O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

2.2. Axborot texnologiyalari taraqqiy etishining
asosiy bosqichlari
Axborot texnologiyasining rivojlanishi bir nechta bosqichlami o'z 
ichiga oladi.
XIX 
asrning ikkinchi yarimigacha axborot texnologiyasining asosini 
pero, siyohdon va buxgalteriya daftari tashkil etgan (qo'l axborot 
texnologiyasi). Kommunikatsiya (aloqa) paket (rasmiy hujjatlar solingan 
konvert) yuborish orqali amalga oshirilar edi. Axborotni qayta ishlash 
mahsuldorligi o'ta past bo'lib, har bir xat alohida, qo 'ld a ko'chirib
3 — R.X. Alimov va boshq. 
3 3

---

olingan. Qaror qabul qilish uchun bir-biriga qo'shiladigan hisob-kitobdan 
boshqa axborot ham bolmagan.
„Q oT‘ axborot texnologiyasi o‘rniga XIX asr oxirida ,,mexanik“ 
texnologiya kirib keldi. Yozuv mashinasi, telefon, diktafonning kashf 
etilishi, jamoa pochtasi tizimining takomillashuvi — bular bari awaliga 
axborotni qayta ishlash texnologiyasida, so‘ng ish mahsuldorligida sezilarli 
o'zgarishlar yuz berishiga zamin boidi. Mohiyatan, mexanik texnologiya 
mavjud muassasalarda tashkiliy tarkibining shakUanishiga yo'l ochib berdi.
XX asrning 40—60-yillarida „elektr" texnologiyasi paydo bo'lib, u yechib 
almashtiriladigafl elementlarga ega elektr yozuv mashinkalari, oddiy qo- 
g'ozdan foydalanuvchi nusxa ko'chirish mashinasi, portativ diktafonlardan 
iborat edi. Aynan shu vositalar hujjatlarni qayta ishlash sifati, soni va 
tezligini oshirish hisobiga boshqarish faoliyati yaxshilandi. Ko'pgina 
zamonaviy muassasalar „elektr" texnologiyasiga asoslanadi.
1960-yillaming ikkinchi yarmidan esa 
„elektron" 
(yoki „kompyuter") 
texnologiyasi yuzaga kela boshladi va axborotning shaklini emas, mazmunini 
o'zgartirishga urg‘u berila boshlandi.
M a’lumki, boshqaruvning axborot texnologiyasi axborotni qayta 
ishlash bo'yicha eng kamida quyidagi muhim uchta tarkibiy qismga ega 
bo'lishi lozim: hisobga olish, tahlil va qaror qabul qilish. Bulami kom- 
pyuterlarda amalga oshirish tobora murakkablashib bormoqda. Chunki, 
o'zida sanoqsiz ma’lumotlami jamlagan „qog'ozlar dengizi" tobora kengayib 
bormoqda.