О. Қ у д р а т о в с а н о а т э к о л о г и я с и

қилади.
3.4. Заҳарли
химикатлар ва
пестицидлар
Заҳарли химикатлар (ядохи-
микатлар) пахтани, шолини, мак-
кажўхори, буғдой ва бошқа қиш-
лоқ хўжалик экинларининг зарар-
кунанда ҳашаротларига қарши курашишда ва уруғлик чигитни
ҳимоялашда қўлланилади. Маълумки ҳашаротлар, ўргимчаклар,
кемирувчилар, замбуруғ, вирусли ва бактериал, вилт касалликлар
етказган зарар жуда катта, ялпи ҳосилнинг 10-20 фоизини йўқ
қилади. Дунёда ҳозирги пайтда қишлоқ хўжалигида зараркунан-
даларга қарши ишлатиладиган кимёвий моддалар 100 мингдан
ортиқ, шулардан 50 фоизи ядохимикатлар -пестицидларга тўғри
келади. Ҳозирги пайтда дунёда йилига 4 млн т пестицид ишлаб
чиқарилади. Ўзбекистон Республикасида йилига 135-140 минг т
заҳарли химикатлар ишлатилади.
Бутун дунё бўйича ҳар гектар қишлоқ хўжалик майдонига
1 кг пестицид тўғри келса, Ғарбий Европада 3 кг, Японияда 11
кг, Россияда 23 кг, Ўзбекистонда 35 кг ни ташкил этади. Респуб-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ликамиз халқ хўжалигида зарарли ҳашаротларга қарши кимёвий
моддалар, каналарга қарши - акарицидлар, замбуруғларга қарши -
фунтицидлар, ёввойи ўтларга қарши - гербицидпар, бактериялар-
га қарши - зооцидлар каби заҳарли кимёвий препаратлар ишла-
тилмокда.
Қишлоқ хўжалигида ишлатиладиган заҳарли химикатлар тез
парчаланмайди, ўз хусусиятини узоқ вақг сақлаб, биосферада
моддалар алмашинувида қатнашади. Пестицидлар маълум миқцор
тупроқда, сувда, ҳавода улар орқали ўсимлик, ҳайвон ва инсон
организмида тўпланади.
Океан сувларидаги пестицидлар, хусусан ДЦТ озуқа зан-
жири туфайли планктонга, ундан балиқпарга, сўнгра балиқлар