О. А. Арипов Хорижий мамлакатларда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг



Download 8,46 Mb.
Pdf ko'rish
bet117/135
Sana21.11.2022
Hajmi8,46 Mb.
#869372
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   135
Bog'liq
Хорижий мамлакатларда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ривожланиши. Арипов О.А

179


ХУЛОСА
Жахон хамжамиятида кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг 
ахамияти тобора ортмовда. Хар бир давлатда кичик бизнес ва хусусий 
тадбиркорлик фаолияти учун кулай му хит яратилиб, уни кенгайтириш чоралари 
курилмокда. Чунки жахон микёсвдаги молиявий-ицтисодий инкироз даврида 
ушбу сектор хар кдйси мамлакат иктисодиётида «жонлантирувчи» восита 
сифатидаги ролини бажариб борди.
Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг бир канча афзалликлари 
борлиги сабабли катор мамлакатларда ижтимоий ва иктисодий мухитни 
яхшилаш махсадида янгидан-янги крнунлар ва меъёрий хужжатлар ишлаб 
чикилмокда. Бирок;, хар бир мамлакатнинг иктисодий ривожланишида узига 
хос жихатлар борлиги туфайли кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни 
куллаб-кувватлаш буйича кабул килинадиган меъёрий хужжатлар бир-биридан 
фарк килади.
Дархакицат, давлат томонидан олиб бориладиган сиёсат кулами кичик 
бизнес ва хусусий тадбиркорликни у ёки бу даражадаги ривожига таъсирини 
курсатмай колмайди. Бугунги кунда энг ривожланган мамлакатлар булмиш 
АКД1, 
Англия, 
Германия, 
Италия, 
Канада, 
Франция, 
Япония каби 
мамлакатларда кичик бизнес ва тадбиркорликни ривожлантириш ва бу 
секторни давлат томонидан тартибга солишда узига хос тажрибалар мавжуд. 
Иктисодиёти ривожланаетган мамлакатлар учун бу тажрибаларни илмий 
жихатдан уфганиш ва амалиётда муайян даражада куллаш яхши самара бериши 
мумкин. Аммо энг ривожланган мамлакатларда хдм кичик бизнес ва хусусий 
тадбикорликнинг гуркираб ривожланишида у ёки бу даражадаги муаммолар 
бор. Уларнинг ечимини топиш хар бир мамлакатнинг узига хос ёндашувларига 
ва олиб бораётган сиёсатига бевосита боглик. Чунки хар бир давлат уз 
менталитет ид ан келиб чикиб, иктисодиётини ривожлантиришда узига хос урф- 
одатлар ва анъаналарга таянади.
Ушбу китобда ривожланган хорижий мамлакатлардаги кичик бизнес ва 
хусусий тадбиркорлик фаолияти урганилди. Бу мамлакатларда кичик бизнес ва 
хусусий тадбиркорлик учун кенг имкониятлар яратилганлиги алохида 
ахамиятга молик. Шунга кдрамай, кичик бизнес секторини ривожлантириш 
масалаларида хали талайгина бажарилиши лозим булган ишлар борлигини хам 
инкор этиб булмайди.
Виз илмий жихатдан тахдил этган хорижий мамлакатларда кичик бизнес 
ва хусусий тадбиркорликнинг ривожи узига хос ахамият касб этади. Олиб 
борилган тадкикотлар ва изланишлар натижасида куйидаги илмий хулосаларга 
келинди:
1. 
Ривожланган мамлакатлар булмиш, Буюк Британия, Германия, 
Франция, Италия, АКЩ, Канада ва Япония каби давлатлар кичик бизнес ва 
хусусий тадбиркорликнинг ривожи буйича куп йиллик тажрибага эга. Хар бир 
мамлакат кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантириш борасида 
узига хос иктисодий ва сиёсий ёндашувларни к^ллайди. Хозирга кадар барча
180


