O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

v azifalam i am alga oshirish ham m um kin: m agnitli kartalar. sm art-
kartalar, lazerli kartalar. m ikroprotsessorli kartalar. M ikroprotsessorli
kartalar bilan ishlash eng ilg'or va qim m at texn ologiya b o'lad i. Savdo
sh ahobchalari teg ish li d astu riy-texn ik vositalar (savd o term inallari)
bilan jih ozlan ad i.
,,Mijoz-bank“ dasturiy-texnologik majmuasi „bank" va „mijoz" 
modullaridan tashkil topgan, ular bankdagi va mijozning iqtisodiy 
obyektlaridagi kommunikatsion ShKga o'matiladi. Mijozga idoradan 
chiqmasdan turib andazaviy bank operatsiyalarini o'tkazish imkoniyatlari 
beriladi. Majmua odatda to'lov hujjatlarini jo'natish va olish, schotlar, 
buyurtm alar qim m atbaho qog'ozlar bilan operatsiyalar bo'yicha 
ko'chirmalami olish bo'yicha va ma’lumotnomaviy materialni olish uchun 
o'zaro hamkorlik vazifasini bajaradi.
Buni quydagi misol orqali ko'rishimiz mumkin. Bank misolida O'zR 
TIF Milliy Bankini, mijoz sifatida „Kvant" firmasini olamiz. „Kvant" 
firmasi Milliy Bankda o'z hisob raqamiga ega bo'lib, bu hisob raqamidan 
turli harajatlarga to'lov to'lashi mumkin. Naqd pulsiz yo'l bilan to'lov 
to'layotganda „Kvant" firmasi xodimi to'lov hujjatini bankka olib keladi 
va shu asosda bank uning hisob raqamidan ma’lum summani tovar yetkazib 
beruvchining bankdagi hisob raqamiga o'tkazadi. Bu jarayonning axborot 
texnologiyasi quyidagi 11.2-rasmda berilgan.
Oddiy xizmat ko'rsatishning axborot texnologiyasi quyidagi jarayon­
lami o'z ichiga oladi:
1. „Kvant" firmasi buxgalteri to'lov hujjatini tayyorlaydi. Unda 
firmaning o'z muhri va firma rahbarining imzosi qo'yiladi.
2. Bu to'lov hujjatini firmadan vakil bankka olib kelib beradi. To'lov 
hujjati 4 nusxada olib kelinishi shart.
3. Bank mas’ul xodimi „Kvant" firmasining buxgalterini qabul qilib, 
hujjatlarini ko'zdan kechiradi. To'lov hujjatida muhrva imzolar tekshiriladi.
4. Bank mas’ul xodimi hujjatda xatolar yo'qligiga amin bo'lsa, uning 
hisob raqamidagi mablag'i to'lovni amalga oshirishga yetarli, qarzlari yo'q 
bo'lsa, to'lov hujjatlarining bir nusxasiga bank shtampi va imzosini 
qo'yib, „Kvant" firmasi buxgalteriga beradi.
5. Qolgan to'lov hujjatlari bankning bosh buxgalteri tomonidan 
tekshirilib, imzolanadi. Hujjat qabul qilinadi.
6. Qabul qilingan hujjatlar bankning Back-office ga beriladi. U yerda 
hujjatlar avtomatlashtirilgan bank tizimiga kiritiladi.
221

---

11.2-rasm. Bank tizimida mijozlarga oddiy xizmat ko'rsatish.
7. Pullar o'tkazilganidan so'ng, o'tgan operatsiyalar haqida „Kvant" 
firmasining xodimi tiket yoki „Hisob varag'idan ko'chirm a“ning bir 
nusxasini olishi mumkin. Ikkinchi nusxasi bankda qoladi.
8. Operatsiyalar o'tkazilgandan so'ng bankdagi hujjatlar bank arxiviga 
topshiriladi.
Bank tizimida mijozlarga oddiy xizmat ko'rsatish jarayonini ko'rib 
chikdik. Endi „Вапк-Mijoz" (R-Bank) tizimida mijozlarga masofali elektron 
xizmat ko'rsatish jarayonini (11.3-rasm) ko'rib chiqamiz.
„Kvant" firmasi 
R-Bank tizimida, On-Line rejimida („on-line" 
ingliz tilidan „hozir tizimda" degani) o'z schyotlarining o'zi boshqa-
222

---