O ‘ zb е kist о n r

roman  poetik  qiyofasi

ni  doimo  yangilab  turishini  hisobga  olsak, 

qo‘yilayotgan muammo zalvori yanada teranroq salmoq kasb etadi.  

Nazar  Eshonqul  XX  asr  adog‘i  o‘zbek  adabiyoti  tarixi  taraqqiyotiga 

munosib  hissa  qo‘shayotgan  yorqin  iste’dod  sohibi  sanaladi.  Xususan,  milliy 

hikoyachilik  va  qissachilikda  jiddiy  izlanishlar  olib  borayotgan  adib  ijodida  shaxs 

ruhiyati  va  jamiyat  munosabatlari  ziddiyatlari  falsafiy  teranligini  umumlashtirish, 

hayot  haqiqati  keskinligi  hamda  tahlil  teranligini  tayin  etish,  tasvir  ruhiyatining 

                                                

1

 

Х

r

а

pch

е

nk

о 

M.B. Tv

о

rch

е

sk

а

ya individu

а

l’n

о

st’ pis

а

t

е

lya i r

а

zviti

е 

lit

е

r

а

turi. –M.: N

а

uk

а, 19

70. –S. 122. 

---

 

6

ifoda  mustaqilligi  qadar  yuksalishiga  erishish,  muntazam  ravishda  badiiy  shakl 

ichki  intizomini  «buzish»ga  moyillik  va  uni  yangi  asosda  qayta  tiklashga  intilish 

qabarib ko‘rinadi. Binobarin, yozuvchi mudomi «hayotning o‘zidan olgan zavqini, 

o‘z yurak dardini, hayajonlarini izhor etadi, o‘zi qalamga olgan hayot hodisalarini, 

personajlar  qalbi  va  ruhiyatini  murakkabligi,  ziddiyatlari,  chinakam  nafosati  bilan 

kitobxonga etkaza oladi»

1

. Darhaqiqat, adib adabiy talqinida teran  falsafiy  mantiq 

shakliy  evrilishlari,  tahlil  ichki  takomiliga  erishish,  so‘z  madaniyati  ma’rifiy-

qadriyaviy  tugallanmasini  barqarorlashtirish  singari  xususiyatlar  kuzatiladi.  Unda 

an’ana,  izlanish  va  tajriba  yaxlitligi  ustuvorlashadi.  Mazkur  jihatlar  yozuvchi 

dastlabki romani – «Go‘ro‘g‘li» (SHarq yulduzi, 2012 yil, 1-2-sonlar) asari badiiy 

xususiyatlari timsolida o‘rganilmaganligi tadqiqot mavzui  dolzarbligini belgilaydi. 

Aynan  muammoni  tasvir  ruhiyati  individualligi,  syujet  hamda  kompozitsiya 

uzviyligi  va  ijodkor  fitrati  badiiy  silsilasida  o‘rganish  joriy  adabiyotshunoslik 

istiqbolli  yo‘nalishlarini  belgilaydi,  deyishga  to‘la  asos  mavjud.  Zotan,  roman 

badiiy  xususiyatlarini  nazariy  tahlillash  uning  jamiyat  estetik  tafakkurida  tutgan 

o‘rnini belgilashga yordam beradi.  

 SHunday  ekan,  badiiylik  mezonlarini  Nazar  Eshonqulning  «Go‘ro‘g‘li» 

romani  yaxlitligida  tekshirish,  badiiy  butunlik  va  ijodiy  a’zo  munosabati  o‘ziga 

xosligini  belgilash,  muallif  adabiy  konsepsiyasi  va  kompozitsion-janriy  tarqoqlik 

munosabatini  ko‘rsatish,  yozuvchi  estetik  idroki  va  badiiy    talqin  ruhiyatini 

anglash  hamda  ijtimoiy  shartliligini  dalolatlash,  adib  uslubi  o‘ziga  xosligini 

aniqlash mavzu tanlovi dolzarbligini tasdiqlaydi.