Norova nasiba baxtiyor qizi "kecha va kunduz" romanining matniy struktural tahlili

Badiiy matn strukturasi (tarkibi). Badiiy matnni tarkiblash                            

tamoyillari 

Badiiy  matn  tarkibi.  Badiiy  matn  tarkibidagi  ichki  va  tashqi 

jihatlar,matnning  ichki  qurilishi,  shakl  va  mundarija  unsurlari.  Mundarija  tarkibi: 

mavzu,  g‘oya,  muammo  (problematika).  Badiiy  shakl  element  (unsur)lari:  obraz, 

syujet,  kompozisiya  va  badiiy  nutq.  Har  bir  poetik  elementning  badiiy  asar 

tarkibidagi o‘rni ifoda etadi. 

         Badiiy matnning shakllanishidagi tashqi jihatlar: ijodkor dunyoqarashi, uslub, 

pafos, badiiy nutqning tashqi shakllanish usullari: vazn, qofiya, band (strofika) v.b. 

         Struktura  va  tizim.  Tarkiblash  jarayonining  tizimli  xarakteri.  Badiiy  asarni 

tarkiblashda uning jonli organizm ekanini unutmaslik kerak. Badiiy asarni tarkibiy 

tushunish tamoyillari. 

       Struktur poetikaning kategoriyalar tizimi. Struktur tahlil predmeti: belgi (znak) 

-  mohiyat  (znacheniye)  -  ijodkor  (qabul  qiluvchi).    Madaniyat  –  tabiat  -  kod 

(alohidalik). 

       Struktur tahlilgacha kechgan jarayonlar: o`qish, qayta o`qish, ayrim o`rinlarni 

ajratib o`qish, ajratilgan bo`laklarni yig`ib tasavvur qilish; mikrotahlil yoki badiiy 

asardagi ayrim unsurlar tahlili o`ziga xos tarzda belgilanadi . 

Talqin  (interpretasiya),  tushunish  yo`sini  (traktovka)  Deshifrovka  (shafrlash  - 

belgilash), rasshifrovka (shafrlangan modellarni ochish). Modellashtirish jarayoni. 

Modellashtirishda amal qilinadigan qonuniyatlar hisoblanadi. 

---

Model  nazariyasi  va  semiotika.  Ijtimoiy  hayotda  semiotikadan  foydalanish. 

Semiotika  va  kibernetika  munosabatlarini  o`rganish  orqali  struktur  tahlilga 

kirishish. Badiiy tarkiblash jarayonida ―belgilash‖ ahamiyatini kasb etadi.