Nukus davlat pedagogika instituti "kelishilgan"



Download 2,1 Mb.
Pdf ko'rish
bet177/196
Sana23.02.2022
Hajmi2,1 Mb.
#134958
1   ...   173   174   175   176   177   178   179   180   ...   196
Bog'liq
Нукус ДПИ 2019 магистратура дастури

 
TIYKARǴI BÓLIM 
Pánniń tariyxiy rawajlanıw basqıshları. Tábiyiy geografiyada ideyalardıń 
payda bolıwı. A`yyemgi dáwirdiń geografiyası, Jer haqqında bilimlerdiń 
rawajlanıwı (A`yyemgi Egipet, Greciya, Qıtay, Hindstan, Eki dár`ya aralıǵı h.t.b.). 
Aristotel`, Pifogor, Erotosfen, Ptolomey, Starbon ht.b. geografiya ilimine qosqan 
úlesi. Jerdiń forması ólshemleri haqqında birinshi maǵlıwmatlar. Oyanıw dáwiri 
geografiyası hám Ullı geografiyalıq ashılıwlar. Orta Aziya geografiyası -Beruniy
Farabiy, Al`-Xorezmiy, Uluǵbek h.b. geografiyaǵa baylanıslı oy-pikirleri, ilimiy 
miynetleri. Rus geograflarınıń ilimge qosqan úlesi. M.Lomonosov, S.Tyań-
Shanskiy, Mixluko-Maklay, L.Berg, V.V.Dokuchaev, V.N.Prejeval`skiy h.t.b. 
tábiyiy geografiya iliminiń rawajlanıwına qosqan úlesi. Batıstıń ullı geografları 
A.Gumbol`t h.t.b. Keńes hákimshiligi dáwirindegi geografiyalıq izertlewler
landshaft ideyasınıń qáliplesiwi hám pán bolıp jetilisiwi (L.Berg, B.Polınov, 
V.Morozov, A.Isachenko, N.Solncev, F.Mil`kov h.t.b.).
Tábiyiy geografiya iliminiń baslı baǵdarları. Ulıwma tábiyiy geografiya, 
regional` tábiyiy geografiya, tarawlıq tábiyiy geografiya. Ulıwma jer bilimi


