Noorganik moddalar kimyo texnologiyasi

Аmаliy mаshg’ulоtlаrgа dоir mаsаlаlаr yеchish 
1. Tаrkibidа 80% tеmir bo’lgаn mеtаl qоtishmаsi kislоrоd ishtirоkidа оksidlаndi. 
Bundа 92 g kоrrоziya mаhsulоti hоsil buldi. Kаnchа mаssаdа tеmir kаrrоziyalаngаn.
Еchish : 
1) Rеаktsiya tеnglаmаsini yozаmiz.
3
2
2
2
3
4
O
Fe
O
Fe


2) Prоpоrtsiya tuzаmiz. 
3
2
92
.
O
grFe
Fe
xgr

grFe
x
4
.
64
320
224
92



3
2
320
224
O
grFe
grFe

2. Аlyuminiy mustахkаm оksid pаrdа hоsil qilаdi. Bundа 200 kg аlyuminiy 
оksidlаnsа kаnchа mаssаdа оksid hоsil bo’lаdi. Jаrаyon unumdоrligi 20% ni tаshkil 
etаdi.
 

---

Аmаliy mаshg’ulоt № 5 
Mavzu:Kislotali korroziyada ingibitorlarning himoya xususiyatlari 
Reja: 
1.Korroziyadan himoyalanishda ingibitorlardan foydalanish. 
2.Ingibitorlarning himoya ta'siri. 
Koroziya turi, uning kelib chiqishi, kechish jarayonining o'ziga xosligidan kelib 
chiqib korroziyadan himoyalashning quyidagi asosiy prinеsiplari mavjud: 

Konstruktsion metallarning kimyoviy bardoshligini oshirish; 

Metallardan foydalanishda texnologik muhitning agressivligini kamaytirish; 

Metall sirtiga agressiv muhitga qarshi himoyalovchi qatlam yotqizish bilan 
ularning o'zaro ta'sirlashuvi oldini olish;

Himoyalanadigan metallning elektr potentsialini boshqarish;
Neft va gaz sanoati jihozlari va uskunalarini korroziyadan himoyalash uchun 
quyidagi asosiy usullardan foydalanish tavsiya etiladi:

Qazib chiqarilgan (neft, gaz, suv) maxsulotining dastlabki past agressiv
xossalarini saqlab qolish ya'ni neft, gaz va suvga agressiv moddalar tushib 
qolishi(H
2
S va O
2
)ga yo'l qo'ymaslik yoki ishlatilayotgan jihoz va uskunalarini
ishlatilish sharoitida qarab korroziyadan himoyalash uchun texnologik choralarni 
qo'llash;

Korroziya ingibitorlarini qo'llash, himoya pardalari hosil qilish, nometall
materiallardan, maxsus chidamli metall va qotishmalardan, elektrokimyoviy 
himoyalash usullardan foydalanish.

---


2-rasm. Ingibitorlar himoya ta'sirining ikki fazali sistemada (E-U) ingibitor 
miqdoriga bog'liqligi.

1-Armak; 2-Amin S; 3-Diamindioleat; 4-Arkvad 2S; 5-Arkvad T-50. 

"Elektrolit-ulevodorod" muhitidagi elektrolit tomchisi ikkinchi qavatdagi
SFMning qutbli qismi bilan ta'sirlashib uglevodorod qavatida qoladi va elektrolit 
qavatini hosil qiladi (3-rasm, 3). Ikkala qavatdagi SFMlarning o'zaro 
oriyentatsiyalangan gidrofob qismlari orqali ta'sirlashib metall sirtida
bimolekulyar tuzilishli himoya pardasini hosil qiladi va korroziya tezligini keskin
kamayishiga olib keladi (3-rasm, 4). 
3-rasm. Metall sirtida SFM himoya qatlamining hosil bo'lishi. 
Xromatlar
 
- barcha rangli va qora metallarni himoyalashda kuchli vosita sifatida
qo'llaniladi. Ingibitorlik xossasi 1,6 
*
10
-3
mol/l dan boshlanadi (kaliy bixromat 5-,6-
rasmlar). 
Uglevodorod qavati