Noorganik kimyo

Qutbli kovalent  bog’lanishda
  elektron jufti (elektron buluti) 
elektromanfiyligi katta  atom  tomon  siljigan  bo’ladi.  Boglovchi elektron 
juftining siljishi polyarizatsiya (qutblanish) deyiladi.  HCl molekulasida bir  
                                                 
17
 
H.R. To’xtayev, R.Aristanbekov, K.A. Cho’lponov, S.N. Aminov. Anorganik kimyo 
(“Farmasiya  “-5720500- bakalavriyat ta’lim yo’nalishi uchun darslik/ O’zR Oliy va o’rta 
maxsus ta’lim vazirligi.-T.”Nohsir”,2011.194-222 b. 
 

---

Anorganik kimyo fanidan majmua
 
 
 
80 
 
taraflama  qutblanish  bo’lgani  uchun xlor yadrosi yaqinidagi elektron bulut 
zichligi katta.  (+) va (-) elektrik markazlari molekulada bitta nuqtaga tushmaydi.  
Ular bir-biridan qan-daydir l masofada bo’ladi. Molekula kichik elektrik dipolga 
aylanadi. Natijada molekulaning bir qismi (+) musbat, ikkinchi qismi (-) 
zaryadlangan bo’ladi. Molekuladagi bunday bog’lanishlar polyar yoki geteropolyar 
bog’lanishlar deyiladi.  H 42 0O, H 42 0S, HCl, NH 43 0, HF va boshqalarda  
qutbli  kovalent  bog’lanish  kuzatiladi.  Suv  molekulasida elektron  juftlar  
kislorod atomiga,  vodorod ftorid molekulasida ftor atomiga yaqinroq joylashgan. 
Ular nosimmetrik molekulalardir. 
                                 2,1    2,8    
                                 H      Cl 
         Molekulaning qutblanish darajasi dipol momenti ( m*l) bilan o’lchanadi.                 
     Dipol momenti debaylarda o’lchanadi (golland fizigi Debay sharafiga).      
  1D = 10 
-18
        elektrostatik zaryad birligiga  yoki  1D = 3,33 5. 10 
-30
  
kulon . metrga teng