O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun



Download 11,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/219
Sana28.05.2022
Hajmi11,17 Mb.
#612706
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   219
Bog'liq
Patol.-fiziol.-amal.-darsl.-uchun-qoll.-Husinov-O.A.-2008-y.

Annotatsiya
Patologik fiziologiya (yunoncha «pathos» — dard chekish, kasallik, 
«physis» - tabiat, «logos» - fan) kasalliklaming kelib chiqishi, rivojlanishi 
va oqibatlari, umumiy qonuniyatlarini o ‘rganadigan fandir.
Patofiziologiya fani kasal organizmining hayot-faoliyatini o ‘rganadi.
Uning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat 
(A. 
M. Chemux, 1972):
- patologik ja ra y o n va kasallik lam in g riv o jlanishi, kechishi va 
oqibatlarining umumlashgan konsepsiyalarini ishlab chiqish va yaratish;
- kasalliklar va patologik jarayonlarning eksperim ental terapiya 
prinsiplarini ishlab chiqish maqsadida odam patologiyasiga o ‘xshash 
klinik buzilishlarning eksperimental nusxalari (m odellari)ni yaratish 
va k lin itsistla r b ila n ham ko rlikd a bu u slu b la rn i ap p ro b a tsiy a d a n
o‘tkazish;
- klinik patofiziologiyani rivojlantrish;
- patofiziologiya fanini o ‘qitish tizim ini takomillashtirish.
Patofiziologiya o ‘quv kursi uch qism ga bo‘linadi. Birinchi qism -
nozologiya yoki kasallik haqida ta’limot; ikkinchi qism - tipik patologik 
jarayonilar; uchinchi qism - xususiy patologik fiziologiya (organ va 
tizim lar patofiziologiyasi).
Patofiziologiyaning mustaqil fan shaklida vujudga kelishi (tajribaviy 
patologiya) М. M. Sechenovning shogirdi V. V. Pashutin nomi bilan 
b o g ‘liq. 1924-yildan boshlab 
A. A. 
B ogom o lets va S. S. X alatov 
taklifiga binoan bu fan «patologik fiziologiya» deb atala boshlandi.
Patologik fiziologiya usullari. Tajriba (eksperiment)ning ahamiyati.
Patofiziologiyaning asosiy usuli kasalliklarning nusxasini yaratishdan 
iborat. Tajriba (eksperiment) - bu sun’iy chaqirilgan patologik jarayonni 
o ‘rganishdir. Tajriba (eksperiment) о ‘tkir va surunkali bo‘ladi. 0 ‘tkir 
eksperim ent kuzatish ning analitik usuli b o ‘lib, qisqa davom etadi. 
Surunkali tajriba (eksperim ent) uzoq vaqt davom etadi (kunlar, oylar, 
yillar) va I. P. Pavlov fikricha sintetik usul hisoblanadi.
Patologik jarayonlam i modellashtirish prinsiplari:
1) adekvatlik (odam patologiyasiga nisbatan);
2) olingan m a’lum otlam ing ishonchliligi (statistik ishlash);
3) dinamikada o ‘rganish;
4) eksperimental terapiya usullarini yaratish.
Patologik jarayon va kasalliklar m odellarining asosiy turlari:
1) biologik;
2 ) fizik -k im y o v iy ;


