Noorganik kimyo

 
 
Kalorimetriya. Kimyoviy va fizik jarayonlarning issiqlik effektini 
aniqlash. 
Kimyoviy  reaksiyaning  issiqlik  effekti  V=const  yoki  
р=const  bo’lgan 
holatda dastlabki va oxirgi mahsulotlar harorati bir xil bo’lganda kengayish ishidan 
boshqa  ish  amalga  oshmaganda  kimyoviy  reaksiyada  ajralgan  yoki  yutilgan 
maksimal ish tushuniladi. 
Reaksiyaning yoki jarayonning issiqlik effekti(erish, neytrallanish va b.)  
va’lum massadagi tuzning erish issiqligini o/lchas orqali aniqlanishi mumkin. 
Buning uchun kalorimetr yordamida (rasm 1) aniq massaga ega bo’lgan tuzning 
erishidagi temperature o’zgarishi topib olinadi. Bunda: 
Тi
Ск
h
i
∆
⋅
=
∆
 
C
k
kalorimetrik sistemaning issiqlik sig’imi. 
i
i
m
Ср
Ск
⋅
=
∑
 
i
Cp
-kalorimetrik sistemani tashkil etgan materiallar: aralashtirgich, termometr, 
stakan, erituvchi va b. larning solishtirma issiqlik sig’imlari. 
i
m
⋅
-texnik tarozida o’lchanadigan sistemaning qismlari. Tuzning molyar issiqlik 
sig’imi quyidagicha aniqlanadi: 
1
1
1
M
m
h
H
m
⋅
∆
=
∆
 
m
1
-tizning massasi, 
М
1- 
tuzning molyar massasi, g/ mol. 
 
4.3-rasm.Kalorimetrning tuzilishi. 
 

---

Anorganik kimyo fanidan majmua
 
 
 
8 
 
 
Hisoblarda 
Нm
∆
 isorasi etiborga olinadi.Issiqlik effekti aniqlanuvchi modda 
kalorimetrga solinadi.Keyin erish jarayinida temperatura ozgarishi topiladi. Uning 
aralishtirgan 
holatda 
harorati 
o’lcahanadi.So’ngra 
tuz 
eritilib 
harorati 
o’lchanadi.teperaturalar  ozgarishi  asosida  issiqlik  sig’imi  va  issiqlik  effekti 
hisoblanadi. 
Kimyoviy  reaksiyalarning issiqlik effekti
3
  maxsus kalorimetrik bombalar 
yordamida aniqlanadi (2-rasm). 
 
4.4-rasm.  Kalorometrik bomba.