|
7-Вариант
Nominal va real valyuta kursi to’g’risida nimani bilasiz?
Valyutalarning xarid qobiliyati pariteti nimani anglatadi?
Valyuta kursiga qanday asosiy omillar ta’sir etadi.
1. Nominal ayirboshlash kursi va real ayirboshlash kursi bitta valyutani boshqasiga sotib olish mumkin bo'lgan kursni ko'rsatadi. Nominal ayirboshlash kurslari - bu banklarda va pul almashtirgichlarda ko'rsatiladigan kurslar. Haqiqiy ayirboshlash kurslari biroz murakkabroq va mahalliy tovarlarni chet elda necha marta sotib olish mumkinligini ko'rsatadi. Maqolada valyuta kurslarining har ikkala turi bo'yicha batafsil tushuntirish berilgan va ular o'rtasidagi turli o'xshashlik va farqlar ko'rsatilgan.
Nominal almashuv kursi
Nominal ayirboshlash kurslari - bu valyutani almashtirish kurslari. Nominal ayirboshlash kurslari - bu banklarda va pul almashtirgichlarda aniqlangan kurslar va siz chet el valyutasini milliy valyutaga yoki aksincha almashtirishingiz mumkin bo'lgan kurs. Masalan, Hindiston va AQSh o'rtasidagi ayirboshlash kursini $ 1 = INR60 deb olsak, bu hind valyutasini sotib olishni istagan shtatlardan sayyoh 1 AQSh dollari uchun 60 hind rupiyasini olish imkoniyatiga ega bo'ladi. Valyuta kurslari har doim boshqa valyutaning birligi uchun sotib olinishi mumkin bo'lgan valyuta miqdorida aks ettiriladi.
Haqiqiy ayirboshlash kursi
Haqiqiy ayirboshlash kurslari biroz farq qiladi. Haqiqiy ayirboshlash kurslari mahalliy narxlar darajasi va xorijiy mamlakatda narx darajalari o'rtasidagi nisbatni ko'rsatadi. Haqiqiy ayirboshlash kurslari bir mamlakatda sotib olingan tovarlar va xizmatlarning qanchasini boshqa mamlakat tovarlari va xizmatlariga almashtirish mumkinligini ko'rsatadi. Haqiqiy ayirboshlash kurslarini hisoblash uchun tenglama quyidagicha bo'ladi: real ayirboshlash kursi = nominal ayirboshlash kursi X ichki narx / chet el valyutasi. Buni aniq tushuntirish uchun bir misol keltiraylik. AQSh va Hindiston o'rtasidagi 1 kg guruch miqdorini bilishingiz kerak. Aytaylik, Hindistonda 1 kg guruchning narxi 80 INR, AQShda esa 1 kg guruchning narxi (ekvivalenti sifatli) 4 dollarga teng. Valyuta kursi - $ 1 = INR60. Bu haqiqiy ayirboshlash kursi = 60 × 4/80 = 3 sifatida hisoblanadi.
2. Xarid qobiliyati mamlakat pul birligining muayyan miqdordagi tovar va xizmatlarga ayirboshlanish qobiliyati, pul birligiga sotib olinishi mumkin boʻlgan tovarlar va xizmatlar miqdori. Pulning Xarid qobiliyati, birinchi navbatda, tovarlar narxi va xizmatlar uchun belgilangan tariflarga, shuningdek, inflyatsiyagd. bogʻliq. Masalan, narxlar 2 marta oshganda pulning xarid qobiliyati 2 marta pasayadi.
Pulning Xarid qobiliyati pariteti ikki (yoki bir necha) valyuta oʻrtasida muayyan tovarlar va xizmatlar toʻplamini xarid etish quvvatlari nisbatini, boshqa mamlakatlarning pul birliklarida ifodalangan bir mamlakat pul birligining xarid quvvati nimaga teng ekanligini koʻrsatadi. Mac, bir xil tovarlar toʻplami AQShda 1000 dollar, Germaniyada 2000 yevro tursa Xarid qobiliyati pariteti 1 dollar=2 yevro yoki 1 yevro = =0,5 dollar boʻladi; 2) firma, xonadon va davlatning oʻz qoʻlida boʻlgan pul mablagʻlariga moye holda mamlakatda shakllangan tovarlar narxi va xizmatlar tariflari darajasida sotib olishga qodir boʻlgan tovarlar va xizmatlar miqdori. Aholining Xarid qobiliyati daromadlar darajasiga va bu daromadda xarid uchun ajratilishi mumkin boʻlgan qism miqsoriga bogʻliq. Tovarlar narxi va xizmatlar tariflari qiymatlari ham muhim rol oʻynaydi
3. Valyuta kursiga ta’sir ko‘rsatuvchi ichki omillarga mamlakatda amalga oshirilayotgan pul-kredit siyosati, aholi va tadbirkorlarning valyuta kursi o‘zgarishi va inflatsiya bo‘yicha kutilmalari kiradi.
Xususan, Markaziy bank tegishli pul-kredit siyosatini amalga oshirish orqali pul massasi yuqori sur’atlarda o‘sishining oldini olish hamda milliy valyutadagi aktivlarning jozibadorligini oshirish yo‘li bilan chet el valyutasiga bo‘lgan talab va taklif darajasiga ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Bunda amaldagi qayta moliyalash stavkasi bo‘yicha bank tizimiga likvidlilik berish yoki uni jalb qilish, tijorat banklari uchun majburiy rezerv talablarini o‘zgartirish va boshqa choralarni qo‘llagan holda pul-kredit siyosati instrumentlaridan faol foydalaniladi.
Monetar siyosat, shu jumladan, valyuta kursi siyosatining shaffofligini ta’minlash hamda aholining bu siyosatlardan kutayotgan o‘zgarishlarni o‘rganish maqsadida Markaziy bank jamoatchilik bilan aloqalarni takomillashtirishga alohida e’tibor qaratadi.
Ushbu maqsadlarga erishish uchun davriy ravishda pul-kredit sohasida amalga oshirilayotgan va rejalashtirilayotgan chora-tadbirlarni tavsiflovchi tahliliy ma’lumotlar ommaviy axborot vositalarida yoritib boriladi.
Xorijiy valyutaga bo‘lgan talab va taklifga hamda valyuta kursi o‘zgarishiga ta’sir etuvchi tashqi omillarga O‘zbekistonning asosiy savdo hamkorlari bo‘lgan mamlakatlardagi iqtisodiy vaziyat va ularda amalga oshirilayotgan pul-kredit, shu jumladan kurs siyosati, tashqi bozorlardagi kon’yunktura hamda respublikaga jalb qilinayotgan xorijiy investitsiyalar va kreditlar, tashqi qarzning qaytarilishi borasida bo‘layotgan o‘zgarishlar va ularning dinamikasi kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
