rivojlanishi, ayol qaddi-qomati va skeleti tegishli xususiyatlari) shakllanishini
ta’minlaydi va oqsil-anabolik ta’sir ko‘rsatib, skelet differensirovkasi va
suyaklanishini tezlashtiradi. Qonga tushgandan so‘ng esterogenlaming ko‘p qismi
qonda oqsillar, glukuron, sulfat kislotalari bilan birikkan holda va nihoyatda
kam miqdorda erkin holda sirkulatsiya qiladi. Esterogenlar faolsizlanishi asosan
jigarda va qisman o‘pka, bachadon, buyraklarda kechadi.
Tuxumdon funksiyasi gipotalamo-gipofizar tizim nazorati ostida bo‘ladi.
FSG va kam miqdorda LG laming birgalikda ta’siri natijasida follikulalaming
o‘sishi va rivojlanishi hamda ular tomonidan estrogenlar hosil bo‘lishi, sekretsiyasi
ro‘y beradi. Ovulatsiya LG konsentratsiyasi cho'qqisiga chiqqanda boshlanadi,
bu esa o‘z navbatida estrogenlar ovulatsiya oldi miqdorining yuqori bo‘!ishi
bilan bog‘liq, 0 ‘z navbatida tuxumdonlar gormonlari rilizing - omillar ishlab
chiqaruvchi gipotalamik markazlariga ta’sir ko'rsatib, gipofiz tomonidan
gonadotrop gormonlaroing sekretsiyasini regulatsiya qiladi. Estrogenlaming kam
miqdori FSG sekretsiyasini stimullaydi, katta miqdori (fiziologik) esa uni
tormozlaydi. LG sekretsiyasining gipofizdan kuchayishi progesteronning kam
miqdorida, tormozlanishi ko*p miqdorida yuzaga keladi.
4.
1969-yilda angliyalik olim A. Pirs tomonidan ishlab chiqilgan nazariyaga
binoan, organizmda tarkibiga eodokrin hujayralami biriktiruvchi funksional faol
tizim mavjud bo‘lib> u asab hujayralari bilan umumiy kelib chiqishi va qator umumiy
xususiyatlarga ega boMgan oqsil tabiatli gormonlami, shuningdek ham gormonlar,
ham neyromediatorlar funksiyasini bajaruvchi biogen aminlami ishlab chiqaradi.
Bu tizim «APUD - tizim» deb nom oldi. (inglizcha «amine content, ptecursor uptace
decarboxylation» - «aminlar ushlovchi, o‘tmishdoshlarning shimilishi va
dekorboksillanishi, gormon hosil qiiuvchi hujayralaming bu tizimga aloqadorligini
aniqlovchi»). APUD tizim yana diffuz endokrin tizim - DET deb ham nomlanadi
(Yaglov V. V., Lomonosova G. A, 1985). Hujayralaming (apudotsitlar) asosiy
og‘irligi hazm qilish, nafas, tanosil a’zolari va terida joylashgan. Hazm qilish a’zolari
apudotsitlari sekretidan tashqari quyidagi polipeptid gormonlarini: gastrin,
xoletsistokinin - pankreozimin, motilin, gastroingibirlovchi peptid (GIP), vazofaol
intestinal peptid (VIP), R substatsiyasi, bombezin, neyrotenzin, enkefalin,
somatostatin, glukagon va enteroglukagon, serotonin va melatomnlami sintezlaydi.
DES funksional nuqtai nazardan sezgi a’zolari, asab tizimi va mahalliy immun
hujayralari bilan bog‘liq, ular birlamchi reaksiya berish, xabardor qilish va
organizmni himoyalashning yagona tizimi sifatida xizmat qiladi.
31-mashg‘ulot
Do'stlaringiz bilan baham: