Nutq madaniyati мулоқот маданияти

3
Муомала – аввало, суҳбат олиб бора олиш қобилиятидир. Суҳбатдошин­гизни гапини бўлмасдан уни эшитишни ўрганинг
4
Фақатгина ўз дардини гапириш учунгина суҳбатлашадиган одамдан ёмон суҳбатдош чиқади.
Зеро, охир-оқибат у тингловчиларсиз қолиши мумкин

Суҳбатдошининг фикрини нотўғри деб билган тақдирида ҳам тарбияли ва камтар инсон уни ранжитмайди
Айтиш мумкин	Айтиш ножоиз
Менимча адашдингиз	Бўлиши мумкин эмас. Ўзингиз шунга ишонасизми
Узр, мен бошқа фикрда­ман	Бу тўғрида ҳеч нар­сани тушунмайсиз
Кечи­расиз, мен сизнинг фикрингизга қўшилмайман	Умуман нотўғри. Бу нарсани ёш бола ҳам билади

т
МУОМАЛА ВА СУҲБАТ ОДОБИ
Суҳбат – бу фикрлар алмашинуви бўлиб, у ақллилик ва чиройли сўз­лаш­ белгиси ҳисобланмайди
Ҳамма вақт аниқ-равшан, ҳовлиқмасдан, мулойимлик билан гапиришга ҳаракат қилинг.
Талаффуз этилган ҳар бир сўз, бўғин ва оҳанг аниқ ва равшан жаранглаши лозим. Жуда нозланиб гапириш ҳам хунук одат.
Ҳовлиқиб айтилган сўзни тушу­ниш қийин бўлади, жуда чўзиб, секин гапириш эса кишининг сабр косасини тўлдиради.
Хушмуомалалик ва одоблилик сами-мий, табиий ва беғараз бўлмоғи, ҳар қандай муғомбир­лик ва сохта тортин-чоқликдан холи бўлиши лозим
Ўз она тилини ҳурмат қилган инсон унинг бузилишига йўл қўймайди.
Ажнабий сўзларнинг аниқ маъносини билган ва тўғри талаффуз эта оладиган кишигина зарурат бўлса, уларни нутқида ишлатса бўлади.
Даврада бирор одам билан шивирлашга ўтманг. Бу атрофдаги­ларнинг ғашига тегади
Сўзлашаётганда секин ва босиқлик билан гапиринг. Нигоҳингиз суҳбатдошнинг тугма-часи ёки бошқа нарсасига эмас, балки унинг нигоҳига қадалган бўлиши лозим
Бошқаларни қўл билан кўрсатманг. Узоқ-даги одам билан сўзлашиб, шовқин қилиб умумий суҳбатга ҳалақит берманг
Якунланмаган суҳбатни ўртасида ташлаб кетманг. Мулоқот жараёнида сизга қарши фикр билдиришса, жиззакилик қилманг
Юз ифодаси ойнада акс этади, қалб ифо-даси эса суҳбатда намоён бўлади (Демокрит)
Суҳбатдошининг сўзини бўлиб, ўз гапини ўртага тиқиштирадиган вайсақидан ҳазар қил (Менандр)
Суҳбатни худди отамерос мулкдай, яъни ундан бошқаларни сиқиб чиқариш ҳуқуқига эга одамдай эгаллаб олиш керак эмас; аксинча, шунга ҳаракат қилиш керакки, худди бошқа нарсаларда бўлгани сингари суҳбатда ҳам ҳамма ўз навбатига эга бўлсин (Цицерон)