|
E kssud atsiya -
to m irla rd a n to 'q im a g a q o n n in g suyuq qism i,
elektrolitlar, oqsillar va hujayralarning chiqishi. Dastlab qonning suyuq
q ism i (e k ssu d a tsiy a n in g h u ja y ra siz fa z a s i), k e y in c h a lik sh a k lli
elem entlar chiqadi (ekssudatsiyaning hujayrali fazasi). Ekssudatsiya
sabablari: kapillarlarda gidrostatik bosimning ko‘payishi, tomir devori
o ‘tkazuvchanligining oshishi, to ‘qimada onkotik va osmotik bosimning
k o ‘tarilishi. Ekssudatsiyada suyuqlik endotelial hujayralar orasidagi
oraliq orqali tashqariga chiqadi. Shuningdek ekssudatsiyada sitopempsis
h o d isasi (yunoncha « p em p sis» - « o ‘tk az ish » ) - su y u q lik m ayda
to m c h ila rin i fa o l u s h la b o lish y o ‘li b ila n u la rn in g e n d o te liy a
sitoplazm asi orqali transport qilinishi (ultrapinotsitoz) ham m uhim
ahamiyatga ega.
Yallig'lanishda leykotsitlar
emigratsiyasi
1.1. Mechnikov tomonidan
o ‘rg an ilg an . E m ig ra ts iy a n in g u c h ta b o sq ic h i fa rq q ilin a d i:
le y k o ts itla rn in g k a p illa r la r ich k i y u z a si q i r g 'o g 'i d a tu ris h i,
leykotsitlarn ing en d o telial devor o rq ali ch iq ishi (ley k od iapedez),
leykotsitlarning yallig‘langan to'qim aga harakati (daydishi).
Leykotsitlar em igratsiyasiga ta’sir ko'rsatuvchi om illar: mexanik
(suyuqlikning tomirdan to'qim aga oqishi); fizik-kim yoviy (leykotsitni
yallig'lanish o 'ch o g 'ig a qaragan ustki yuzasi tarangligining pasayishi,
sitoplazmaning fizik-kim yoviy tuzilishining o'zgarishi), yallig'lanish
o 'c h o g 'id a musbat zaryadlangan ionlarning to'planishi; biokim yoviy
(leykotsit va endotelial hujayralar orasida kalsiy ko'prikchalarining hosil
bo'lishi). Aniqlanishicha, bazal membrana orqali o'tayotgan leykotsit
unga o'zining ferm entlari (gialuronidaza, kollagenaza, elastaza va b.)
bilan ta’sir qiladi. Shuningdek o'tkazuvchanlikning oshishida kation
oqsillari ham aham iyatga ega. Ular m em brana kalloid moddasini gel
holatidan zol holatiga o 'tk azib boradi (tiksotropiya hodisasi).
Y allig'lanishda ley k o tsitla r em igratsiyasini birinchi m arta I. I.
M echnikov m usbat xem otaksis asosida tushuntirgan. Hozirgi vaqtda
yallig'lanish o 'ch o g 'id a leykotsitlarni o'zig a jalb qiluvchi xususiyatga
ega bo'lgan ko'pgina m oddalar o'rganilgan (bakterial toksinlar, pepton,
to'qim a proteolizi m ahsulotlari va boshqa moddalar, tripsin, plazmin,
m ik ro b la r lip o p o lis a x a rid la ri va b .). X e m o ta k s ik o m illa rn in g
shakllanishi term olabil C 3a va C5a kom ponentlari kom pleksi hosil
b o lis h ig a olib keladigan antigen - antitana o 'z a ro ta ’siri natijasida
kelib chiqadi.
M ashg‘uIotda b a ja rila d ig a n am aliy ishlar va o 'zlashtirilish i lozim
b o ‘lgan am aliy k o 'n ik tn a lar bilan tanishish
1 -is h .
B aqa q a tq o rin i y a llig ‘la n is h id a to m ir re a k s iy a la rin i
(Kongeym tajribasi) o ‘rganish.
Orqa miyasi shikastlab harakatsizlantirilgan baqa taxtachaga orqasi
y uqoriga q a ra tib m ah kam lan adi. 0 ‘ng tom on yon b o sh id a teri va
m u sh a k la r k e s ila d i, 2 sm u z u n lik d a g i k e sik d a n e h tiy o tlik bilan
in g ic h k a ich ak h a lq a s i ta s h q a rig a c h iq a rila d i, q a tq o rin rom aga
to ‘g ‘nag‘ichlam i ichakka sanchish orqali tortiladi. Qatqorin ortiqcha
to r tilm a s lig i v a b u ra lm a s lig i k e ra k . M ik ro s k o p n in g k ic h ik
k a ttalash tirg ich id a qatq o rin to m irlarid a qon aylanishi o ‘rganiladi.
Atm osfera havosi, qurishi va m exanik shikastlanishi ta’sirida qatqorin
o ‘tk ir y a ll ig ‘ la n is h i r iv o jla n a d i. Y a llig ‘la n is h ja ra y o n in in g
b osh lan g ‘ich fazalari va rivojlan ish in in g keyingi davrlarida tom ir
0
‘zg arish lari o ‘rg an ilad i. T om irlarning qisqa m uddatli spazm idan
keyin (uni ham m a vaqt ham kuzatib b o ‘lm aydi) arterial giperem iya
rivojlanadi, S o ‘ng u tez venoz giperem iyasi bilan almashadi. Tomir
devori oldi plazm atik qatlam da tom ir devori b o ‘ylab harakat qiiuvchi,
k o ‘p sonli tin iq kum ush sh arch alar sh aklid ag i ley k o tsitla r paydo
b o ‘la d i, u la r to m ir ich k i d e v o rig a y o p ish a d i. L e y k o ts itla m in g
q irg ‘oqda turishi k u zatilad i. E m igratsiya jara y o n i 1,5 - 2 soatdan
keyin boshlanadi (Nizovsev V. P., 1987). Em igratsiya mikroskopning
kichik kattalashtirgichida (x40) yaxshi k o ‘rinadi. Buning uchun baqa
qatqoriniga qoplovchi shisha q o ‘yiladi.
2-ish.
Baqa tilida yallig‘lanish joylarini chaqirish.
B a q a o rq a m iy a s i s h ik a s tla n ib h a r a k a ts iz la n tir ila d i va til
p rep arati tay y o rlan a d i. M ik ro sk o p n in g k ich ik k atta la sh tirg ic h id a
kapillar qon oqim i yaxshi k o ‘rinadigan jo y topiladi. Tilning shilliq
p ardasiga 2 so n iy a davom ida kich k ina nordon azotli kum ushning
m ayda kristali jo y la sh tirilad i, so‘ng u olib tashlanadi. N ekroz, staz
v a tro m b o z , v e n o z v a a r t e r ia l g ip e r e m iy a n in g y a l l i g ‘la n is h
h u d u d lari k u z a tila d i.
Jihozlar:
baqalar, m ikroskoplar, taxtachalar, qaychilar, pinset,
t o ‘g ‘n a g ‘ic h la r, q o p lo v c h i s h is h a , n o rd o n a z o tli k u m u sh n in g
kristallari.
Do'stlaringiz bilan baham: |