3) m atematik.
K in e to z la r (yunoncha «kinetos» - harakatda) harakat kasalligi 
b o ‘lib, uning sinonim lari chayqalish, dengiz kasalligi, uchuvchilar 
kasalligidir.
Sababi - tezlanishning ta’siri, tezlanish birligi - gravitas - 9,8 m /s2 
ga teng. Tezlanish turlari: to 'g 'ri chiziqli, burchakli, radial, Koriolis 
tezlanishi. Organizmda tezlanish yo ‘nalishi yoki vektor, kraniokaudal 
(b o sh -o y o q ), kaudokranial (o y o q -b o sh ), k o 'n d alan g (k o ‘krak -b e l, 
b e I-k o ‘krak) b o 'lish i mumkin.
Tezlanishning ta’sir qilish mexanizmi: vestibulyar, ko‘rish analizatori 
retsep to rlari, proprioretseptorlar (m ushak, pay, b o 'g 'im ), adashgan 
asabning qitiqlanishidan iborat. Simptomlari: ko'ngil aynish, qusish, 
n a fa s o lis h n in g te z la s h u v i, y u ra k u ris h in in g s e k in la s h u v i, qon 
bosim ining pasayishi, sovuq ter bosish va boshqalardir.
Past atmosfera
bosimining organizm ga ta’siri natijasida gipoksiya 
va dekompressiya sindromi sodir bo'ladi. Gipoksiya yoki 0 2 tanqisligi 
tipik patologik jarayon bo'lib, to'qim alam ing 0 2 bilan ta’mmlanishining 
y etishm o v ch ilig i yoki to ‘qim alar tom onidan 0 2 o 'zlashtirilishinin g 
b u z ilis h i n a tija s id a k e lib c h iq a d i, G ip o k siy a p atogenezi aso sid a 
kom pensator - moslashuv reaksiyalari va patologik buzilishlar yotadi 
(« G ip o k siy a » b o 'lim ig a q a ra ls in ). D ek o m p ressiy a sin d ro m in in g
m o h iy a ti sh u n d a n ib o ra tk i. a tm o s fe ra b o s im in in g p a sa y ish id a
org an izm d a b o 'lg a n g azlar k en g ayad i va suyuq m uhitda ularning 
eruvchanligi pasayadi. Qon va boshqa suyuqliklaming qaynash nuqtasi 
shu darajagacha pasayadiki, ular tana haroratida ham qaynashi mumkin 
b o 'lad i. Bu holatlarning ifodasi dekom pressiya tezligi va darajasiga 
b o g iiq bo'ladi. Atm osfera bosim ining tez o'zgarishi natijasida o'pka 
ichidagi bosim keskin ko'tarilib, portlash dekompressiya sindromi va 
u b ila n b o g 'l iq o 'p k a , y u ra k , k a tta qon to m irla r b a ro tra v m a si 
rivojlanadi. O 'p k a aleveollari va tom irlam ing yorilishi natijasida gaz 
p u fa k c h a la ri qon a y la n ish s is te m a s ig a tu sh ib g az e m b o liy a sin i 
chaqiradi.
M a sh g 'u lo td a b a ja rila d ig a n am aliy Ishlar va o‘zlashtirilishi lozim 
b o ig a n am aliy k o ‘n ik m a Iar bilan tanishish
K ic h k in a kalam ush yoki sichqonlarda o 'tk ir tajribada patologik 
jara y o n la r m odelini vujudga keltirish lozim: past atm osfera bosimi 
ta ’sirida kalam ushlarda «tog‘» kasalligini va sichqonlarda kinetozlami


chaqirish. H ar b ir p a to lo g ik jara y o n n in g m an zarasid a asosiy ikki 
tom onni: x u su siy p a to lo g ik va h im o y a -fiz io lo g ik o ‘zg a rish la rn i 
kuzatish mumkin.
7 - 
ish.
Sichqonlarda eksperimental kinetozlar.
Sichqonlar gazlam adan tayyorlangan xaltachaga o ‘tqazilib, q o ‘1 
s e n trifu g a s i d is k ig a (k a ru s e l) o s ila d i, 3 0 - 4 0 s o n iy a d a v o m id a
aylantiriladi va hayvonlar xaltachadan tez chiqarib olinadi. Hayvonning 
harakatchanligi, nafas olishining o ‘zgarishi va um umiy holati kuzatiladi. 
S ichqonlar o ‘z tan asi o ‘qi atro fida a g ‘d a rilib , ay lan m a (m anejli) 
h a ra k a tla r q ila d i. K in e to z larn in g a s o siy z v e n o si v a m ex a n izm i 
m uhokam a q ilin ad i. B ayonnom a to ‘ld irila d i v a unda q u y id ag ilar 
ko‘rsatilishi lozim:
1) tajriba (eksperiment) nomi va o ‘tkazish usuli;
2) qaysi hayvonlarda patologik jarayon chaqirilgan;
3) kuzatilayotgan patologik jarayon, uning hosil b o iis h mexanizmi;
4) xulosa.
2-ish.
P ast barom etrik bosimning kalam ushga ta’siri.
K o m o v sk iy a p p a ra tin in g sh ish a q a lp o g ‘i o s tig a k a la m u sh
jo y la s h tirila d i va u n in g u m u m iy h o la ti: n a fa s o lis h te z lig i, 
h arakatchanligi, p an jalari va quloq k o 'rin is h i va h. k. kuzatiladi. 
Qalpoqdan havo so‘rib olingandan keyin hayvon organizm ida sodir 
boiadigan o ‘zgarishlar kuzatiladi. Uning mexanizmi muhokama qilinib, 
bayonnoma to id irila d i.
Jihozlar:
kalamush, sichqonlar, q o i sentrifugasi, xaltachalar, pinset, 
Komovskiy apparati, shisha qalpoq, vazelin, paxta, kom sang.
AUDITORIYA ISH I

Download 11,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   219




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish