Нукус 2015 Қорақалпоғистон республикаси халқ таълими вазирлиги к. Убайдуллаев номидаги Республика педагог

АКЦЕНТУАЦИЯ –
бошқа хислатлар ва сифатлар орасида қандайда 
бир психологик сифат ва ҳодисаларнинг аниқ ажралиб туриши.
АҚЛ ЁШИ – 
инсоннинг ақлий ривожланиши даражасига мос келадиган 
жисмоний ёш.
АДАШИШ –
вазиятнинг тўғрилигига мос келмайдиган нотўғри фикр, 
хато, низоли нуқтай – назар.
АПАТИЯ –
эмоционал қизиқишларсиз психологик ҳолат, бепарволик, 
инсоннинг ўзига ва атрофдагиларга қизиқшининг бўлмаслиги.
АСТЕНИК ЭМОЦИЯЛАР –
организмнинг тонусини ёки ҳолатини, 
унинг жадал ва ишга яроқлилигини пасайтирадиган сезги ҳолатлари, 
Глосарий

---

__
Таълим муассасаларида суициднинг психопрофилактик чора-тадбирларини ташкил этиш
8
масалан, қайғу ташвишлар, пушаймонлик, умидсизлик, хафагарчили-
клар ва ҳ.б.
АУТОГЕН МАШҚ (аутотренинг) –
умумий хулқ-атвор ва ўз организми-
нинг аҳволини ўзиниг мустақил бошқариш қобилиятини ўргатиш учун 
қаратилган жисмоний ва руҳий машқларнинг мажмуи.
АУТОДЕСТРУКТИВ АХЛОҚ –
ўз организми ва шахсини барбод қилиш, 
ўзига зарар етказиш билан боғлиқ ахлоқ. 
АФФЕКТ –
(латинча affectus – руҳий ҳаяжонланиш, қизиқиш) қисқа 
муддатда ва шиддат билан содир бўладиган ҳиссий, ҳаяжонли жара-
ён: ҳулқ-атвор, ҳатти-ҳаракат устидан назоратнинг сусайиши туфайли 
рўй берадиган кучли ҳис-туйғу (ғазабланиш, қўрқиш, нафратланиш, 
шодланиш). Мутахассислар нормал ва патологик аффектлар бор-
лигини, шунингдек, аффектив реакцияларга озроқ ёки кўпроқ мойил 
бўладиган шахслар ҳам бўлишини таъкидлашади. Ўзида аффектив 
реакцияга нисбатан ҳисларга эрк бермаслик инсондаги нормал психик 
ҳолат ҳисобланади. Аффектлар таъсирига берилувчи кишилар одатда 
оломон орасида саросималик уйғотишга мойил бўладилар.
АХЛОҚ – 
шахснинг ички фаоллик ва кўпинча ташқи ҳаракат ва қи-
лиқлар шаклига эга бўлган индивидуал хусусиятлари воситасида 
муҳит билан ўзаро ҳаракати жараёни. Инсоний ахлоқ тузилмасига 
қуйидагилар киради: мотивация ва мақсад қўйиш, ҳиссий жараёнлар, 
ўз-ўзини бошқариш, ахборотга когнитив ишлов бериш, нутқ, вегето-со-
матик кўриниш, ҳаракат ва фаолият. Ахлоқнинг асосий шакллари: 
вербал ва новербал, англанган ва англанмаган, ихтиёрий ва беихтиёр.