Номоддий активлар аудити натижаларини умумлаштириш

Амортизация ҳисобланадиган НМА бўйича аудитор қуйидагиларни текширади:

• тўғри чизиқли (ёки бир текис);
• камайиб борувчи қолдиқ;
• ишлаб чиқариш бирликлари суммаси бўйича амортизация ҳисоблаш (ишлаб чиқариш усули).

• №7 БҲМС 42 бандига мувофиқ НМА амортизация ҳисоблаш қуйидаги усуллари кўзда тутилган:

• Тўғри чизиқли усулида – НМА жами фойдали хизмат қилиш муддати давомида эскириш суммалари бир меъёрда ҳисоблаб ёзиб борилади.

• Камайиб борувчи қолдиқ усулида –мунтазам ҳисоблаб бориладиган амортизация суммалари фойдали хизмат қилиш даври давомида камайтириб борилади.

• Бажарилган ишлар ҳажмига мутаносиб равишда эскириш ҳисоблаш усули (ишлаб чиқариш усули) да – амортизация ҳажми НМАдан неча маротаба фойдаланилиши ёки нечта маҳсулот бирлиги ишлаб чиқарилиши кутилаётганлигига бевосита боғлиқ.

• Номоддий актив объектининг дастлабки қиймати

• Номоддий актив объектининг хизмат қилиш муддати

• 12 ой

• 1 ойлик амортизация ажратмаси суммаси

• Яъни фоиз щисобида:

• Номоддий актив объектининг дастлабки қиймати

• 1 ойлик амортизация суммаси

• 12 ой

• фоиз

• НМА аудити натижаларини умумлаштириш

Хатонинг тавсифи	Талаблари бузилган меъёрий ҳужжат номи, банди	Хатони баҳолаш		Корхона фаолияти натижалари ва ҳисобот ишончлигига таъсири
		сумма	Баланс моддасига н-н %
“Товар белгиси” балансга қўйилмаган	№ 7 БҲМС “НМА”	250000	0,8	Аҳамиятсиз
“ЭХМ дастури” балансга қўйилмаган	№ 7 БҲМС “НМА”	500000	1,6	Аҳамиятли
ва ҳ.к.

• Номоддий активларни ҳисобга олишга доир муомалаларни текшириш натижалари аудиторлик ҳисоботида умумлаштирилади. Ҳар бир йўл қўйилган хато-камчилик бўйича: қайси меъёрий ҳужжатнинг қайси талаби бузилганлиги; етказилган зарар суммаси; аниқланган хатоликнинг корхона фаолияти ва бухгалтерия ҳисоботи кўрсаткичларининг ишончлилигига таъсир кўрсатиш даражаси, жиддийлиги ва ҳоказолар аниқланади.
• Бухгалтерия ҳисоботи маълумотларининг бузиб кўрсатилиши ва баланснинг «Номоддий активлар» моддаси ишончлилигини тасдиқлаш имкони йўқлиги қуйидаги сабаблардан келиб чиқади:
• 0400 - «Номоддий активларни ҳисобга оладиган счетлар» (0410-0490) да асоссиз равишда номоддий активлар қаторига олиб борилганлиги, объектлар тегишли ҳужжатлар билан расмийлаштирилмаганлиги; номоддий активларнинг инвентар (баланс) қийматига уларни сотиб олиш ёки яратиш билан боғлиқ бўлмаган харажатларнинг қўшилганлиги; аналитик ҳисоб юритилмаслиги.