Noorganik kimyo

Luyisning kislota va asoslari orasida ko’pgina reaksiyalar amalga 
oshadi. Bu erda shu reaksiyalar keltirilgan va Luyis kislota asoslarinig 
kuchini navsivlash mumkinligi bayon etilgan. 
         Reaksiyalarning asosiy turlari 
        Gazlar muhitida va koordinatsiyalamaydigan erituvchilarda Luyisning 
kislota va asoslari orasida kompleks hosil bo’lishi amalga oshadi
: 
  
 
Quyida uchta misol berilgan: 
 
 
        Uchala  reaksiyada  ishtirok  etayotgan  Luyisning  kislota  va  asoslari  gazlar 
muhitida  ham  va  erituvchi  muhutida  ham  barqaror  bo’lib  muhit  bilan  komlekslar 
hosil  qilmaydi.  Demak,  tajribalarda  alohida  zarrachalar(shuningdek  komplekslar 
ham) o’rganilishi mumkin. 
 
         Rasm 3.11.  Luyis kislotasi A va Luyis asosi B orasida kompleks hosil 
bo’lishida chegara orbitallarda lokallashgan  molekulyar orbitallarning ko’rinishi 
    3.11 rasmda Luyis kompleksi  bog’lari hosil bo’lishi uchun javobgar 
orbitallarning ra’siri  keltirilgan .Kompleks hosil bo’lishining ekzotermik tabiati, 
yangi orbitallarning asos tomonidan taqdim etilgan  ikkita elektron bilan band 

---

Anorganik kimyo fanidan majmua
 
 
 
134 
 
qilinganligi, ayni paytda yangi bo’shashtiruvchi orbitallarning bo’shligi ko’rinib 
turibdi. Shuning uchun ham bog’ hosil bo’lishida sistemaning umumiy energiya 
zapasi kamayadi. 
          3.12 rasmda galogenid ionlar asos sifatida kompleks hosil qilinganda K
f 
 
ning o’zgarish qonuniyatlari berilgan.   Kislota Hg
2+
  ishtirokida F
-
 dan I
-
 ga o’tgan 
sari natijalar Hg
2+
ning  kislota kuchi keskin ortib
 
  uymshoq kislotaligi  ma’lum 
bo’ladi. Ayni holat  Pb
2+
  juda yaqqol bo’lmasa ham qaytariladi.Shunga ko’ra Pb
2+ 
qattiq va uymshoq kislotalar chegarasida joylashgan.   Kislota Zn
2+ 
  da  bo’lsa 
teskari qonuniyat kuzatiladi. Bu ion qattiq va uymshoq kislotalar chegarasida lekin 
qattiq kislotalar tomonida joylashgan. 
А1
3+ 
  iononing manfiy og’ishi uni qattiq 
kislotaligini ko’rsatadi. 
a)
 
O’rin olish reaksiyalari