Norboyev Zoxidjon 9-labaratoriya ishi

Norboyev Zoxidjon
9-labaratoriya ishi

1. Оптоэлектрон асбоб нима ва улар қаерларда ишлатилишини тушунтиринг.

Оптронлар – функционал электрониканинг замонавий йўналишларидан бири – оптоэлектрониканинг асосий структура элементи ҳисобланади.
Энг содда диодли оптрон (15.1. а – расм) учта элементдан ташкил топган: фотонурлатгич 1, нур ўтказгич 2 ва фото қабул қилгич 3 бўлиб, ёруғлик нури тушмайдиган герметик корпусга жойлаштирилган. Киришга электр сигнали берилса фотонурлатгич қўзғотилади. Ёруғлик нури нур ўтказгич орқали фото қабул қилгичга тушади ва унда чиқиш электр сигнали юзага келади. Оптроннинг асосий хусусияти шундаки, ундаги элементлар ўзаро нур орқали боғланган бўлиб, кириш билан чиқишлар эса электр жиҳатдан бир – биридан ажратилган. Шу хусусиятидан келиб чиққан ҳолда, юқори кучланишли ва паст кучланишли занжирлар бир – бири билан осон мувофиқлаштирилади. Диодли оптроннинг шартли белгиси 15.1. б – расмда, унинг конструкцияси эса 15.1. в – расмда келтирилган.

а)	б) в)
15.1-расм. Диодли оптрон (а), унинг шартли белгиси (б) ва конструкцияси (в).

бу ерда 1,2 – фотодиоднинг р ва n соҳалари; 3,4 – ёруғлик диодининг n ва р соҳалари; 5 – селен шиша асосидаги нур ўтказгич; 6,7 – ёруғлик диоди контактлари; 8,9 – фотодиод контактлари.
Ёруғлик сигналларини электр сигналига айлантиришда асосан фотодиодлар қўлланилади (худди шундай фоторезисторлар, фототранзисторлар ва фототиристорлар ҳам).

2. Фотодиод ишлаш принципи ва асосий характеристикасини тушунтиринг.

Fotodiod va yuklovchi fotorezistor ketma-ket ulanadi, ya'ni. ular orqali bir xil oqim I f oqadi. Ushbu oqim I f ni fotodiod va yuk rezistorining oqim kuchlanish xususiyatlarining kesishishi bilan aniqlash mumkin (rasm 1.7 kvadrant III) Shunday qilib, fotodiod rejimida, berilgan nurlanish oqimi uchun fotodiod tashqi kontaktlarning zanglashiga olib keladigan oqim manbai hisoblanadi. Tashqi fazaning parametrlari bo'yicha I f oqim qiymati (U arr, R) deyarli mustaqil emas (1.7-rasm).
Fotodiodning kuchlanish xarakteristikasi IV oilasining kvadranti fotodiodning fotovoltaik ish rejimiga mos keladi. Oqim kuchlanishining xarakteristikalarini kuchlanish o'qi bilan kesishish nuqtalari ff-rasmlar f f qiymatlariga yoki turli xil oqimlar uchun U xx (R n \u003d ∞) f silikon fotodiodlari uchun foto-emf 0,5-0,55 V ga teng. Oqimlarning o'qi bilan joriy kuchlanish xarakteristikasi I kz (R n \u003d 0) qisqa tutashuvdagi oqimlarning qiymatlariga mos keladi. Yuk ko'tarish qarshiligining oraliq qiymatlari R n ning har xil qiymatlari uchun turli burchaklardan kelib chiqqan yuk chiziqlari bilan aniqlanadi. Fotodiodning joriy kuchlanish xususiyatlariga ko'ra, oqimning berilgan qiymati uchun fotodiodning fotovoltaik rejimda ishlashining maqbul rejimini tanlash mumkin (1.8-rasm). Bunday holda, optimal rejim deganda, bunday yuk qarshiligini tanlash tushuniladi, bunda R n-da eng katta elektr energiyasi uzatiladi.

3. Ёруғлик диоди ишлаш принципи ва асосий характеристикасини тушунтиринг.

Agar diod zanjirga ulanganda anoddagi kuchlanish katoddagi kuchlanishdan yuqori bo’lsa, u holda diod huddi past qiymatli rezistor kabi ishlaydi va undan tok oqib o’tadi. Agar diod qarama-qarshi ulangan bo’lsa, u holda u katta qarshilikka ega rezistor kabi ishlab, undan tok oqib o’tmaydi. Birinchi holatda diod o’tkazuvchi, ikkinchi holatda teskari aloqali diod deb ataladi. 1-rasmda turli diodlarning ko’rinishlari ko’rsatilgan. bu diodlarning sxemalarda ko’rsatilishi 2rasmda ko’rsatilgan. Hozirda amaliyotda qo’llaniladigan maxsus yaratilgan diodlardan foydalanilmoqda. Ularga yuqori tok diodlarini, yuqori tezkorlikda ishlaydigan diodlarni, past kuchlanish tushishida, yorug’likni sezuvchi va turli xajmdagi diodlarni kiritish mumkin. To’g’rilagich diodlar yarim o’tkazgichli diodlar ichida eng ko’p tarqalgan yarim o’tkazgichli diod hisoblanadi (2,a-rasm). Ular o’zgaruvchan tokni o’zgarmas