ривожланган мамлакатларда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг 
ривожланиши динамик тарзда такомиллашувчи тенденцияга эга булган.
2. Ривожланган мамлакатларда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик 
ижтимоий-иктисодий муаммоларни хал этишнинг мухим омилидир. Шу билан 
бирга, иш билан банд этишнинг энг зарур ва кулай воситасидир.
3. АКДП ва 
Япония
мамлакатларида кичик бизнес секторининг 
ривожланиши 
солиштирилганда, 
иктисодиёт 
тармокларида 
сезиларли 
даражадаги фаркни кузатиш мумкин. АКЩда хизмат курсатиш ва чакана савдо 
тармокларида кичик бизнес корхоналари улуши жуда катта булса, Японияда 
кичик корхоналар сони асосан саноат тармогида устувордир.
4. Турли мамлакатлардаги кичик тадбиркорликка нисбатан олиб 
борилаётган давлат сиёсатини такдослар 
эканмиз, 
аник ва равшан 
умумлашмалар килиш анча кийин кечади. Бунга тарихий анъаналарнинг 
турличалиги, жамиятнинг ижтимоий-иктисодий таркиби ва, х,атто, давлат 
бюрократиясининг узига хослигини сабаб кияиб курсатиш мумкин. Шунинг 
учун 
кичик 
тадбиркорликни 
ривожлантириш 
муаммоларига 
турлича 
ёндашувлар мавжуд. Масалан, АКДГ, Япония ва Францияни бир-бирига 
таккослаганда, бу яккол намоён булади.
Шунингдек, АКЩда якка шахсий тадбиркорлик ва эркин бозорнинг 
анъанавий америкача кадриятлари, кичик бизнесни кувватлашнинг кредит- 
молия кумаги дастурлари, минтакдвий дастурлар ва ахрлининг «ижтимоий 
камситилган 
гурухдари» 
тадбиркорлигини 
кувватлаш 
дастурлари 
куринишвдаги аник механизмлари алохдда эътиборга моликдир.
5. Европа Иттифоки давлатлари орасида Германия кичик бизнес ва 
хусусий тадбиркорлик фаолиятига давлат томонидан катта кулайлик хамда 
имкониятлар яратаётган давлатлардан биридир. Мамлакатда кичик бизнес ва 
тадбиркорлик субъектлари фаолиятини соликка тортиш жараёнида хам солик 
имтиёзларидан кенг фойдаланилади.
6. Хорижий ривожланган мамлакатларда кичик бизнес субъектлари 
фаолиятини 
соликка 
тортишнинг 
июси 
хил 
тартибидан, 
яъни, 
соддалаштирилган ва х^собланган тартибларидан кенг фойдаланилмокда. 
Кичик бизнес корхоналарини соликка тортишда хдр бир мамлакат узининг 
иктисодий-ижтимоий 
шароитларига 
мо слаштирилган 
холдаги 
турли 
вариантларни ва арапаш шаклларни куллайди.
7. Биз тахдил этган хорижий мамлакатларда солик ставкалари 
кулланилишида йирик ва кичик корхоналар уртасида анча катта фарк мавжуд. 
Бу фарк, айникса, Канад ада жуда сезиларлидир. Бу мамлакатда кичик 
корхоналар учун фойда солиги ставкалари 22%ни ташкил этса, йирик 
корхоналарда худди шу курсаткич 43%га тенг.
8. Хорижий ривожланган мамлакатларда кичик бизнес ва хусусий 
тадбиркорлик фаолияти учун кулланилаётган солик ставкалари пасайиш 
тенденциясини олган булиб, турли имтиёзлар жорий этилган. Бу эса кичик 
бизнес корхоналарида харажатларнинг камайишига олиб келиб, кобилиятли ва 
ташаббускор кишиларнинг уз бизнесларини бошлашга, рагбатлантиришга олиб 
келади.
181


9. 
Олиб борилган изланишлар шуни тасдиклайдики, б из тадкдк, этган 
хорижий ривожланган мамлакатларда янгиликлар ва ихтироларнинг катта 
улуши кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик корхоналарига тугри келади. 
Ушбу мамлакатларда хусусий сектор инновацияларни куллашда алохдда 
устуворликка эга.
Юкоридаги хулосаларга ва илмий тадкикотлар хдмда изланишлар 
натижаларига к$фа айтганда, хорижий ривожланган мамлакатларда кичик 
бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ривожланишини урганиш буйича 
куйидаги таклиф ва муловдзаларни олга суришни лозим топдик.
1. Узбекистан шароитида ушбу мамлакатларнинг кичик бизнесни 
ривожлантириш борасидаги тажрибаларини куллаш максадга мувофик, аммо 
уларнинг 
кулланилишида миллатимиз урф-одатлари ва анъаналарига
колаверса, жамиятимизнинг узига хос тараккиётига путур етмаслиги лозим.
2. Узбекистан хориждаги х,ар бир мамлакат билан узаро иктисодий 
алокдлар урната олган давлат хдесобланади. Шунинг учун бу мамлакатлар билан 
кичик бизнес ва тадбиркорлик сохдсвдаги алокдлар ни ян ада кучайтириш ва 
тент хукукли муносабатлар урнатиб, иктисодий жих,атдан катта манфаатларга 
эришиш имкониятидан фойдаланиши лозим. Бу эса юртимизда бизнес 
элитанинг халкаро микёслардаги фаолиятини таъминлашга олиб келади. Уз 
навбатида «Made in Uzbekistan» деб тамгаланган махсулотларни дунё 
бозоридаги ракобати янада кенг ташкил топади.
3. Узбекистонда 
кичик 
бизнес 
ва 
хусусий 
тадбиркорликни 
ривожлантиришда инновацион фаолиятни кучайтириш зарур булганлиги учун 
ривожланган мамлакатларнинг тажрибаларидан кенг куламда фойдаланиш 
мумкин. Хусусан, Германия, Япония ва АКДПнинг бу борадаги тажрибаларини 
урганиш максадга мувофикдир.
4. Экологияни яхшилашга йуналтирилган чора-тадбирлар ривожланган 
мамлакатларда кенг куламларда амалга оширилганлигини эътироф этиб, шуни 
кдйд этиш лозимки, бизнинг мамлакатимизда хдм экологик зарарланишнинг 
олдини оладиган минитехнологияларни кенг куллаш зарур ияти мавжуд. 
Жумладан, Германия ва Япониянинг минитехнологияларини мамлакатимизда 
кенг жорий этиб, кичик бизнесни янада ривожлантириш мумкин.
Хулоса килиб айтганда, хорижий ривожланган мамлакатларда кичик 
бизнес 
ва 
хусусий 
тадбиркорликни 
ривожлантиришда 
салмокди 
муваффакиятларга эришилган. Шу билан бир каторда, хусусий бизнес 
секторини тартибга солишда муаммолар хам мавжуд. Уларни бартараф этиш 
х,ар бир мамлакатнинг олиб бораётган сиёсатига жуда боглик булса-да, ижобий 
натижаларга эришилган.
Бирок, 
сунгги йилларда кичик тадбиркорлик секторига булган 
муносабатларда мамлакатлараро ягона сиёсат юритишга утиш зарурияти юзага 
келмокда. Бозор иктисодиёти шароитвда шунга мос равишда меъёрий 
хужжатлар ишлаб чикишга киришилмокдаки, уларни мухокама килишда ЕИ ва 
жахон иктисодиёти таркибидаги хар бир мамлакат уз нуктаи назар идан келиб 
чшдиб фикр билдириб бормовда.

Download 8,46 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   135




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish