Nr I vendimit Data palët faqe

KOLEGJI CIVIL I GJYKATËS SË LARTË

pasi dëgjoi relatimin e gjyqtarit Ardian Nuni, dhe si bisedoi çështjen në tërësi,

V Ë R E N

RRETHANAT E ÇËSHTJES

1. Nga materialet e dosjes gjyqësore rezulton se paditësit Dhimitër Ndini dhe i padituri Thoma Ndini janë në marrëdhënie të posaçme, vëllezër, trashëgimtarë ligjorë të radhës së parë të prindërve Naunka Ndini, vdekur datë 10.04.2003, dhe Zoi Ndini, vdekur 04.03.2006.

2. Sipas notës së transkriptimit të datës 04.07.1961 me nr.rendor 186, nr.29, vol. 27, faqe 252 rezulton se në favor të Zoi Koli Ndini, kundër Shahu Isuf Bitozi e Fatmir Sulejman Brisku është transkriptuar akti i vërtetuar nga noteri me nr.6022, datë 04.07.1961 për kalimin kundrejt shumës prej 180.000 lekëve të një shtëpie të ndodhur në lagjen nr.1 të qytetit Elbasan, me kufizimet përkatëse.

2.1. Për këtë pasuri, po në emër të Zoi Koli Ndini, është bërë regjistrimi edhe në bazë të nenit 24/b të ligjit nr.7843, datë , regjistruar në regjistrin hipotekor nr.39-531, datë 31.05.2001, me nr.pasurie 4/55, zona kadastrale 8524 me kufizimet përkatëse.

3. Me kontratën nr.355 Rep. nr.48 Kol., datë 15.01.2004 i ndjeri Zoi Ndini i ka shitur djalit, Thoma Ndini, pasurinë e sipërcituar, përkundrejt çmimit prej 100.000 lekë. Në regjistrat hipotekorë kjo pasuri e përbërë nga trualli prej 232.5 m2 nga të cilat ndërtesa ze 67.52 m2 individualizohet me nr.4/55, zona kadastrale 8524, me kufizimet përkatëse. Kontrata e shitjes është regjistruar pranë Zyrës Vendore të Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme Elbasan.

4. Në regjistrat e Zyrës Vendore të Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme pasuria nr.4/55, truall 232.5 m2 dhe ndërtesa 67.52 m2, “figuron e hipotekuar me inskriptim: vënë në hipotekë 6-122 dt.26.04.2007 në favor të ALFA BANK. Vënë në hipotekë 6-420, dt. 13.11.2009, në favor të ALFA BANK” si mjet sigurimi për kredinë e marrë nga i padituri.

5. Rezulton se i padituri Thoma Ndini, bazuar në lejen e ndërtimit të miratuar me vendimin nr.1, datë 19.03.2004 të Këshillit të Territorit Bashkisë Elbasan në vend të objektit të vjetër ka ndërtuar një objekt të ri 3 kate plus bodrum të pjesshëm (kati i parë dyqane) me sipërfaqe ndërtimore 168 m2. Për ndërtimin e ri nuk është marrë ende leja e shfrytëzimit.

6. Paditësi Dhimitër Ndini, me pretendimin se është bashkëpronar me të paditurin mbi pasurinë truall dhe ndërtesë (232.5 m2) e blerë në vitin 1961 nga ati, Zoi Ndini, kjo pasuri është fituar gjatë martesës të prindërve dhe për këtë shkak ajo ka qenë në bashkëpronësi midis tyre, në zbatim të trashëgimisë ligjore, pas vdekjes së nënës Naunka ka qenë bashkëpronar me atin dhe të paditurin dhe kontrata e shitjes e lidhur midis atit dhe vëllait është absolutisht e pavlefshme, me padinë e datës 11.02.2009, ka kërkuar si në objektin e saj, pasqyruar në pjesët hyrëse të vendimeve të gjykatave të faktit.

7. Nëpërmjet prapësimeve, i padituri Thoma Ndini, ka parashtruar se i ati ka qenë pronar i vetëm i pasurisë, nëna nuk ka patur pretendime pronësie mbi këto pasuri, në kushtet kur ati ka vdekur nuk mund të kthehen palët në gjendjen e mëparshme; shtëpia mbi të cilën paditësi kërkon bashkëpronësinë nuk ekziston, pasi është shembur dhe ndërtuar e re sipas lejes së ndërtimit.

7. Gjykata e Rrethit Gjyqësor Elbasan, me vendimin nr.1952 (5706), datë 28.07.2009, ka pranuar padinë duke: (i) konstatuar pavlefshmërinë e kontratës së shitjes datë 15.01.2004 për pasurinë e paluajtshme nr.4/55, me sipërfaqe totale 232.5 m2, nga të cilat 67.52 m2 i ze ndërtesa; (ii) detyruar paditësin t’i paguajë të paditurit Thoma Ndini shumën 50.000 lekë; (iii) detyruar të paditurin Thoma Ndini të njohë paditësin Dhimitër Ndini bashkëpronar mbi pasurinë e paluajtshme truall nr.4/55, me sipërfaqe 232.5 m2 dhe mbi ndërtesën me sipërfaqe 67.52 m2, me kufizimet përkatëse.

7.1. Në pranimin e padisë, gjykata, pasi citon pasi citon nenin 9 të ligjit nr 601, datë 18.05.1948 “Mbi Martesat” nenin 96 të dekretit nr.2083, datë 06.07.1955 “Mbi Pronësinë”, nenet 45 e 170 të ligjit nr.4020, datë 23.06.1965 “Kodi i Familjes”, nenet 86, 87 e 352§2 i Kodit Civil vitit 1981, nenet 154, 199, 208, 318, 330-332, 1162 e 1167 të Kodit Civil në fuqi dhe ligjin nr.9062, datë 08.05.2003 (hyrë në fuqi më datë 21.12.2003)”Kodi i Familjes”, arsyeton: - “..., meqenëse e ndjera Naunka ka vdekur më dt. 10.04.2003 dhe pasuria objekt mosmarrëveshje nuk rezulton të jetë pjesëtuar (midis prindërve të palëve në proces) çmohet, se në kohën e vdekjes të trashëgimlënëses Naunka ishin në fuqi nenet 86 dhe 87 të K.Civil të vitit 1981, sipas të cilave...Këto dispozita të Kodit civil të vitit 1981 çmohet, që do të zbatohen edhe për marrëdhënien pronësore të trashëgimlënësve Zoi e Naunka, pavarësisht se pasuria objekt mosmarrëveshje është blerë në vitin 1961 (sipas n. 352/2 të K.Civil të vitit 1981)”; - “Meqenëse shtëpia është blerë ( më dt. 04.07.1961), nga i ndjeri Zoi, pas martesës me të ndjerën Naunka (martuar më dt. 22.01.1955) çmohet, se edhe e ndjera Naunka ka qenë bashkëpronare e kësaj pasurie (shtëpi e truall)”; - “..., i padituri nuk provoi se e ndjera nuk ka qenë bashkëpronare e kësaj pasurie”; - referuar dispozitave ligjore të zbatueshme në kohën e vdekjes të trashëgimlënëses Naunka Ndini, datë 10.04.2003, në zbatim të trashëgimisë ligjore “...paditësi ka fituar pronësinë, me 1/3 pjesë edhe nga pasuria nr.4/55 (ndërtesë e truall)”; - duke qenë se paditësi ka qenë bashkëpronar mbi sendin që ka qenë objekt shitje i kontratës së datës 15.01.2004 dhe në kushtet kur për tjetërsimin e sendit paditësit nuk i është marrë pëlqimi, në kuptim të nenit 208 të Kodit Civil, ky veprim juridik është “...kryer në kundërshtim me ligjin” dhe për rrjedhojë është absolutisht i pavlefshëm; - “...vërtetohet. se palët e kontratës së shitjes dt. 15.01.2004 kanë qenë me mirëbesim, pasi: Sendi kanë qenë i regjistruar, në çdo kohë, vetëm në emrin e të ndjerit Zoi dhe (palët e kësaj kontrate) nuk kanë patur synim të veprojnë në kundërshtim apo në mashtrim me ligjin. Si i tillë zbatohen urdhërimet e n. 106/2 të K.Civil, që çdo gjë që kanë dhënë palët, në zbatim të kësaj kontrate, ti kthehen njëra tjetrës”; - “...më dt. 04.03.2006 ka vdekur i ndjeri Zoi...., provohet se palët në proces janë trashëgimtarë të pasurisë së tij me nga ½ pjesë secili” dhe po mbi këto raporte “...palët në proces kanë marrë të drejtat dhe detyrimet e pasurisë trashëgimore të të ndjerit Zoi”; - rezulton se i padituri ka marrë leje ndërtimi “...dhe është ekzekutuar kjo leje...Në zbatim të kësaj leje ndërtimi, pasuria 4/55 (ndërtesa) është transformuar në një situatë tjetër ndërtimore”, por referuar nenit 154 të Kodit Civil, prezumimi ligjor i parashikuar në të është “...në dobi të paditësit dhe nuk ka nevojë të provohet prej tij. Duke qenë se paditësi rezulton bashkëpronar për truallin prezumohet, se ai (paditësi) është bashkëpronar edhe për ndërtesën aktuale, që ngrihet mbi këtë truall, pas zbatimit të lejes së ndërtimit”; “Sipas n.199 të K.C. ekziston prezumimi, se pjesët e bashkëpronarëve janë të barabarta gjersa nuk vërtetohet e kundërta. Por pretendimet për pjesën nuk mund të jenë objekt i këtij gjykimi. Në kuptim të N.369 të K.Pr.Civile dhe N.207 të K.Civil pretendimet për shtimin e pjesëve, administrimin dhe llogaritë, në lidhje me sendin në bashkëpronësi, zgjidhen me padinë e pjesëtimit”.

8. Mbi ankimin e të paditurit, me të njëjtin arsyetim, Gjykata e Apelit Durrës, me vendimin nr.10-2011-501 (501), datë 12.04.2011, ka lënë në fuqi vendimin e gjykatës së shkallës së parë.

9. Kundër vendimit të gjykatës së apelit, ka ushtruar rekurs i padituri Thoma Ndini, me të cilin kërkon prishjen e vendimit të gjykatës së apelit dhe të vendimit të gjykatës së shkallës së parë dhe dërgimin e çështjes për rishqyrtim në gjykatën e shkallës së parë, për shkaqet e pasqyruara në pjesën hyrëse të këtij vendimi.

LIGJI I ZBATUESHËM

10. Dispozitat e Kodit të Procedurës Civile në të cilat është parashikuar:

10.1. Neni 14 i K.Pr.Civile: “Gjykata ka për detyrë që të zhvillojë një proces të rregullt ligjor, nëpërmjet garantimit të zhvillimit të një hetimi të plotë dhe të gjithanshëm, në përputhje me ligjin”.

10.2. Neni 16§1 i K.Pr.Civile: “Gjykata zgjidh mosmarrëveshjen në përputhje me dispozitat ligjore dhe normat e tjera në fuqi, që janë të detyrueshme të zbatohen prej saj. Ajo bën një cilësim të saktë të fakteve dhe veprimeve që lidhen me mosmarrëveshjen, pa u lidhur me përcaktimin që mund të propozojnë palët”.

10.3. Neni 126§2 i K.Pr.Civile: “Vendimi përfundimtar, si dhe vendimet që i japin fund procesit gjyqësor civil të parashikuara prej nenit 127 të këtij Kodi jepen në “Emër të Republikës” dhe përkatësisht duhet të përmbajë bazën ligjore mbi të cilën bazohet zgjidhja e mosmarrëveshjes, analizën e provave dhe mënyrën e zgjidhjes të saj”.

10.4. Neni 310/II i K.Pr.Civile: “Në pjesën përshkruese-arsyetuese duhet të përmenden: 1) rrethanat e çështjes, ashtu siç janë konstatuar gjatë gjykimit, dhe përfundimet e nxjerra nga gjykata, 2) provat dhe arsyet në të cilat mbështetet vendimi, 3) dispozitat ligjore në të cilat bazohet vendimi”.

KOLEGJI CIVIL I GJYKATËS SË LARTË VLERËSON

11. Se rekursi i paraqitur nga i padituri Thoma Ndini përmban shkaqe ligjore nga ato të parashikuara në nenin 472 të Kodit të Procedurës Civile që motivojnë cenimin e vendimit nr.10-2011-501 (501), datë 12.04.2011 të Gjykatës së Apelit Durrës, me të cilin është lënë në fuqi vendimi nr.1952 (5706), datë 28.07.2009 i Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Elbasan.

12. Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, në shqyrtim të akteve procedurale, objektit dhe shkakut të padisë, pretendimeve e prapësimeve të palëve në gjykim, të vendimeve të gjykatave të faktit dhe shkaqeve të rekursit, arrin në përfundimin se vendimi nr.10-2011-501 (501), datë 12.04.2011 i Gjykatës së Apelit Durrës është rrjedhojë e mosrespektimit të ligjit dhe për këtë shkak duhet të prishet dhe çështja të dërgohet për rishqyrtim po pranë kësaj gjykate.

13. Gjykata e Lartë, pa i hyrë analizës së provave, nga shqyrtimi i materialeve të dosjes gjyqësore dhe pretendimeve të parashtruara në rekurs evidenton nëse nga gjykatat e faktit janë lejuar ose jo shkelje të normave procedurale dhe nëse ligji material është respektuar ose jo. Në varësi të zgjidhjes së këtyre çështjeve nga gjykatat e faktit, Gjykata e Lartë, në realizim të funksionit të saj rishikues, shprehet për bazueshmërinë ose jo në ligj të vendimeve të gjykatave të faktit.

14. Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, në shqyrtim të objektit të padisë, përmbajtjes dhe shkakut të saj, si dhe prapësimeve të të paditurit, evidenton se:

14.1. Pala paditëse, me padinë e datës 11.02.2009 ka kërkuar: “Detyrimin e të paditurit për të njohur paditësin bashkëpronar për pasurinë nr.4/55, me sipërfaqe trualli gjithsej 232.5 m2, ku nga kjo 67.52 m2 i ze ndërtesa, e ndodhur kjo pasuri në zonën kadastrale 8524, lagje “E Re”, sot “Visarion Xhuvani” të qytetit Elbasan, si dhe duke u konstatuar nga Gjykata si absolutisht e pavlefshme kontrata e shitjes me nr.355 rep. dhe nr.48 kol., datë 15.01.2004, të lidhur në zyrën e noterisë Elbasan dhe kthimin e palëve në gjendjen e mëparshme (fillestare)”.

14.2. Si fakte krijuese të së drejtës së pretenduar pala paditëse ka paraqitur aktet në të cilët pasqyrohen momentet e martesës të prindërve, blerjes së shtëpisë dhe truallit, trashëgimia ligjore nga ati dhe nëna, kontratën e shitjes nr.355 rep. dhe nr.48 kol., datë 15.01.2004.

14.3. Në referencë të këtyre akteve, në themel të pretendimeve paditësi ka parashtruar se: (i) pasuria, truall dhe ndërtesë prej 232.5 m2 e blerë në vitin 1961 ka qenë në bashkëpronësi të trashëgimlënësve të tij dhe të paditurit, prindërve të tyre, pasi në momentin e blerjes ata kanë qenë të martuar dhe (ii) për këtë shkak, në zbatim të trashëgimisë ligjore, ai është bashkëpronar me të paditurin; (iii) kontrata e shitjes nr.355 rep. dhe nr.48 kol., datë 15.01.2004, lidhur midis atit dhe të paditurit, është absolutisht e pavlefshme pasi bie në kundërshtim me ligjin, për shkak se jo vetëm që nuk është marrë pëlqimi i paditësit si bashkëpronar, por është tjetërsuar dhe pjesa ideale që paditësi ka në bashkëpronësi.

15. Nga ana tjetër, nëpërmjet prapësimeve, i padituri Thoma Ndini, ka parashtruar se: (i) trualli dhe shtëpia e blerë në vitin 1961 nga i ati, Zoi Ndini, nuk ka qenë në bashkëpronësi me nënën e tyre, por në pronësi të vetëm të atit, pasi është rrjedhojë e pasurisë së tij vetjake; (ii) në këto kushte, me vdekjen e nënës, Naunka Ndini, ky send nuk bën pjesë në pasurinë trashëgimore të trashëgimlënëses e për rrjedhojë paditësi nuk është bashkëpronar mbi këtë send; (iii) Zoi Ndini ka patur të drejtën e disponimit të këtij sendi pa marrë pëlqimin e paditësit dhe me kontratën e datës 15.01.2004 pronësinë mbi të i’a ka kaluar të paditurit; (iv) shtëpia mbi të cilën paditësi kërkon të njihet bashkëpronar nuk ekziston, pasi është shembur dhe ndërtuar objekt i ri, sipas lejes së ndërtimit dhe (v) palët nuk mund të kthehen në gjendjen e mëparshme.

15.1. Në argument të pretendimeve të tij, si fakte penguese të së drejtës së pretenduar nga paditësi dhe si fakte krijuese të së drejtës për fitimin e pronësisë mbi truallin dhe banesën, referon në po të njëjtat akte, sikurse dhe paditësi, por me interpretim të ndryshëm të dispozitave ligjore të zbatueshme për rastin konkret.

16. Gjykata e Rrethit Gjyqësor Elbasan ka pranuar padinë, duke njohur bashkëpronësinë e palëve ndërgjyqëse mbi pasurinë nr.4/55, ndodhur në qytetin e Elbasanit.

16.1. Gjykata e shkallës së parë, pasi citon dispozitat ligjore të përmendura më sipër (pika 7.1 e këtij vendimi), vendimmarrjen e saj e mbështet në arsyetimin se: (i) në referencë të neneve 86, 87 e 352§2 të Kodit Civil të vitit 1981, dhe “Meqenëse shtëpia është blerë (më dt. 04.07.1961), nga i ndjeri Zoi, pas martesës me të ndjerën Naunka (martuar më dt. 22.01.1955) çmohet, se edhe e ndjera Naunka ka qenë bashkëpronare e kësaj pasurie (shtëpi e truall)”; (ii) “..., meqenëse e ndjera Naunka ka vdekur më dt. 10.04.2003 dhe pasuria objekt mosmarrëveshje nuk rezulton të jetë pjesëtuar (midis prindërve të palëve në proces)...” në zbatim të trashëgimisë ligjore “...paditësi ka fituar pronësinë, me 1/3 pjesë edhe nga pasuria nr.4/55 (ndërtesë e truall)”; (iii) duke qenë se paditësi ka qenë bashkëpronar mbi sendin objekt shitje i kontratës së datës 15.01.2004 dhe në kushtet kur për tjetërsimin e sendit paditësit nuk i është marrë pëlqimi, në kuptim të nenit 208 të Kodit Civil, ky veprim juridik është “...kryer në kundërshtim me ligjin” dhe për rrjedhojë është absolutisht i pavlefshëm; (iv) “...më dt. 04.03.2006 ka vdekur i ndjeri Zoi...., provohet se palët në proces janë trashëgimtarë të pasurisë së tij me nga ½ pjesë secili” dhe po mbi këto raporte “...palët në proces kanë marrë të drejtat dhe detyrimet e pasurisë trashëgimore të të ndjerit Zoi”; (v) referuar nenit 154 të Kodit Civil, “...Duke qenë se paditësi rezulton bashkëpronar për truallin prezumohet, se ai (paditësi) është bashkëpronar edhe për ndërtesën aktuale, që ngrihet mbi këtë truall, pas zbatimit të lejes së ndërtimit”, ndërsa (vi) lidhur me pretendimin e të paditurit për pjesët takuese, sipas nenit 199 të Kodit Civil “...ekziston prezumimi, se pjesët e bashkëpronarëve janë të barabarta gjersa nuk vërtetohet e kundërta. Por pretendimet për pjesën nuk mund të jenë objekt i këtij gjykimi. Në kuptim të N.369 të K.Pr.Civile dhe N.207 të K.Civil pretendimet për shtimin e pjesëve, administrimin dhe llogaritë, në lidhje me sendin në bashkëpronësi, zgjidhen me padinë e pjesëtimit”.

17. Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë vlerëson se gjykata e shkallës së parë, ndonëse citon një sërë dispozitash ligjore që kanë të bëjnë me bashkëpronësinë midis bashkëshortëve dhe me trashëgiminë, i ka keqinterpretuar e zbatuar gabim ato lidhur me krijimin e bashkëpronësisë midis dy trashëgimlënësve të palëve ndërgjyqëse, pjesëve të tyre dhe më pas, gabon edhe përsa iu përket pjesëve takuese të secilit trashëgimtar. Po kështu, gjykata zbaton gabim nenin 154 të Kodit Civil lidhur me të drejtat e pretenduara të paditësit mbi objektin e ri të ndërtuar nga i padituri.

18. Gjykata e apelit ka marrë çështjen në shqyrtim mbi ankimin e të paditurit dhe, pasi ka pranuar faktet sikurse gjykata e shkallës së parë, pa dhënë arsyet ligjore, ka lënë në fuqi vendimin e gjykatës së shkallës së parë.

19. Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë vlerëson se gjykata e apelit, ndonëse i ka patur të gjitha mundësitë të konstatonte të metat e gjykimit në shkallë të parë dhe të jepte zgjidhjen ligjore themelit të çështjes, është mjaftuar vetëm me një përsëritje të arsyetimit të vendimit të gjykatës së shkallës së parë.

19.1. Gjykata e apelit ka anashkaluar sqarimin plotësisht të rrethanave ligjore që lidhen me gjykimin e çështjes e që kanë të bëjnë me elementë thelbësorë të padisë, me natyrën juridike të saj, prapësimeve të të paditurit dhe të dispozitave ligjore të zbatueshme për rastin konkret, duke i keqinterpretuar e zbatuar gabim ato, sikurse gjykata e shkallës së parë.

20. Ky kolegj, referuar zgjidhjes në themel të çështjes, vlerëson se prej gjykatave të faktit, në kundërshtim me nenin 16 të Kodit të Procedurës Civile, i cili detyron ato për të bërë një cilësim të saktë të fakteve dhe veprimeve që lidhen me mosmarrëveshjen, pa u lidhur me përcaktimin që propozojnë palët, nuk është bërë një përcaktim i saktë dhe i argumentuar mbi dispozitat ligjore që rregullojnë: (i) lindjen e bashkëpronësisë të bashkëshortëve për sende të paluajtshme të fituara nga njëri prej bashkëshortëve gjatë kohës së martesës; (ii) trashëgiminë; (iii) pavlefshmërinë e veprimit juridik; (iv) prekjen nga shkaku i pavlefshmërisë vetëm një pjesë të veprimit juridik apo pjesa e pavlefshme paraqet një marrëdhënie të pandashme me pjesën e vlefshme të veprimit juridik; (v) krijimin e bashkëpronësisë midis palëve mbi objektin e ri.

20.1. Ndër kërkesat themelore që duhet të plotësojë vendimi gjyqësor janë ligjshmëria dhe argumentimi i tij; elementë ligjorë këto që iu mungojnë vendimeve të gjykatave të faktit.

20.2. Ky kolegj vlerëson se për zgjidhjen e mosmarrëveshjes gjykatat duhet të analizonin dhe vlerësonin pretendimet e palëve, provat e paraqitura prej tyre në raport me rregullimet ligjore të krijimit të bashkëpronësisë midis bashkëshortëve në momentin kur sendi është blerë nga trashëgimlënësi, ati i palëve, të legjislacionit në vitet e ekzistencës së kësaj bashkëpronësie dhe të trashëgimisë.

20.3. Për rastin në shqyrtim fakti juridik nga i cili rrjedhin pasojat juridike për palët ndërgjyqëse lidhet me qenien ose jo të bashkëpronësisë të trashëgimlënësve të tyre, Zoi dhe Naunka Ndini, mbi sendin e blerë në vitin 1961, llojin e kësaj bashkëpronësie dhe në varësi të kësaj të fundit edhe pjesët takuese të secilit bashkëpronar.

21. Gjykatat, ndonëse referojnë në nenin 352§2 të Kodit Civil të vitit 1981, gabojnë lidhur me shtrirjen e efekteve juridike prapavepruese të kësaj dispozite. Kjo dispozitë gjen zbatim mbi marrëdhëniet e pronësisë midis bashkëshortëve të lindura para datës 01.01.1982, në qoftë se sendi/sendet në bashkëpronësi nuk është/janë pjesëtuar me marrëveshje të bashkëshortëve, me vendim gjyqësor ose me akt noterial.

21.1. Ato, duke mos patur parasysh se përsa dhe për çfarë gjen zbatim kjo dispozitë në rastet e bashkëpronësisë midis bashkëshortëve të krijuar para datës 01.01.1982 që nuk janë pjesëtuar, anashkalojnë elementë të rëndësishëm ligjorë, që kanë të bëjnë me mënyrën e krijimit të bashkëpronësisë, llojin e saj, që iu përkasin dy regjimeve të ndryshme juridike dhe pjesët takuese të secilit bashkëpronar.

22. Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë sjell në vëmendje të gjykatave të faktit se, në vështrim të legjislacionit të kohës, kur për rastin pretendohet se është krijuar bashkëpronësia midis Zoi dhe Naunka Ndini, bashkëpronësia midis bashkëshortëve ishte bashkëpronësi në tërësi, që do të thotë se pjesët në pasurinë e përbashkët nuk dihen derisa pasuria të pjesëtohet. Sipas nenit 96§1 të Dekretit “Mbi Pronësinë”[¹] “Pasuritë e fituara me punë nga bashkëshortët gjatë martesës së tyre u përkasin në tërësi të dy bashkëshortëve”. Gjithashtu, në nenin 9§1 të ligjit nr.801, datë 18.05.1948 “Mbi Martesën”[²] ka qenë parashikuar se “Pasuria e fituar me punë prej bashkëshortëve gjatë martesës bëhet pasuri e tyre e përbashkët”.

22.1. Bazuar në këtë rregullim ligjor paditësi i këtij gjykimi ka barrën e provës të vërtetojë faktin se sipërfaqja truall dhe ndërtesa prej 232.5 m2 është pasuri e blerë, fituar me punën e të dy prindërve, ndërsa, nga ana tjetër, i padituri, që prapëson se kjo pasuri nuk është pasuri bashkëshortore, ka detyrimin të paraqesë dhe të vërtetoje faktet penguese të krijimit të bashkëpronësisë, pretenduar si më sipër nga paditësi.

22.2. Nga vërtetimi ose jo i faktit të bashkëpronësisë rrjedh dhe ecuria e fakteve pasardhëse të pretenduara nga paditësi dhe të prapësuara nga i padituri.

22.3. Me hyrjen në fuqi, më datë 01.01.1982, të ligjit nr.6340, datë 26.06.1981 Kodi Civil, dispozitat e këtij Kodi, sipas nenit 352§2, gjejnë zbatim “...edhe për marrëdhëniet e pronësisë midis bashkëshortëve të lindura para hyrjes së tij në fuqi, në qoftë se nuk është pjesëtuar me marrëveshje të bashkëshortëve, me vendim gjyqësor ose me akt noterial”.

23. Në këtë kuadër ligjor dhe në konsideratën e ekzistencës së bashkëpronësisë të Zoi dhe Naunka Ndini mbi pasurinë e sipërcituar, përderisa nuk rezulton e pjesëtuar, zbatohen nenet 86 e 87 të Kodit Civil të vitit 1981. Sipas nenit 87§3 “Pjesa e secilit bashkëshort caktohet duke u nisur nga barazia e pjesëve...”.

24. Në argument sa më sipër, duke i’u kthyer rastit konkret, ky kolegj vlerëson se arsyetimi i gjykatës se pas vdekjes të së ndjerës Naunka Ndini, datë 10.04.2003, dhe meqenëse “...pasuria objekt mosmarrëveshje nuk rezulton të jetë pjesëtuar (midis prindërve të palëve në proces)...”, në zbatim të trashëgimisë ligjore “...paditësi ka fituar pronësinë, me 1/3 pjesë edhe nga pasuria nr.4/55 (ndërtesë e truall)” nuk gjen mbështetje në ligj. Kjo për arsye se paditësi ka fituar pronësinë mbi 1/3 pjesë të 1/2 pjese të pandarë të trashëgimlënëses Naunka që ka patur në pasurinë nr.4/55 (ndërtesë e truall). Pra, ai është bashkëpronar në 1/6 pjesë të kësaj pasurie me Zoi Ndini që zotëron 4/6 pjesë dhe Thoma Ndini që zotëron 1/6 pjesë.

25. Është ky qëndrim jo ligjor i cili i ka çuar gjykatat edhe në zbatim të gabuar përsa i përket trashëgimisë ligjore pas vdekjes të të ndjerit Zoi Ndini, datë 04.03.2006, duke e shtrirë raportin e pjesëve prej ½ për secilin trashëgimtar edhe mbi sendin objekt material të këtij gjykimi.

25.1. Është e vërtetë se palët ndërgjyqëse janë trashëgimtarë ligjorë të trashëgimlënësin Zoi Ndini në ½ pjesë secili të pasurisë trashëgimore të tij, por ky raport pjesësh nuk ka shkak ligjor të shtrihet edhe mbi të gjithë sendin objekt material i këtij gjykimi. Kjo për arsye se ky send, në konsideratën që ka qenë në bashkëpronësi të prindërve të palëve ndërgjyqëse, i është nënshtruar kalimit të pronësisë nëpërmjet trashëgimisë për dy trashëgimlënës, trashëgimia e të cilëve është çelur në kohë të ndryshme, për Naunka Ndini me datë 10.04.2003 dhe për Zoi Ndini më datë 04.03.2006, ndërkohë që midis dy çeljeve të trashëgimive është realizuar kontrata e shitjes nr.355 rep. dhe nr.48 kol., datë 15.01.2004.

25.2. Pra, edhe në konsideratën e pranimit të faktit se trashëgimtarët e palëve ndërgjyqëse kanë qenë bashkëpronar mbi sipërfaqen prej 232.5 m2 dhe banesën e ndodhur në të, gjykatat, duke mos analizuar faktet, mënyrën dhe pjesët konkrete të kalimit të pasurisë nga trashëgimlënësit tek trashëgimtarët e tyre, kanë gabuar edhe në zgjidhjet që ju kanë bërë pretendimeve të palëve, për rrjedhojë edhe të mosmarrëveshjes.

26. Për mungesë të analizës ligjore të këtyre fakteve, gjykatat kanë gabuar edhe në zgjidhjen juridike të pavlefshmërisë së kontratës së shitjes nr.355 rep. dhe nr.48 kol., datë 15.01.2004.

26.1. Gjykatat kanë pranuar se për rastin ndodhemi përpara një pavlefshmërie tërësore të veprimit juridik, por nuk rezulton që ky qëndrim të gjejë mbështetje në argumente ligjorë, sikurse parashikohet në nenin 111 të Kodit Civil.

26.2. Gjykatat nuk kanë marrë në analizë nëse për rastin shkaku i pavlefshmërisë paraqet marrëdhënie të pandashme me tërësinë e veprimit juridik apo ky shkak prek vetëm një pjesë të veprimit juridik, pjesën që i ka takuar paditësit në bashkëpronësi. Pra, pavlefshmëria do të shtrihet mbi veprimin juridik, për të gjithë pasurinë e tjetërsuar apo vetëm mbi pjesën e bashkëpronarit që nuk ka dhënë pëlqimin.

26.3. Nga ana e gjykatave nuk është mbajtur në konsideratë se trashëgimlënësi Zoi Ndini ka shprehur vullnetin e tij të pavesuar në kontratën e shitjes dhe ky veprim juridik, për pjesën e tij nuk është i pavlefshëm në referencë të neneve 204 dhe/ose 208 të Kodit Civil, sikurse parashtrojnë gjykatat.

26.4. Në vështrim të përmbajtjes të këtyre dispozitave ligjore, pëlqimi i bashkëpronarit dhe ushtrimi i të drejtës së parablerjes nuk gjen zbatim në rastet kur sendi apo pjesë ideale të tij tjetërsohen brenda rrethit të bashkëpronarëve.

26.5. Në këto rrethana gjykatat nuk duhej të mjaftoheshin vetëm me analizën dhe pasojat juridike të bashkëpronësisë të pranuar a’priori, por ato duhej domosdoshmërisht t’iu jepnin përgjigje të gjitha kërkimeve dhe pretendimeve të palëve ndërgjyqëse, veçanërisht pretendimeve të të paditurit lidhur me krijimin ose jo të bashkëpronësisë dhe më pas me kalimin e pjesëve konkrete nga kjo pasuri tek trashëgimtarët. Analiza juridike e këtyre pretendimeve do të çonte gjykatën në respektim të nenit 111 të Kodit Civil dhe për rrjedhojë edhe në një vendim të argumentuar e të mbështetur në ligj.

27. Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë e vlerëson të gabuar dhe të pambështetur në ligj zgjidhjen e dhënë nga gjykatat e faktit lidhur me bashkëpronësinë e palëve mbi objektin e ri të ndërtuar nga i padituri.

27.1. Zgjidhja e këtij problemi nuk gjen mbështetje në nenin 154 të Kodit Civil, sikurse pranohet nga gjykatat. Në këtë dispozitë parashikohet një parim, efektet e të cilit veprojnë “në kushtet e parashikuara me ligj”. Ky parim është përcaktuar konkretisht në nenin 173 të Kodit Civil, por njëkohësisht ai përmban dhe kufizime lidhur me shtrirjen e së drejtës së pronësisë të pronarit të tokës. E drejta e pronarit të tokës mbi hapësirën dhe thellësinë kufizohet në dy drejtime: (i) nga kriteri i dobishmërisë për ushtrimin e kësaj të drejte dhe/ose (ii) nga ligji

27.2. Ky kolegj vlerëson se parimi i parashikuar në këtë dispozitë nuk mund të përbëjë shkak për krijimin e bashkëpronësisë nëse nuk janë të qenësishme një nga mënyrat e fitimit të pronësisë të parashikuara nga ligji apo kriteret ligjore që parashikojnë fitimin e pronësisë me bashkim e përzierje (neni 173 e vijues).

27.4. Nga përmbajtja e vendimeve të gjykatave të faktit nuk evidentohet që të jenë marrë në analizë dhe të kenë rezultuar të qenësishme kriteret ligjore të parashikuara në dispozitat ligjore të sipër treguara, lidhur me njohjen e bashkëpronësisë të paditësit me të paditurin edhe mbi objektin e ri të ndërtuar nga ky i fundit.

28. Mbi argumentet e parashtruar ut supra, ky kolegj vlerëson se gjykata e apelit nuk ka kryer një hetim gjyqësor të plotë dhe të gjithanshëm në përputhje me ligjin (neni 14 i K.Pr.Civile në fuqi në kohën e shqyrtimit të çështjes), nuk u ka dhënë përgjigje të gjitha kërkimeve, pretendimeve të palëve ndërgjyqëse dhe veçanërisht ankimit. Për rrjedhojë, nuk ka bërë një analizë tërësore dhe objektive të provave (neni 126); po kështu nuk ka respektuar kërkesat e pikave 1 dhe 2 të nenit 310/II të Kodit të Procedurës Civile.

29. Përsa më sipër dhe në rrethanat kur gjykata e apelit i ka mundësitë ligjore të marrë në shqyrtim dhe të zgjidhë drejt çështjen konkrete, Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë vlerëson se vendimi i gjykatës së apelit duhet të prishet dhe çështja t’i dërgohet për rishqyrtim po asaj gjykate me tjetër trup gjykues.

30. Në rigjykim, gjykata e apelit, për t’iu dhënë zgjidhje problemeve të mësipërme, në respektim të të drejtave të palëve dhe detyrimeve të tyre që rrjedhin nga procesi gjyqësor civil, ka për detyrë që të zhvillojë një proces të rregullt ligjor, nëpërmjet garantimit të zhvillimit të një hetimi të plotë dhe të gjithanshëm, në përputhje me ligjin (neni 14) dhe, duke bërë një “cilësim të saktë të fakteve dhe veprimeve që lidhen me mosmarrëveshjen” ta zgjidhë atë “në përputhje me dispozitat ligjore dhe normat e tjera në fuqi” (neni 16).

30.1. Gjykata t’u bëjë të qartë palëve se është detyrë e secilës prej tyre, që në përputhje me ligjin, të paraqesin dokumentacionin e nevojshëm e të provojnë faktet mbi të cilat bazojnë pretendimet për të drejtat që kërkojnë. Në zgjidhjen e drejtë e ligjore të mosmarrëveshjes, ashtu si palët kanë të drejta, ato kanë dhe detyrime “që rrjedhin prej këtij procesi, në format dhe afatet e parashikuara” në Kodin e Procedurës Civile (neni 3).

30.2. Gjykata e apelit për të garantuar një proces të rregullt ligjor, në mbështetje të neneve 486, 493 e 465 të Kodit të Procedurës Civile, qoftë edhe kryesisht, duke mbajtur parasysh konkluzionet e mësipërme të këtij vendimi, duhet të përsërisë hetimin gjyqësor nëpërmjet të cilit të verifikojë e të identifikojë me argumente ekzistencën ose jo të rrethanave ligjore që përbëjnë shkakun e padisë në gjykim dhe të prapësimeve të të paditurit.

30.3. Në vlerësim të natyrës juridike të mosmarrëveshjes, shkakut të lindjes së saj, kërkimeve dhe pretendimeve të palëve gjykata duhet të argumentojë zgjidhjen që do t’i japë mosmarrëveshjes konform dispozitave ligjore të zbatueshme për rastin konkret dhe, në se konkludon për bashkëpronësi të trashëgimlënësve të palëve ndërgjyqëse dhe për pavlefshmëri të kontratës lidhur midis Zoi Ndini dhe të paditurit, të përcaktojë me argumente ligjore shtrirjen e kësaj pavlefshmërie mbi gjithë veprimin juridik apo në pjesë të veçanta, si dhe brenda kuadrit të kërkimit të palëve të zgjidhë konkretisht pasojat e kësaj pavlefshmërie. Në zgjidhjen e pasojave të pavlefshmërisë të ketë në konsideratë vendimin njësues nr.5, datë 30.10.2012 të Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë.

30.4. Për zgjidhjen e drejtë të këtyre problemeve, gjykata, në zbatim të nenit 213 në lidhje me nenet 11 e 12 të Kodit të Procedurës Civile, duhet të përcaktojë me vendim për secilën palë faktet që duhet të provohen prej tyre, provat që lejohen të paraqiten nga secila palë veçmas, vlerën provuese të secilës prove, si dhe barrën e provës për secilën palë.

31. Kryerja e veprimeve të mësipërme, si dhe e të tjerave që eventualisht mund të dalin gjatë rigjykimit, do ta lejojnë gjykatën e apelit, që në përputhje me kërkesat e ligjit procedural e atij material të mund të arrijë në përfundime të drejta dhe objektive, lidhur me zgjidhjen e çështjes.

PËR KËTO ARSYE

Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, mbështetur në nenin 485/c të Kodit të Procedurës Civile.

V E N D O S I

Prishjen e vendimit nr.10-2011-501 (501), datë 12.04.2011 të Gjykatës së Apelit Durrës dhe dërgimin e çështjes për rishqyrtim në po atë gjykatë, me tjetër trup gjykues.

Tiranë, më 09.10.2014

Nr.11115-00409-00-2011 i Regj. Themeltar

Nr.00-2014-3086 i Vendimit (498)

VENDIM

NË EMËR TË REPUBLIKËS

Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë i përbërë nga:

Ardian Nuni Kryesues

Mirela Fana Anëtare

Guxim Zenelaj Anëtar

Në seancën gjyqësore të datës 09.10.2014 mori në shqyrtim çështjen civile me palë:

PADITËS: VITA KOÇI, në mungesë

I PADITUR: JANUL LLESHI, VASILIKA LLESHI, JOVAN LLESHI, ELISABET LLESHI, në mungesë

OBJEKTI I PADISË:

Kthim sendi.

Baza Ligjore: Neni 296 i K.Civil.

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Fier me vendimin nr.1152, datë 01.07.2008 ka vendosur:

Pranimin e padisë së paditëses Vita Koçi kundër të paditurve: Janul Leshi, Vasilika Leshi, Elisabeta Leshi e Jovan Leshi, si të bazuar në ligj e në prova shkresore.

Detyrimin e të paditurve Janul Leshi, Vasilika Leshi, Elisabeta Leshi e Jovan Leshi t’i paguajnë paditëses Vita Koçi kundra-vlerën në shumën 279. 727 lekë të 1/2 korridor, e 1/2 banjë, të një apartamenti 1+1 në pallatin nr.14, shkalla e I-rë, ap. nr.1, në Lagjen “Kastriot”, Rruga “Ramiz Aranitasi”, Fier, Zona Kadastrale nr.8534, me numër pasurie 4/49+2-1/1, në pronësi të saj.

Detyrimin e të paditurve Janul Leshi, Vasilika Leshi, Elisabeta Leshi e Jovan Leshi t’i paguajnë paditëses Vita Koçi shumën 33. 256 lekë si qira të përdorimit të sendit të ½ korridor, e 1/2 banjë, të një apartamenti 1+1 në pallatin nr.14, shkalla e I-rë, ap. nr.1, në Lagjen “Kastriot” Rruga “Ramiz Aranitasi” Fier, Zona Kadastrale nr.8534, me numër pasurie 4/49+2-1/1.

Gjykata e Apelit Vlorë me vendimin nr.788, date 17.09.2010, ka vendosur:

Ndryshimin e vendimit nr.1152, datë 01.07.2008, të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Fier dhe duke gjykuar çështjen në fakt:

Rrëzimin e padisë së paditëses.

Kundër këtij vendimi ka ushtruar rekurs paditësja Vita Koçi që kërkon prishjen e vendimit nr.788, datë 17.09.2010, të Gjykatës së Apelit Vlorë dhe lënien në fuqi të vendimit nr.1152, datë 01.07.2008 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Fier, duke parashtruar se:

• 
  Gjykata e Apelit arsyeton se derën komunikuese të dhomës në pronësi time dhe ½ korridor dhe ½ banjë e kam mbyllur unë vetë, gjë që nuk është e vërtetë, pasi të paditurit kanë ushtruar presion ndaj meje sepse kam qenë e vetme dhe e moshuar;
  
• 
  Gjykata nuk ka patur parasysh gjykimet e tjera të zhvilluara midis nesh, nga ku rezulton që të paditurit kanë patur dijeni se unë dua ta shes këtë pasuri dhe nuk kanë thënë gjë sepse kanë dashur të më marrin edhe dhomën;
  
• 
  Gjykata ka rrëzuar kërkimin për pagimin e qirasë edhe pse gjatë gjykimit u provua që pronën time të paditurit e kanë përdorur prej shumë vitesh. Sipas kësaj gjykate meqenëse derën komunikuese e kam mbyllur unë, atëherë të paditurit legjitimohen ta përdorin këtë pronë sikur të jenë pronare; Fakti i njoftimit me shkrim nuk mund të konsiderohet shkak për rrëzimin e padisë në kushtet kur unë iu kam bërë të ditur të paditurve që në rast se ata nuk e duan ½ korridor dhe ½ banjë unë do t’ia shes Mystehak Pashaj pasi atij i kam shitur edhe dhomën.
  

KOLEGJI CIVIL I GJYKATËS SË LARTË

pasi dëgjoi relacionin e gjyqtarit Guxim Zenelaj, dhe pasi bisedoi çështjen në tërësi,

V Ë R E N

Se, rekursi i paraqitur nuk përmban shkaqe ligjore që motivojnë cenimin e vendimit të gjykatës së apelit, në bazë të nenit 472 të K.Pr.C.

Rezulton se, paditësja me anë të kontratës së privatizimit datë 02.08.1993 me NK Banesa Fier, ka privatizuar apartamentin e ndodhur në katin e parë, e përbërë nga 1 dhomë, ½ korridor dhe ½ banjë të ndodhur Në Lagjen “Kastriot”, Rruga “Ramiz Aranitasi”, Fier. Këtë pronë, me sipërfaqe të përgjithshme 30,5 m², paditësja e ka regjistruar në regjistrat hipotekorë pranë ZVRPP Fier.

I padituri Janul Lleshi me anë të kontratës së privatizimit datë 23.09.1993 po me NK Banesa Fier, ka privatizuar pjesën tjetër të apartamentit 1 dhomë, ½ korridor, dhe ½ banjë dhe ka jetuar në këtë apartament bashkë me familjen e tij (të paditurit e tjerë) që prej momentit të privatizimit.

Paditësja me kontratën e shitjes date 08.06.2007 i ka shitur shtetasit Mystehak Pashaj një dhomë në pronësi të saj. Kjo kontratë shitjeje është bërë shqyrtimi gjyqësor dhe me vendimin e formës së prerë nr.1087, datë 23.10.2000, të Gjykatës së Rrethit Fier, të ndryshuar nga Gjykata e Apelit Vlorë me vendimin nr.40, datë 30.01.2001, është vendosur pavlefshmëria absolute e veprimit juridik, kontratës së shitjes datë 08.06.2007, pasi është lidhur në kundërshtim me ligjin.

Në këtë gjykim, paditësja me pretendimin se, sipërfaqja (1/2) e korridorit dhe banjës në pronësi të saj është zënë nga të paditurit, ka kërkuar lirimin e dorëzimin e saj.

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Fier me vendimin nr.1152, datë 01.07.2008, ka pranuar padinë, duke u detyruar të paditurit të paguajnë kundërvlerën e sipërfaqes pronë (1/2 korridor + ½ banjë) të paditëses, si dhe vlerën e përdorimit të kësaj sipërfaqe.

Ky vendim është ndryshuar nga Gjykata e Apelit Vlorë me vendimin nr.788, datë 17.09.2010, duke u rrëzuar kërkesëpadia. Sipas gjykatës së apelit, marrëdhëniet midis palëve ndërgjyqëse janë në kushtet e bashkëpronësisë së detyruar dhe mosmarrëveshjet e lindura duhet të zgjidhen duke ju referuar dispozitave për bashkëpronësinë.

Kundër këtij vendimi ka ushtruar rekurs paditësja Vita Koçi, e cila ka kërkuar prishjen e vendimit nr.788, datë 17.09.2010, të Gjykatës së Apelit Vlorë dhe lënien në fuqi të vendimit nr.1152, datë 01.07.2008, të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Fier.

Në shqyrtim të tërësisë së gjykimit të kësaj çështje, të akteve që ndodhen në dosjen gjyqësore e të administruara gjatë gjykimeve, objektit dhe shkakut të padisë, pretendimeve e prapësimeve të palëve, të vendimeve të gjykatave të faktit, shkaqeve të rekursit, Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë vlerëson se arsyetimi dhe përfundimi i arritur nga gjykata e apelit është rrjedhojë e respektimit dhe zbatimit të kërkesave të ligjit material dhe atij procedural.

Ky kolegj evidenton se gjykata e apelit ka zhvilluar një proces të rregullt ligjor, duke garantuar zhvillimin e një hetimi të plotë e të gjithanshëm të mosmarrëveshjes objekt gjykimi, si dhe iu ka dhënë përgjigje të gjitha kërkimeve dhe pretendimeve të palëve të ngritura në gjykim dhe në ankim.

Gjykata e apelit ka bërë një analizë tërësore dhe objektive të provave (neni 126 i K.Pr.Civile); i ka çmuar ato, në bazë të bindjes së saj të brendshme, të formuar nga shqyrtimi në tërësinë e rrethanave të çështjes duke zgjidhur mosmarrëveshjen konkrete në përputhje me dispozitat ligjore në fuqi (neni 16 i K.Pr.Civile).

Në zgjidhjen e çështjes vendimi i gjykatës së apelit mbështetet në dispozitat ligjore të zbatueshme për gjykimin e çështjes konkrete, në nenet 199 e vijues të Kodit Civil dhe në argumente të nxjerra nga provat, të cilat janë marrë, administruar e vlerësuar si të tilla në pajtim me dispozitat e Kodit të Procedurës Civile.

Ndryshe nga sa pretendohet në rekurs, Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë e vlerëson të drejtë arsyetimin dhe përfundimin e arritur nga gjykata e apelit në lidhje me faktin e qenies bashkëpronarë të palëve ndërgjyqëse mbi sipërfaqen objekt gjykimi, si dhe pabazueshmërinë e kërkimeve të paditëses për lirim e dorëzim sendi për një pronë në bashkëpronësi.

Sipas nenit 472, germa “a” të K.Pr.C, kërkohet që nga ana e gjykatave të faktit të mos jetë respektuar ose të jetë zbatuar keq ligji. Në rekursin e paraqitur nga ana e palës paditëse nuk argumentohet një gjë e tillë. Pretendimi se gjykata e apelit ka zbatuar gabim ligjin nuk rezulton të gjejë mbështetje në vetë këto dispozita në raport me të drejtën e pretenduar dhe gjendjen e faktit të vërtetuar gjatë gjykimit.

Ky kolegj vlerëson se, për rastin dhe natyrën juridike të padisë në shqyrtim nuk mund të ngrihet padia e rivendikimit së bashku me kërkime që kanë lidhje me bashkëpronësinë.

Pretendimet e tjera të parashtruara ne rekurs, në thelb, kanë të bëjnë me mënyrën e vlerësimit dhe çmuarjes së provave, që janë bërë nga gjykatat më të ulëta, të cilat nuk janë objekt i shqyrtimit në Gjykatën e Lartë.

Në këto kushte, vendimi nr.788, datë 17.09.2010, i Gjykatës së Apelit Vlorë, si i marrë në zbatim të ligjit, duhet të lihet në fuqi.

PËR KËTO ARSYE

Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, mbështetur në nenin 485/a të K.Pr.Civile

V E N D O S I

Lënien në fuqi të vendimit nr.788, datë 17.09.2010, të Gjykatës së Apelit Vlorë.

Tiranë, më 09.10.2014

Nr.11243-01541-00-2010 i Regj. Themeltar

Nr.00-2014-3085 i Vendimit (499)

VENDIM

NË EMËR TË REPUBLIKËS

Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë i përbërë nga :

Majlinda Andrea Kryesuese

Artan Broci Anëtar

Guxim Zenelaj Anëtar

Në seancën gjyqësore të datës 09.10.2014 mori në shqyrtim çështjen civile me palë:

PADITËS: KASTRIOT LEKA, përfaqësuar nga av.Ferdinand Caka

TË PADITUR: LEJLA SEVRANI, ARTAN SEVRANI, RUBIN SEVRANI, SKËNDER KOJA, në mungesë

OBJEKTI:

Shlyerje detyrimi prej 63.500 $

si edhe penaliteteve prej 1500 $ ne muaj,

detyrim ky qe rrjedh nga kontrata e huasë

nr.381 rep nr.61 kol, datë 23.01.2003 dhe kamatë vonesat.

Baza Ligjore: Neni 419, 585 e vijues i Kodit Civil

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë me vendimin nr.10191, datë 25.11.2008 ka vendosur:

Pranimin pjesërisht të padisë.

Detyrimin e të paditurve Lejla Sevrani, Artan Sevrani dhe Rubin Sevrani të përmbushin solidarisht detyrimin kontraktor në masën 40.000 $ (dollar amerikan) dhe interesat bankare deri ditën e ekzekutimit të vendimit.

Rrëzimin për pjesën tjetër të padisë.

Gjykata e Apelit Tiranë, me vendimin nr.760, datë 22.04.2010, ka vendosur:

Lënien në fuqi të vendimit nr.10191, datë 25.11.2008, të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë.

Kundër vendimit të Gjykatës së Apelit, ka bërë rekurs paditësi Kastriot Leka, i cili ka kërkuar ndryshimin e vendimeve nr.10191, datë 25.11.2008, të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë dhe nr.760, datë 22.04.2010, të Gjykatës së Apelit Tiranë dhe pranimin tërësisht të padisë, duke parashtruar se:

• 
  Pretendimet e ngritura nga paditësi në kërkesëpadi u provuan plotësisht.
  

Në bazë të aktit të ekspertimit, rezultoi se detyrimi i të paditurve ndaj paditësi është 91.436 $, shumë kjo që përfaqëson detyrimin e mbetur sipas kontratës së huas objekt i këtij gjykimi, fitimi i munguar (interesat bankare) dhe dëmi i shkaktuar (ndryshimi i kursit të dollarit amerikan në raport me lekun shqiptar).

• 
  Gjykata e shkallës së parë në pjesën arsyetuese të vendimit të saj shprehet se duke u mbështetur në provat shkresore dhe konkretisht në deklaratën noteriale nr.2160 rep., datë 22.06.2006, ku i padituri ka deklaruar se do të kthente përkatësisht dy shuma nga 20.000 USD në datat 25.09.2006 dhe 25.10.2006, rezulton e provuar vetëm disponimi i shumës 40.000 $. Shënimi i kryer në fund të kontratës edhe për shumën prej 63.500 $, ku figurojnë shuma të ndryshme nga ajo e kontratës nuk mund të konsiderohet e rregullt pasi ajo është kryer në kundërshtim me aktet e përpiluar në mbështetje të Ligjit për noterinë. Mirëpo në asnjë dispozitë ligjore të parashikuar në K.C dhe në ligjin për noterinë, nuk është parashikuar që dhënia e marrja hua e një sasie të caktuar të hollash, në çfarëdo monedhe qofshin, palët detyrimisht duhet që të përpilojnë akt noterial;
  
• 
  Nga pala e paditur, përfaqësuesi i tyre (me prokurë dhe me deklarim), në asnjë moment gjatë gjykimit të kësaj çështjeje, nuk u ngrit asnjë pretendim që nuk ndodheshim përpara një detyrimi prej 63.500 $, vetëm në gjykimin në shkallë të dytë, pas insistimit të gjykatës, përfaqësuesi i të paditurve deklaroi se njihnin vetëm huanë prej 40.000 $.
  
• 
  Deklarata noteriale e cituar në vendimin e gjykatës është akt i njëanshëm, aty është shprehur vetëm vullneti i të paditurit, të ndjerit Feta Servani. ... ajo deklaratë është dorëzuar me cilësinë e provës nga vetë paditësi me qëllimin që t’i vërtetonte gjykatës që i padituri deri në atë moment nuk kishte shlyer asnjë detyrim dhe jo se detyrimi ndaj tij ishte në masën 40.000 $.
  

KOLEGJI CIVIL I GJYKATËS SË LARTË

pasi dëgjoi relacionin e gjyqtarit Guxim Zenelaj; përfaqësuesin e palës paditëse, i cili kërkoi ndryshimin e vendimeve të Gjykatës së Apelit Tiranë dhe Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë dhe pranimin tërësisht të padisë; dhe pasi bisedoi çështjen në tërësi,

V Ë R E N

Se rekursi i paraqitur përmban shkaqe ligjore që motivojnë cenimin e vendimit nr.760, datë 22.04.2010 të Gjykatës së Apelit Tiranë.

Rezulton se paditësi Kastriot Leka dhe i ndjeri Feta Sevrani kanë lidhur një kontratë huaje me nr.381 Rep, nr.61 Kol, datë 23.01.2003, me objekt dhënien hua të shumës 54.400 $ për një kohë me afat shlyerje një vit, duke filluar nga data e nënshkrimit të kontratës.

Palët kanë përcaktuar në kontratë se shuma 14.400 $ do të shlyhej me këste mujore prej 1200 $, ndërsa shuma tjetër prej 40.000 $ do të shlyhej pas një viti.

I padituri Skënder Koja ka dalë dorëzanës për shlyerjen e huasë, duke i dhënë paditësit çertifikatën e pronësisë së apartamentit të tij, deri në shlyerjen e plotë të huasë.

Në kontratë është parashikuar edhe kushti penal 300 $ në muaj, për mos shlyerjen e kësteve në afat;

Huamarrësi ka marrë paraprakisht në formën e vlerave monetare në dorë (CASH) shumën 14.400 $ ndërsa pjesën tjetër do ta dispononte nëpërmjet llogarisë bankare pranë Bankës Italo Shqiptare, pas derdhjes së kësaj shume nga paditësi.

Në kontratën noteriale të huasë, në faqen e parë është shtuar me shkrim dore seë, është marrë hua nga paditësi edhe shuma 9100 $ (shuma totale 63.500 $), e nënshkruar nga i ndjeri Feta Sevrani dhe i padituri Skënder Koja.

Më pas me deklaratën noteriale nr.2160 rep., datë 22.06.2006 i padituri ka deklaruar se do të kthente përkatësisht dy shuma nga 20.000 $ në datat 25.09.2006 dhe 25.10.2006 duke përmbushur në këtë mënyre detyrimin e tij.

Pas kalimit të afatit të përcaktuar nga palët për shlyerjen e detyrimit paditësi i është drejtuar gjykatës, duke kërkuar shlyerjen e detyrimit prej 63.500 $ si edhe penaliteteve prej 1500 $ në muaj, si detyrim që rrjedh nga kontrata e huasë.

Gjatë gjykimit të çështjes, në seancën e datës 16.05.2008 është bërë kalimi procedural për të ndjerin Feta Sevrani, i cili ndërroi jetë me datë 10.08.2007, me trashëgimtarët e tij ligjorë.

Paditësi Kastriot Leka, me pretendimin se të paditurit nuk kanë shlyer shumën e marrë hua, ka kërkuar kthimin e saj dhe fitimin e munguar.

I padituri Skënder Koja ka prapësuar se paditësi i ka dhënë shumën hua të ndjerit Feta Sevrani dhe i padituri Skënder Koja ka qenë me cilësinë e garantuesit. Mirëpo garancia e vënë prej tij ka qenë në kundërshtim me nenin 208 të K.C. dhe se pasi kanë kaluar 6 muaj nga dita e ekzekutimit të kontratës, në bazë të nenit 600 të K.C, dorëzania është shuar.

Ndërsa nga i ndjeri Feta Sevrani është prapësuar se paditësi Kastriot Leka nuk ka dhënë hua gjithë shumën e pretenduar, si dhe është shlyer një pjesë e huasë së marrë.

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë me vendimin nr.10191, datë 25.11.2008, ka pranuar pjesërisht padinë, duke detyruar palën e paditur, Lejla Sevrani, Artan Sevrani dhe Rubin Sevrani të përmbushin solidarisht detyrimin kontraktor në masën 40.000 $ dhe interesat bankare deri ditën e ekzekutimit të vendimit.

Ky vendim është lënë në fuqi nga Gjykata e Apelit Tiranë, me vendimin e saj nr.760, datë 22.04.2010. Kundër këtij vendimi ka paraqitur rekurs paditësi, i cili ka kërkuar ndryshimin e vendimeve të Gjykatës së Apelit Tiranë dhe Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë dhe pranimin tërësisht të padisë.

Kolegji Civil i Gjykatës së Lartë, në shqyrtim e në vlerësim të akteve që ndodhen në dosjen gjyqësore e të administruara gjatë gjykimeve, pretendimeve e prapësimeve të palëve, vendimeve të gjykatave të faktit, si dhe shkaqeve të parashtruara në rekurs, arrin në përfundimin se vendimi gjykatës së apelit është rrjedhojë e mosrespektimit të ligjit.

Gjykata e Apelit Tiranë, e cila ka lënë në fuqi vendimin e gjykatës së shkallës së parë, ka zbatuar gabim ligjin material e procedural duke bërë interpretim të gabuar të ligjit, përsa i përket elementëve që kanë të bëjnë me natyrën juridike të mosmarrëveshjes objekt gjykimi.

Kjo gjykatë nuk ka evidentuar drejt mangësitë e gjykimit në shkallë të parë, veçanërisht ato që kanë të bëjnë me pretendimin e palës paditëse dhe gjendjes faktike. Ndonëse kjo gjykatë i ka pasur të gjitha mundësitë ligjore të ndreqte mangësitë e gjykimit në shkallë të parë, nuk ka sqaruar plotësisht rrethanat ligjore që lidhen me gjykimin e çështjes e që kanë të bëjnë me elementë thelbësorë të padisë objekt shqyrtimi.

Nga gjykata e apelit, ashtu si edhe gjykata e shkallës së parë, është pranuar se, në kushtet kur kontrata noteriale e huasë ka forcën e ligjit për palët kontraktuese, mbështetur kjo në nenin 690 të K.C, i padituri duhet të tregonte korrektësi dhe përpikmëri në përmbushjen e detyrimit dhe kthimin e shumës në afatin e kontraktuar.

Nga gjykatat e faktit është pranuar fakti i dhënies hua nga paditësi Kastriot Leka të ndjerit Feta Sevrani, por se, në vendimet e tyre, gjykatat kanë gabuar në përcaktimin e shumës së dhënë hua, duke mos respektuar dispozitat procedurale, në lidhje me vlerën provuese të akteve shkresore të paraqitura në gjykim.

Paditësi, si iniciues i procesit civil në padinë e paraqitur, në parashtrimet gjatë gjykimit e në ankimet kundër vendimeve të gjykatave, parashtron se i ka dhënë hua të ndjerit Feta Sevrani shumën 63.500 USD; nga të cilat 14.400 USD i janë dhënë CASH para lidhjes së kontratës; 40.000 USD ja ka kaluar më pas në llogarinë bankare të të ndjerit, po sipas parashikimeve në kontratën e huasë dhe shumën 9.100 USD, të cilat i ka dhënë CASH, pas lidhjes së kontratës së huasë, por se pranimi i marrjes së kësaj shume është shtuar me shkrim dore në aktin e kontratës.

Sipas nenit 12 të K.Pr.C, pala që pretendon një të drejtë ka edhe barrën e provës për të provuar faktet dhe provat që mbështetin kërkimin e tij. Për të provuar pretendimet e tij paditësi ka paraqitur kontratën e huasë nr.381 Rep, nr.61 Kol., datë 23.01.2003, përmbajtja e së cilës nuk është kundërshtuar nga pala e paditur.

Duke qenë se ekziston një kontratë huaje, pala paditëse (kreditori) që pretendon se nuk është shlyer detyrimi ka barrën e provës që të vërtetojë faktin formues, pra që detyrimi ekziston dhe se ky detyrim, marrëdhënia juridike e huasë, ekziston me të paditurin (debitorin).

I padituri nuk ka barrë prove, për sa më sipër, por nëse detyrimi vërtetohet nga pala tjetër se ekziston, atëherë pala e paditur (debitori) ka barrën e provës të vërtetojë faktin shues, atë që nuk është debitor, pra që detyrimi është ekzekutuar, huaja është shlyer prej tij.

Nisur nga ky aspekt, i ndjeri Feta Sevrani, gjatë seancës përgatitore që ka marrë pjesë, ka prapësuar se ka marrë hua nga paditësi një vlerë më të vogël nga sa pretendohet dhe se ka shlyer një pjesë të detyrimit.

Në gjykim është paraqitur si provë deklarata noteriale datë 22.06.2006, ku i ndjeri Feta Sevrani ka deklaruar se do t’i kthente paditësit përkatësisht dy shuma nga 20.000 USD, në datat 25.09.2006 dhe 25.10.2006 dhe me dhënien e këtyre shumave, quhej i shlyer detyrimi. Pikërisht në këtë provë janë mbështetur edhe gjykatat në dhënien e vendimit të tyre, përsa i përket vlerës së detyrimit.

Por në vlerësimin e deklaratës noteriale të të ndjerit Feta Sevrani, gjykatat nuk kanë pasur parasysh se ai është një veprim i njëanshëm dhe nuk mund t’i kundrejtohet paditësit Kastriot Leka, përderisa ky i fundit nuk e ka nënshkruar atë. Përveç kësaj, në kontratën e huasë së lidhur midis palëve është parashikuar edhe momenti kur detyrimi do të quhej i shlyer, ky fakt do të provohej me akte të nënshkruara nga huadhënësi.

Në lidhje me këtë fakt mungon edhe argumentimi ligjor i vendimeve të gjykatave të faktit, në lidhje me shumën e dhënë hua të përcaktuar në kontratën e huasë, ku përcaktohen dy shuma të veçanta. Gjykatat anashkalojnë dhënien e shumës 14.400 USD, e cila provohet se është dhënë CASH dhe nga ana tjetër nuk argumentojnë se, pse pranojnë shumën 40.000 USD (shumë kjo më e madhe se ajo e dhënë CASH), kur arsyetojnë se nuk u provua nga paditësi se është dhënë, por se këtë shumë ka pranuar se ka marrë i padituri në deklaratën noteriale të dhënë prej tij.

Gjykata e apelit nuk ka pasur parasysh se ndër kërkesat themelore që duhet të plotësojë vendimi gjyqësor janë ligjshmëria dhe argumentimi i tij, elementë ligjorë këto që i mungojnë vendimit të gjykatës së apelit.

Në mungesë të argumentimit ligjor, gjykatat e faktit kanë qenë të paqarta në vendimet e tyre në lidhje me faktin nëse është kryer apo jo veprimi i parashikuar në kontratë për kalimin e shumës 40.000 USD, nga paditësi Kastriot Leka, nëpërmjet llogarisë bankare të ndjerit Feta Sevrani.

Ndërkohë që, ato anashkalojnë kryerjen e këtij veprimi, pranojnë si detyrim një shumë më të madhe se ajo e dhënë hua (CASH) në momentin e lidhjes së kontratës, duke u nisur nga deklarata noteriale, që si deklarim i njëanshëm, nuk ka vlerën e provës, sipas ligjit procedural, dhe nga ana tjetër, arsyetojnë se paditësi nuk provoi me dokumenta bankare dhënien e kësaj shume.

Nga ana tjetër, mosrespektimi i ligjit procedural në procesin e marrjes, analizës dhe çmuarjes së drejtë dhe të saktë të provave sipas ligjit ka bërë që gjykata të mos përcaktojë në përputhje me ligjin vërtetësinë e tyre në lidhje me faktin që kërkohet të vërtetohet, rëndësinë dhe fuqinë provuese të tyre.