33
Педагожи тядгигатда истифадяси файдалы олан рийази цсуллар чохдур.
Орта рийази эюстяриъилярин щесабланмасы, дисперсийа ямялиййаты, орта
квадрат сапманын мцяййянляшдирилмяси, вариантлыг коефисентинин тапыл-
масы вя с.
Тялим вя тярбийя проблемляринин юйрянилмяси заманы даща эениш
истифадя едилян садя рийази цсуллар да вардыр:
гейдяалма, низамлама вя
гиймятляндирмя.
Гейдяалма – топланан педагожи фактларын вя йа щадисялярин щяр
бириндя мцвафиг яламятин олдуьуну мцяййянляшдирмяк, щабеля бу ъцр
яламятин хас олмадыьы фактларын цмуми
мигдарыны тяйин етмяк про-
сесидир. Фикри ики фактла бир гядяр конкретляшдиряк. Рцб ярзиндя синиф
цзря дярся мцнтязям давам едянлярин вя дярс бураханларын мцяййян
едилмяси вя онларын айрылыгда неъя шаэирд олдуьунун цзя чыхарылмасы
буна мисал ола биляр. Йахуд, юз фикринин доьрулуьуну сцбут едян вя
сцбут
етмяйян
шаэирдлярин
вя
онларын
айрылыгда
сайынын
дягигляшдирилмяси.
Низамлама – топланмыш педагожи фактларын мцяййян ардыъыллыгда
дцзцлмяси просесидир. Бу цсулун тятбигиндя ики ъящят нязяря алыныр.
Биринъиси, фактларын ейни яламят цзря дцзцлмясидир. Икинъиси, фактларын
дцзцлмясиндя щямин яламятин эетдикъя эцъляндийинин вя йа зяифлядийи-
нин мцяййянляшдирилмясидир. Бу цсулун тятбигини йухарыдакы мисалларын
бириндя конкретляшдиряк. Тядгигат апарылан синифдя (синифлярдя) яввялъя
дярся мцнтязям давам едян шаэирдлярин, сонра бир дярс бураханларын,
бунлардан
сонра ики, цч дярс вя с. мигдарда дярс бураханларын сайы
гейд едилир. Ахырда нятиъя чыхарылыр.
Гиймятляндирмя – педагожи фактларын айры-айры яламятлярини рягям
эюстяриъиляри иля явяз етмяйя имкан верир. Педагожи фактларын мцвафиг
яламятляри рягям эюстяриъиляри иля ифадя олундугда диггятдян йайына
биляъяк ганунауйьунлуьу тапмаг асанлашыр. Мясялян, дейяк ки, мяк-
тяб шаэирдляринин дярсдянкянар ишляря ъялб олунмасы вязиййятини юйрян-
мяк истяйирик. Бу мягсядля шаэирдляр арасында сорьу апарылыр. Шаэирд-
ляр мцщцм олан ашаьыдакы ъаваблардан бирини сечир: мцнтязям иштирак
едирям; щярдян иштирак едирям; иштирак етмирям. Сонра щяр ъаваба
мцвафиг гиймят йазылыр (мясялян, биринъи щала–5, икинъи щала–3, цчцнъц
щала – 1) вя щесаблама апарылыр, мяктябдя шаэирдлярин дярсдянкянар
ишлярдя иштиракынын сяъиййяви хцсусиййятляринин рийази ифадяси тапылыр.
Педагожи просес ъямиййятин бир чох сащясиндя ъяряйан етдийи цчцн
Милли педагоэика иътимаи щяйатын щямин сащялярини ящатя етмяйя вя
буна эюря дя ъямиййятя даща чох файда вермяйя йюнялир.
34
Диэяр елмлярля гаршылыглы ялагядя олан
Милли педагоэика мцхтялиф
цсулларла айры-айры мянбялярдян ялдя етдийи мялуматлары цмумиляшдирир
вя цмумиляшдирилян педагожи биликлярин обйективлийини артырмаьа
чалышыр.
Сорушулур: биликляр щансы педагожи категорийаларда ъямляшир? Тя-
лимдя, тящсилдя вя тярбийядя!
Do'stlaringiz bilan baham: