Nukus konchilik instituti fan : avtomatlashtirish va boshqarish asoslari

MATLAB tizimini vazifalari va imkoniyatlari.
Matlab – matеmatik va ilmiy-tеxnik xisoblashlarni amalga oshirishga mo’ljallangan eng qadimiy, uzoq vaqtlar davomida ishlab chiqilgan va tеkshirilgan, avtomatlashtirilgan tizimlardan biri bo’lib, u matritsa va matritsaviy amallarni kеngaytirilgan talqini ustiga qurilgan. Mazkur tushuncha uning nomida o’z aksini topgan, ya'ni MATLAB – matrix laboratory – matritsali laboratoriya. Ma'lumki, juda ko’plab dasturlar va ular ustida amallar bajarish sikllar orqali amalga oshiriladi. Bu esa dasturni ishlashini sеkinlashtiradi va ba'zi bir amallarni bajarishni dasturlash tillarida ko’p o’lchamli, xususan, ikki o’lchamli, ya'ni matritsalarni e'lon qilishni murakkablashtiradi. Matlabda asosiy ob'еkt sifatida matritsalardan foydalanish sikllar sonini kеskin kamaytiradi.
Kompyuterni modellashtirish bosqichlari
Kompyuter simulyatsiyasining asosiy bosqichlariga quyidagilar kiradi: muammoni shakllantirish, modellashtirish ob'ektini aniqlash; kontseptual modelni ishlab chiqish, tizimning asosiy elementlarini va o'zaro ta'sirning elementar harakatlarini aniqlash; rasmiylashtirish, ya'ni matematik modelga o'tish; algoritm yaratish va dastur yozish; kompyuter tajribalarini rejalashtirish va o'tkazish; natijalarni tahlil qilish va talqin qilish.
Analitik va simulyatsiya modellashtirishni farqlang. Analitik-bu algebraik, differentsial va boshqa tenglamalardan foydalanadigan, shuningdek ularning aniq echimiga olib keladigan aniq hisoblash tartibini amalga oshirishni ta'minlaydigan haqiqiy ob'ekt modellari. Simulyatsiya-bu ko'p sonli elementar operatsiyalarni ketma-ket bajarish orqali o'rganilayotgan tizimning ishlash algoritmini takrorlaydigan matematik modellar.
Modellashtirish tamoyillari quyidagilardan iborat:
1. Axborot etarliligi printsipi. Ob'ekt haqida to'liq ma'lumot bo'lmasa, modelni yaratish mumkin emas. Agar to'liq ma'lumot mavjud bo'lsa, modellashtirish ma'nosiz bo'ladi. Axborot etarliligi darajasi mavjud bo'lib, unga erishilganda tizim modeli tuzilishi mumkin.
2. Amalga oshirish printsipi. Yaratilgan model cheklangan vaqt ichida tadqiqot maqsadiga erishishni ta'minlashi kerak.
3. Modellarning ko'pligi printsipi. Har qanday aniq model haqiqiy tizimning faqat ba'zi tomonlarini aks ettiradi. To'liq o'rganish uchun o'rganilayotgan jarayonning bir qator modellarini yaratish kerak va har bir keyingi model avvalgisini aniqlab berishi kerak.
4. Muvofiqlik printsipi. O'rganilayotgan tizim standart matematik usullar bilan modellashtirilgan bir-biri bilan o'zaro ta'sir qiluvchi quyi tizimlar to'plami sifatida ifodalanadi. Bundan tashqari, tizimning xususiyatlari uning elementlari xususiyatlarining yig'indisi emas.
5. Parametrlash printsipi. Simulyatsiya qilingan tizimning ba'zi quyi tizimlari bitta parametr bilan tavsiflanishi mumkin: vektor, matritsa, grafik, formula.