Noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi

Mavzu: Texnik sulfat kislotasi tarkibidagi nitrat kislotasi miqdorni bevosita aniqlash
Ishdan maqsad:Texnik sulfat kislotasi tarkibidagi nitrat kislotasi miqdorini aniqlashdan iborat.
Bu usul texnik sulfat kislotasi tarkibidagi nitrat kislotasini temir sulfat tuzi erdamida kaytarish orkali aniklashga asoslangan va reaksiya kuyidagi kurinishda boradi:
HNO₃+2FeSO₄+2H₂SO₄=HNOSO₄+Fe₂(SO₄)₃+2H₂O
Nitrat kislotasi tulik sarflanganda FeSO₄ ning oxirgi bir tomchisi beqilishi bilan oldindan rangsiz bulgan eritma FeSO₄*NO kompleks birikma hosil bulishi hisobiga pushti rozovoy rangga utadi.
Eritma qizdirilganda FeSO₄*NO kompleksini parchalanishi sababli ranggi yurolib rangsiz eritmaga aylanadi.SHuning uchun reaksiya sovur sharoitda olib boriladi.
Texnik sulfat kislotasi tarkibida tarkibida nitrit kislotasi kam bulganda, nitrit kislotasi tezda nitrazilsulfat kislotasiga utishi sababli reaksiya borishiga va nitrat kislotasi mikdorini aniqlashga xalarit bermaydi. Reaksiya quyidagi kurinishda boradi.
HNO₂+H₂SO₄=NOHSO₄+H₂O
Agar eritma tarkibida kupror miqdorda ( 5 – 10% ) nitrit kislotasi bulsa, uholda ulchab olingan na’munaga kimeviy toza bulgan yuqori konsentratsiyali ( r – 1,84 g\sm3 ) sulfat kislotasi rushiladi.
Kerakli jixozlar: 250 sm³ hajmdagi kolba, konussimon kolba, byuks, pipetka, muzlatgich.
Kerakli reaktivlar: 50 sm³ distillingan suv ,metiloranj, 0,5n NaON eritmasi, 1 sm³ FeSO₄ eritmasi
Ishni bajarish tartibi
Texnik sulfat kislotasi tarkibidagi nitrat kislotasi miqdor quyidagicha aniqlanadi. 200 g. sulfat kislotasi 0,01 g. aniqlikda tortib olinadi va hajmi 400 – 500 sm³ bulgan stakanga o‘tkaziladi. So‘ngra stakan sovur aralashmaga solinadi yoki muzlatgichga ro‘yiladi. Aniqlanadigan na’muna xarorati 0 S-ga sovutilgach stakan olinib sovur suv solingan shisha idish ichiga joylashtiriladi va na’muna FeSO₄ eritmasi yordamida to och pushti rangga kelguncha titrlanadi.
Hisoblashlar
Sulfat kislotasi tarkibidagi nitrat kislotasi miqdor quyidagi formula yordamida hisoblanadi, %;

Bu erda: a – titrlash uchun sarflangan FeSO₄ eritmasi miqdor;
T – 1 sm³ FeSO₄ eritmasiga tug‘ri keladigan HNO₃;
g – sulfat kislotasi mikdori , g.