O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun

% -12
hajm 
%
M e’yorida 0 2UK ----------------------------------------------------= 0,3 - 0,4
18 hajm %
0 2UK ning YuYeda oshishi kom pensatsiya m exanizralaridan biri 
hisoblanadi.
5. 
S irk u la ts iy a d a g i q o n h a jm i (S Q H ) s u ru n k a li y u ra k
y e tis h m o v c h ilig in in g b o s h la n g ‘ich fa z a s id a o ‘z g a rm a y d i yoki 
e r itro ts itla m in g d ep o d an c h iq is h i h is o b ig a b ir m u n ch a o sh a d i. 
K o‘m ikda eritropoezning kuchayish im koni ham bor. Qon aylanishi 
yetishmovchiligining II—III bosqichlarida SQH aniq oshadi.
6. Qon bosimining o‘zgarishi. Surunkali yurak yetishmovchiligida 
s is to lik a rte ria l bo sim (S A B ) o ‘rta c h a k a m ay ad i v a u m io k a rd
qisqaruv ch anlik x ususiyatining zaiflash ish i, yurak zarb hajm ining 
kamayishi bilan bog‘liq. 0 ‘tkir yurak yetishmovchiligi SAB va diastolik 
arterial bosim (DAB)laming pasayishi bilan kechadi. Arterial bosimning 
(A B ) p a sa y ish d a ra jasi o ‘tk ir y e tis h m o v c h ilik c h a q irg an sab ab , 
patologik jarayonning o g ‘irlik darajasiga va b. larga bog‘liq b o ‘ladi. 
G ipotenziya mexanizmi tom ir tonusi m arkaziy va p eriferik y o ‘llari 
regulatsiyasining buzilishini o‘z ichiga oladi.
Venoz bosim, periferik hamda markaziy bosim kabi oshadi. Bosim 
ko ‘rsatkichining 12-15 sm suv ust. dan oshishi chap qorincha diastolik 
bosim ining oshishini ko‘rsatadi va YuYening ilk belgisi hisoblanadi. 
0 ‘tkir YuYe markaziy venoz bosim ining kamayishiga olib keladi.
YuYening asosiy k o 'rin ish la ri. 
l.Sianoz
(yunoncha «yanos» - to ‘q 
ko ‘k) - shilliq qavat va term ing ko‘kim tir tusga kirishi, qonning 0 2 
bilan yetarli to‘yinmasligi natijasida paydo bo‘ladi va YuYe ning muhim 
belgilaridan hisoblanadi. Sianoz qon aylanishi sekinlashgan joylarda 
- qo‘l-o y o q barmoqlarida (akrotsianoz shaklida, yunoncha «akros» -
«oxirgi, juda uzoqdagi»), burun uchida, labda yaqqol ko‘zga tashlanadi. 
Sianoz keyinchalik tarqalgan tus oladi.
Sianozning hosil b o ‘lishi qonda qaytalangan Hb k o ‘payishi va 
H b 0 2 kamayishi bilan bog‘liq. Qonda kislorod miqdorining kamayishi:
a) kapillarlarda qonning sekin oqishi va to ‘qimalarda kislorodning ko‘p 
sa rf qilinishi; b) o ‘pka kapillarlarida qonning yetarli arterializatsiya 
bo‘lmasligi natijasida kelib chiqadi. Terming ko'kim tir tusga kirishida 
undagi m ay da to m irlarn in g o rtiq c h a qo n g a to ‘lish i ham m a ’lum
darajada ahamiyatga ega.

---

2. Taxikardiya
(TK) - yurak urish sonining tezlashishi - Yu Ye ga 
xos belgi; d oim iy yoki xuruj ko*rinishida b o ‘lish i, m e’y o riy yoki 
o ‘zgargan yurak ritm i bilan kechishi mumkin.
YuYe da TK b ir tom ondan m oslashuv aham iyatiga ega b o ‘lib, 
venalardan q o n ning yaxshi olib c h iq ib k etilishiga yordam beradi, 
ikkinchi tomondan patologik rol o ‘ynaydi, chunki uzliksiz TK da yurak 
m ushaklarining oshib boruvchi charchashi YuYe ni chuqurlashtiradi.
3. Hansirash
(dyspnoe) - nafas soni, ritmi, chuqurligining o ‘zgarishi 
yoki nafas m ushaklari ishining kuchayishi - havo yetishm ovchiligi 
yoki nafas qiyinlashishi subyektiv sezgilari bilan nomoyon bo‘ladi.
S u ru n k a li y u ra k y e tis h m o v c h ilig in in g (YuYe) ilk fa z a s id a
giperventilatsiya faqat qo‘shim cha jism oniy zo ‘riqishda hosil bo'ladi 
va u tugagandan so*ng yo‘qoladi, ammo kislorod yetishmovchiligining 
tugash v aq ti oshadi, y a ’ni nafasning o ‘zgarishi so g 'lo m odam larga 
nisbatan cho‘z il-g an ro q bo‘ladi.
Dekom pensatsiyada hansirash tinch holatda ham kuzatiladi. Uning 
paydo bo ‘lishiga kichik qon aylanish doirasida qon dimlanishi imkon 
beradi va bu o ‘pkada gaz alm ashinuvining jid d iy buzilishiga sabab 
b o ‘ladi. H ansirashning nihoyatda o g ‘ir shakli - chap qorincha o ‘tkir 
yetishm ovchiligida (gipertoniya kasalligi, aortal poroklar, MI) yuzaga 
k elishi m um kin b o ig a n , о ‘tkir rivojlanuvchi «yurak astm a» sining 
paroksizm al xuruji hisoblanadi.