Nutqi tо‗liq rivojlanmagan bolalar idrokining psixologik rivojlanish mazmuni

2. “Diqqatni jamlash.”
Atrofdagi narsa buyumlarda tana orgonlarida yoki 
fikrlarda o‗tkzilishi mumkin. Diqqatni jamlash mashqlarning har bir minutdan yarim 
soatgacha vaqt ajratiladi. Vaqt belgilanib, kerakli holat tanlanadi va muskullari 
bo‗shashtiriladi. So‗ng diqqatni jamlash ob‘ekti tanlanadi. Agar mashq davomida 
diqqat boshqa narsalarga chalg‗iy boshlasa, asabiylashmasdan, tushkunlikka 
tushmasdan, diqqatni yana kerakli ob‘ektga qaratiladi. Mashq uchu belgilangan vaqt 
davomida kishi diqqatining chalg‗ishi uch martadan oshmasligi muhim xisoblanadi. 

---

37 
3. “Pashsha
”.
Mashqni o‗tkazish uchun 3x3 shaklidagi to‗qqizta katakli o‗yin 
maydoni chizilgan. Taxta va plastilin bo‗lagi zarur bo‗ladi. Plastilin o‗rgatilgan 
pashsha vazifasini bajaradi. Taxta vertikal holatda turg‗izilib, qatnashuvchilarga 
o‗yinning borishi tushuntiriladi; pashshani bir katakdan boshqasiga o‗tishi uchun 
―o‗ngga, chapga, yuqoriga, pastga‖ kabi buyruqlar beriladi. O‗yin boshida ―pashsha‖ 
markaziy katakda joylashdi. Buyruqlarni qatnashchilar navbatma-navbat beradilar. 
O‗yinchilar pashshani diqqat bilan kuzatib, ―pashsha‖ ning o‗yin maydonidan chiqib 
ketishiga yo‗l qo‗ymasliklari kerak. O‗yin davomida kimdir buyrug‗i bilan xato qilsa 
yoki ―pashsha‖ maydondan chiqib ketsa, ―to‗xta‖ buyrug‗i berilib, ―pashsha‖ni yana 
markaziy katakka qaytarilib, o‗yin boshidan boshlanadi. ―Pashsha‖ o‗yinni 
qatnashchlaridan diqqat bilan berilib o‗ynashini talab qiladi. Mashq yaxshi 
o‗zlashtirilganidan so‗ng uni yanada murakkablashtirish mumkin. Buning uchun 
maydondagi kataklar sonini 4x4 qilib oshirish mumkin. Yoki ―pashsha‖lar sonini
oishirish mumkin. Bunda har bir pashshaga buyruqlar alohida qilib beriladi. 
4. “Kuzatuvchanlik
”.
Bolalarga yuz martalab ko‗rgan maktab hovlisini uyidan 
maktabgacha bo‗lgan yo‗lni eslab to‗liq tasvirlab berish vazifasi beriladi. Bu vazifani 
kichik maktab yoshidagi bolalar og‗zaki bajaradilar. Sinfdoshlari ularning 
kamchiliklarini to‗ldiradilar.
O‗smirlar bu vazifani yozma bajaradilar, keyin o‗zaro va shuningdek, tabiiy sharoit 
bilan solishtiradilar. Bu o‗yinda bolaning ko‗ruv xotirasi va diqqatining bog‗liqligi 
aniqlanadi.