Nospetsifik yarali kolit Ta'rif

Toshkent Pediatriya Tibbiyot Instituti Ichki kasalliklar,nefrologiya va gemodializ kafedrasi

Nospetsifik yarali kolit

Ta'rif

• Nospetsifik yarali kolit - yo'g'on ichakning noma'lum etiologiyali ,surunkali, qaytalanuvchi kasalligi bo'lib ; mahalliy va tizimli asoratlar rivojlanishi bilan tavsiflanadi.

Epidemiologiyasi

• Yarali kolit urbanizatsiyalashgan mamlakatlarda xususan Yevropa va Shimoliy Amerikada keng tarqalgan. Kasallik erkaklarda ham ayollarda ham bir xil uchraydi. Eng ko'p holatlar 20-40 yoshda qayd etiladi. O'limning eng yuqori ko'rsatkichlari kasallikning o'ta og'ir fulminant tipida va 10-yili yo'g'on ichak saratoni rivojlanishi hisobiga to'g'ri keladi.

Etiologiyasi

• Noma'lum ekzogen omillar: asosan infeksiyalar
• Autoimmun kasallik sifatida organizmning genetik moyilligi bo'lganda bir yoki bir nechta qo'zg'atuvchi omillarning ta'siri ostida o'z antigenlariga qarshi qaratilgan mexanizmlarni ishga tushishi
• Oshqozon-ichak tizimi immun sistemasining disbalansi fonida , irsiy va orttirilgan buzilishlar tufayli yallig'lanish reaksiyasi

Patogenezi

• Ichak disbakteriozi - mahalliy toksik va allergen ta'sirga ega bo'lgan yo'g'on ichak normal mikroflorasining buzilishi immune bo’lmagan yallig’lanish jarayoniga sabab bo’ladi
• Vegetativ va gastrointestinal endokrin tizimlarning disfunksiyasi tufayli ichak funksiyasi neyrogumoral regulyatsiyasi buziladi
• Oqsil molekulalari va bacterial antigenlar uchun yo’g’on ichak o’tkazuvchanligi oshadi
• Bu esa ichak shilliq qavati shikastlanishi va autoantigenlar hosil bo’lishiga olib keladi

Patogenezi

• Yo’g’on ichak devorida lokalizatsiyangan immune komplekslar immun yallig’lanish keltirib chiqaradi
• Ko’p taraflama autoimmune patologiya tufayli kasallikning ichakdan tashqari a’zolarda ham yallig’lanish chaqiradi

Patologik anatomiyasi

• Yarali kolit o’tkir bosqichida shilliq qavatning ekssudativ shishi ,burmalar qalinlashishi va tekislanishi qayd etiladi
• Jarayon rivojlanishi va yoki surunkaliga o’tishi bilan shilliq qavatlar destruksiyasi kuchayadi va faqat shilliosti yoki mushak qavatigacha borgan yaralar hosil bo’ladi
• Yo’g’on ichak devorida yaralar,erroziv yarali , yallig’lanish poliplari ko’rinadi