Ноябрь 2020 16-қисм



Download 2 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/33
Sana01.07.2022
Hajmi2 Mb.
#725827
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   33
Bog'liq
16.Texnologiya yonalishi 3 qism

(1
)
Асосий электростанциялар доим ҳисобланган номинал режимда ишлайди чунки электр 
энергияни истеъмол қилиш максимум даврида эса уни қайтариб бериш учун истеъмол 
қилиш минимумлар вақтида ортиқча электр энергияни аккумуляциялаш зарур. Чўққили 
ГАЕСнинг агрегатлар юқори ишлаш ҳаракатланувчалигига эга бўлиши керак, қисқа муд-
датда тўла қувватини чиқариш ва худди шундай кескин тўхташ қобилиятига эга бўлиши 
лозим. Чўққили ГАЕСлар сифатида оддий ГЭСлар ҳам хизмат қилиш мумкин (1-расм). 
1-расм: Гидроаккумуляцияловчи электростанциянинг схемаси:
1-асосий иссиқлик электростанция; 2-остстанция; 3-истеъмолчига бериладиган электр 
энергия; 4-гидроаккумуляцияловчи электростанциянинг электр тармоғи; 5-гидротурбина-
электрогенератор ва насос-электродвигател;
6-сув ўтказгич; 7-юқори ва 8-қуйи сув ҳовузлар; 9-энергия аккумуляцияловчи ва 10-энер-
гияни қайтарувчи режимлар


17
Ноябрь 2020 16-қисм
Тошкент
Асосий электростанция 1 минимум истеъмол қилиш даврида остстанция 2 орқали электр 
энергиянинг бир қисмини электр двигател-насос 5 га юритиш учун беради, у сувни қуйи 8 
ҳовуздан юқори 7 ҳовузга ўтказади. Электр энергияни максимум истеъмол қилиш вақтида 
сув юқори 7 ҳовуздан қуйи 8 ҳовузга оқиб ўтади ва гидротурбина-электрогенератор 5 ни ай-
лантиради. Генератор ишлаб чиқарилган электр энергия остстанция 2 орқали электр тармоғи 
3 га истеъмолчиларга узатилади. ГАЕСнинг ушбу режимдаги иши асосий (анъанавий АЕС 
ва ИЕС) электростанцияларнинг доимий юклама билан мунтазам энг самарали иш учун 
режимни таъминлайди. Ҳозирги ГАЕСларда юқори унумли қайтувчан икки режимда (ги-
дротурбина-электрогенератор ва электродвигател-насос сифатида) ишлайдиган агрегатлар-
дан фойдаланилади. ГАЕСга узатиладиган энергиядан 15% га яқин агрегатни бир режим-
дан иккинчи режимга тезкорлик билан ўтишни таъминлаш учун ва яна 15% га яқин сув 
оқимларнинг ишқаланиш ва қайтадан тақсимлаш учун сарфланади. Энг мақбул иқтисодий 
режим тизимидаги юкламани автоматик равишда бошқариш билан таъминланади.
N
p
 
(кВт) номинал қувватли асосий электростанция тунги вақтда 
τ
t
 
(соат) давомида 
электр истеъмолнинг минимум режими бўйича (электр энергиянинг ортиқча k
 
коеффеци-
енти билан) ишлайди [3]. Бу ҳолатда аккумуляцияловчи қурилмага бериладиган умумий 
энергия қуйидагича бўлади:
W
a
 = k N
n
 τ
m
 
k = N
m
 / N
n
 
;
(2)
бу ерда 
W
а
 
– аккумуляцияланадиган умумий энергия, кЖ, 
N
n
 
– асосий электростанци-
янинг номинал қуввати, кВт, 
N
m
 
– истеъмол қилинаётган ўртача минимал қувват, кВт, 

– 
электр энергияни минимум истеъмол қилиш даврида электр энергиясинининг ортиқча ко-
еффециенти, 
τ
m
 
– электр энергияни минимум истеъмол қилиш даврининг давомийлиги.
1 кг сувни қуйи ҳовуздан юқори ҳовузга 

баландликка кўтариш учун зарур бўлган 
энергия:
W = g H / (η
a
 η
s

;
(3)
бу ерда 
η
а
 
– агрегатнинг фойдали иш коеффециенти, 
η
s
 
– сувўтказгичларнинг фойдали иш 
коеффециенти.
Электр энергиясини минимум истеъмол қилиш даврида аккумуляциялашга бериладиган 
умумий энергия учун 
G
a
 
сув миқдорини узатиш зарур, яъни:
G
a
 = W
a
 / W 
(4)
(3) ва (4) тенгламаларни биргаликда ифодалаб қуйидаги тенгламага эга бўламиз:
G
a
 = W


a
 η
s
) / g H
(4a)
Бундан ҳовуз учун зарур бўлган 
V
a
 
ҳажмни аниқлаш мумкин:
V
a
 = G
a
 / ρ 
;
(5)
Электр энергиясини максимум истеъмол қилиш даврида ГАЕСдан электр тармоққа 
W
o
 
э
нергияни қайтариб олиш мумкин, яъни:
W
o
 = G
a
 g h η
a
 η
s

(6
)
ГАЕСнинг аккумуляциялаш коеффециенти:
k
a
 = W
o
 / W
a

(7)
(4а) 
ва 
(6) 
ифодаларга асосан, 
(7) 
формула қуйидагича бўлади:
k
a
 = η
a
 η
v
 η
a
 η
v

(8)
(4а)

(6) 
ва 
(8) 
формулалардан кўринадики, ГАЕСнинг иш самарадорлиги асосан агрегат 
η
а
 
ва сувўтказгич 
η
v
 
ларнинг ФИКга боғлиқ.
Замонавий икки режимда ишлайдиган (гидротурбина-электрогенератор ва 
электродвигател-насос) қайтувчан агрегатларнинг ФИК 
η
а
=0,8...0,9 оралиқда бўлади. Сув 
ўтказгичларнинг ФИК уларни ишлаб чиқариш сифатига боғлиқ (деворларнинг ғадир-
будурлиги ҳамда маҳаллий қаршиликлар) ва 
η

=
0,85...95 оралиқда ўзгаради.
Адабиётлар
1. Уришев Б.У.,
 
Умиров А.П., Алмардонов О.М. “Выбор параметров солнечной и ветроэ-
нергетической установок на базе гидравлического аккумулирования энергии”, “Тенденции 
развития современной физики полупроводников: проблемы, достижения, и перспективы” 
международная онлайн конференция. 28-мая, 2020 года.
2. Манба: https://proagregat.com/energetika/nakoplenie-energii-v-elektroseti-kak-eto-rabotaet/
3. Р.В.Городов, В.Е.Губин, А.С.Матвеев. “Нетрадиционные и возобновляемые источни-
ки энергии” Томского политехнического университета – 2009.


18

Download 2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   33




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish