Nutq ontogenezida rivojlanishi fanidan mustaqil ish

4.Gugulash guvranish va soxta sõzlar.

Gugulash-bola nutqining eng ilk shakli.Gugulash-bu alohida tovushlar va ularning birikmalarini talaffuz qilish(gu,ke,xe,pa,ba).Keyingi bosqichda bola tovush birikmalarini qaytarishini boshlaydi(baba-ba).Endi bu soxta sòzlar.Soxta sòzlarning tovush birikmalari qayd qilingan qandaydir ma’no bilan boģlangan emas bu mohiyatan bolaning “vokal mashqlari” hisoblanadi.Alohida tovushlarning birikmalariga qandaydir predmet yoki harakatni belgilash boģlansa,biz soxta sòzlarga ega bòlamiz.Masalan,”sya” bòģini “kisa”, “mushukcha”sòzlarini anglatishi mumkin.Soxta sòzlarning haqiqiy sòzlardan farqi ularni faqat bolaga yaqin odamgina tushunadi,ularning tovush tarkibi foydalaniladigan haqiqiy sòz shakllaridan ancha uzoq bòlishi mumkin.

5.Kattalar nutqini tushunish.

Bola kattalar nutqining turli ohanglarini tushunayotganini ishonch hosil qilish uchun tadqiqotchi uning onasidan bolaga avval norozi bòlib, keyin esa mayin yuz ifodasi vaziyatlarda bola qanday ta’sirlanishini kuzatiladi.Agar bolaning mimikasi va xulqi unga qaratilgan sòzlarni aynan ifodalasa (agar onasi norozi bòlsa, u xafa bòladi yoki qòrqadi hamda onasi uni erkalasa,u kuladi)bola kattalarni tushunishini haqida xulosa mumkin.

6.Kòrsatma bòyicha harakatlar.

Tadqiqotchi turli shakldagi predmet(kub,shar)larni terib chiqadi, sharchani tarnovchaga dumalatadi va boladan yana bitta sharchani topib,uni dumalatishini sòraydi.Sòngra kubchani oladi,uni tikka qilib qòyadi va boladan yana kubchalarni topib,uycha yasashni sòraydi.1,3yoshdan 1,6yoshgacha bòlgan bola predmet shakllarini namuna bòyicha, 1,6yoshdan 1,9yoshgacha bòlgan bola esa tanlab oladi.Ikki va undan undan katta yoshdagi bola predmetlar nomini mustaqil aytadi.Bola kòrsatmani qanchalik tushunayotganini òrganish uchun kiyim-boshi bilan qòģirchoqdan,oshxona idishlari tòplamdan foydalanish mumkin.

7.Predmetlarning yòqolib qolishiga nisbatan bolaning reaksiyalarini tadqiq etish.

Taqdqiqotchi bolani qiziqtirayotgan òyinchoqlarni harakatni davom ettirgancha,kengligi 10-13cm bòlgan ekran ortiga sekin-asta joylashtiradi.Tòrt oylikdan oshgan bola predmet hadakat trahektoriyasini kuzafib boradi.