Нукус 2015 Қорақалпоғистон республикаси халқ таълими вазирлиги к. Убайдуллаев номидаги Республика педагог

2. 
Вербал агрессия – салбий ҳис-туйғуларни оғзаки тарзда ифода-
лаш (жанжал, қий-чув солиш, сўкиниш, таҳдид, лаънат айтиш, 
қарғиш кабилар)
3. 
Орқаворотдан бўладиган ё билвосита агрессия – бошқа шахсга 
қаратилган ғийбат, пичинг кўринишидаги билвосита олинадиган 
алам, нафрат йўналишнинг аниқланмаганлиги ҳам бўлиши мум-
кин (ер тепиш, бақириб-чақириш)
4. 
Негативизм (воқеъликка салбий муносабатда бўлиш, ҳамма нар-
сани инкор этиш) – раҳбарият ёки обрўга қарши йўналган хулк-
атвор, талаб, тартиб, қонунларга қарши пассив монеъликдан 
фаол хатти-ҳаракат даражасигача бориб етиши мумкин.
5. 
Жиззакилик - жиззакиликка мойиллик, арзимаган нарсага порт-
лаб кетиш, кескинлик, қўполлик қилиш.
6. 
Сергумонлик - ишончсизликка мойиллик, одамлар билан эҳти-
ёт бўлиб муносабатга киришиш, атрофдагилар зарар етказиши 
мумкин, деган ўй билан яшаш.
7. 
Ранж - кимдандир ёки бутун оламдан аламзадалик, хаёлан ёки 
чиндан ҳам келтирилган изтироб, ғазаб, атрофдагиларга нисба-
тан нафрат, ҳасаднинг намоён бўлиши.
8. 
Аутоагрессия - ўзи ва атроф-муҳит ўртасидаги муносабатларда 
кузатиладиган айбдорлик ҳисси, ўзига қарши қаратилган ҳат-
ти-ҳаракат, яъни ўзини айблаш, мен ундоғман, мен бундоғман, 
деб ич-этини ейиш.
Жисмоний, нисбий агрессиялар, асабийлик, вербал агрессия - агрес-
сив реакциялар индексини ташкил қилади; аламзадалик ва шубҳала-
ниш эса қаршилик реакциясини ифодалайди.

---

Нукус 2015
__
99
Агрессив реакцияларни А. Басс 2 турга ажратган. Унинг таъкидла-
шича, маълум одамга йўналтирилгган “ташқи” реакция “агрессия”ни 
ифодаласа, атрофдагиларга қарши бўлиш, фикрларига кўшилмаслик, 
тартибни бузиш, ишончсизлик, ички шубҳаланиш “қаршилик” ни бил-
дирар экан.
Амалиётчи психолог агрессив ҳолатдаги ўқувчиларни аниқлашда 
уларнинг шахсий характер хусусиятлари, хулқ-атвордаги айрим та-
вофутларни, шу билан бирга “тарбияси оғир ўқувчи” деб танилган 
болаларнинг шартли типологиясини билиш шарт. 
Шундай экан, Басс-Дарки сўровномаси билан биргаликда сизга К.Ле-
витиннинг “Хавф-хатарга мойиллик тести” ни ҳам тавсия қиламиз.
Ушбу тест ёрдамида Сиз ўсмирнинг хавфдан қўрмаслик даражаси, 
унинг мойиллик даражасини ўрганишингиз мумкин.

---