Noorganik moddalar kimyo texnologiyasi

Rasm 6.2. Korroziya tezligining tuproq rN iga (a) va haroratiga

---

(b) bog‘liqligi. 
Yil davomida haroratning o‘zgarishi yer osti qurilmasida har joyda har xil 
haroratlar farqiga olib kelib potensiallar farqini vujudga keltiradi va buning 
natijasida korroziya jarayoni tezlashadi (Rasm 3.3, b). Tuproqning namligi va
uning tarkibidagi tuzlar tuproq solishtirma qarshiligini o‘zgartiradi va
mikrokorrozion juftlar hosil kilib korroziya jarayoni tezligini oshirish mumkin. 
Yer osti inshootlarini korroziyadan himoya qilish uchun izolyatsion 
qoplamalar, katodli yoki protektor himoyalari qo‘llaniladi. 
Doimiy tokga ishlaydigan elektrlashtirilgan temir yo‘l, shaharlarda
tramvay va metropoliten va doimiy tokli elektr uzatish liniyalari «sim-yer» 
tizimida ishlagani uchun adashgan toklar manbai hisoblanadi. Yer osti metall 
qurilmalarida yerda adashgan toklar birligi va « metall qurilma-muhit »
potensialllari farqi natijasida korrozion jarayon tezlashadi. 
Yer osti quvurlari va po‘lat rezervuarlarda anodli va ishorasi
o‘zgaruvchan qismlarning bo‘lishi ayniqsa korroziya uchun havfli hisoblanadi. 
Yer osti qurilmalari (masalan quvurlar) tuproq adashgan toklar ta’siridagi 
anodli himoya, izolyatsion qoplamalari, katodli himoya, prorektorli himoya
va elektrodrenaj himoyalar qo‘llanilishi bilan korroziyadan himoya qilinadi.
U yoki bu usulning qo‘llanilishi texnik-iktisodiy ko‘rsatkichlari hisobga olingan 
holda tanlanadi. 
Nazorat savollari: 
1.
Qaysi reaksiyada hosil bo‘lgan ionlar eritmaga o‘tadi, ya’ni anod
eriydi? 
2.
Korroziya tezligi formulasini yozing. 
3.
Qutblanishga sabab buluvchi asosiy omillarni keltirib o‘ting. 
4.
Passivlanish deganda nimani tushunasiz? 
5.
Vodorodli kutbsizlanish jarayoni qanday bosqichlardan iborat? 
6.
Adashgan toklar – bular qanday toklar?