202 
landshafttanıw, meteorologiya hám klimatologiya, gidrologiya, landshaftlardıń 
geofizikası hám geoximiyası, biogeografiya, geoekologiya. 
Jerdiń geografiyalıq qabıǵınıń rawajlanıwı. Onıń bir pútinligi hám 
úziliksizligi. Jer qabıǵı hám landshaft qabıǵı ideyası. Jer qabıǵınıń qatlam 
bólimleri. Olardıń óz-ara baylanısları hám qarım-qatnasları.
Jerdiń hawa qabatı, onıń dúzilisi hám qurılısı. Klimat poyasları.
Tábiyiy resurslardan paydalanıw máseleleri, dúńyanıń tábiyiy resursları.
Tábiyiy geografiyalıq rayonlastırıw mashqalaları. Tábiyiy geografiyalıq 
taksonomiyalıq birlikler. Jer qabıǵı, eń úlken geokompleks ekenligi.
Tábiyiy geografiyalıq jaylasqan orın túsinigi. Onıń tábiyiy sharayatlardı 
belgilep beriwi.
Topıraqlardıń túrleri hám olardıń geografiyalıq tarqalıwı. Geografiyalıq 
poyaslar hám tábiyiy zonalar. Quyash sistemasınıń kelip shıǵıwı. Jerdiń basqa 
planetalar arasındaǵı ornı. Jerdiń ishki bólimleriniń dúzilisi. Suwlar hám olardıń 
tarqalıwı. Qurǵaqlıqtaǵı suwlar. Jerdiń suw balansı. Dár`yalar - suw aǵımı, tipleri, 
rejimi. Tábiyiy resurslar hám olardı bahalaw.
Tábiyattaǵı (landshaftlardaǵı) bolatuǵın qubılıslar (geofizikalıq, geoximiyalıq, 
biologiyalıq h.t.b.) hám hádiyseler (jawın-shashın, sel, jer silkiniw, vulkan atılıw 
h.t.b.). 
Landshaft komponentleri hám landshaft payda etiwshi faktorlar. 
Landshaftlardıń keńislikte tarqalıw sebeplerin anıqlaw, olarǵa sıpatlama beriw. 
Geografiyada landshaftlıq usıl. Tábiyattı ózgertiwde geografiyanıń ornı. Tábiyatta 
zat hám energiya almasıw, olardıń landshafttaǵı aǵımı. Tábiyatta zat almasıwda 
adamnıń xojalıq iskerliginiń roli. Adam qolı menen jaratılǵan kompleksler 
(geotexsistemalar, antropogen landshaftlar h.t.b.). Tábiyiy ortalıqtı turaqlastırıw 
hám olardıń ózgeriwin aldın-ala boljaw máseleleri. 
Geografiyalıq sistemalardı dala sharayatında izertlewler, kartografiyalıq, 
aerokosmoslıq, statistikalıq hám maǵlıwmatlıq izertlewler alıp barıw. 
Kartografiyalıq materiallarda bezew hám onı oqıw, statistikalıq materiallardı qayta 
islew. Baqlaw materialların qayta islew (meteorologiyalıq, gidrologiyalıq). Dala 
izertlewleri 
tiykarında 
tematikalıq 
kartalar 
islew. 
Ayırım 
landshaft 
komplekslerinde ulıwma-geografiyalıq dala izertlewleri. 
Geografiya ilimin rawajlandırıw hám tiykarǵı geografiyalıq mashqalalardı 
sheshiw. Tiykarǵı geografiyalıq hádiyse hám qubılıslardı biliw hám olardı ilimiy 
izertlew usılların qollanıw jolları.
Jer qabıǵınıń tábiyiy geografiyalıq sharayatları hám tábiyiy resursları. 
Materikler 
hám okeanlardıń tábiyatınıń sıpatlaması, olardıń regional` 
ózgeshelikleri. Geografiyalıq poyaslar hám zonallıq nızamı hám nızamlıqlar, 
olardıń sıpatlaması.
Orta Aziya, Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan Respublikaları tábiyiy 
geografiyası, regionallıq ózgeshelikleri, rayonlastırıw máseleleri.
Landshaftlardı izertlew máseleleri. Landshafttanıwdıń baslı ilimiy baǵdarları 
hám tarawları - strukturalı-genetikalıq, funkcional-dinamikalıq, landshaftlar 
geofizikası, landshaftlar geoximiyası, landshaftlardı boljaw, landshaftlar 


203 
ekologiyası, antropogen landshafttanıw h.t.b. Landshafttıń ilimiy anıqlaması, 
túsinikleri.
Tiri organizmlerdiń geografiyalıq tarqalıwı, Biosfera qabatı hám bólimleri. 
Ekosistema, biom. Areallar, beyimlesiw. Tiri organizmlerdiń landshafttaǵı ornı.
Ózbekstan tabiyatınıń hár qıylılıǵı Ózbekstan jer rel`efi hám geologiyası. 
Tiykarǵı tektonikalıq strukturalar. Hawa massasınıń aylanısı. Mámleketimiz 
territoriyasında klimat hám hawa rayınıń payda bolıw zańlıqları.. 
Ózbekstan ishki suwları hám suw resursları. Suw resurslarınıń payda bolıw 
nızamlıqları. Ózbekstan topıraqları, topıraqlardıń hár qıylılıǵı, olardıń payda bolıw 
sebepleri hám tarqalıw nızamlıqları. Ózbekstan ósimlikleri, toǵaylıqları hám 
olardıń tarqalıw nızamlıqları. Ózbekstannıń tábiyǵıy rayonları. Ózbekstanda 
tábiyattı qorǵaw mashqalaları. Qorıqxanalar olardıń áhmiyeti. Regional hám 
ekologiyalıq mashqalalar. Aral mashqalalar hám olardıń kelip shıǵıw sebebi, 
aqıbeti.

Download 2,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   173   174   175   176   177   178   179   180   ...   196




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish