Номидаги Ўзбекистон миллий университети “социология” фани бўйича ЎҚув-услубий мажмуа тошкент-2019 «ТасдиҚлайман»

ГЛОССАРИЙ:
“СОЦИОЛОГИЯ” ФАНИНИНГ АСОСИЙ ТУШУНЧАЛАРИ ВА МУҲИМ АТАМАЛАРИ


Автократик ҳарбий бошқарув – ўз қўлида бутун ҳокимиятни жамлаган ҳарбий етакчининг идора қилиши.
Авторитет – бошқа инсонларнинг хатти-ҳаракатлари ва хулқ-атворларини бошқариш учун берилган, қонунийлаштирилган ҳуқуқ.
Адаптация – биологик организмнинг муайян шароитда яшашга мослашиш қобилияти.
Аномия – ижтимоий меъёрлар индивид хулқ-атворини белгилай олмайдиган вазият (Э.Дюркгейм томонидан киритилган).
Анъаналар – ўтмишдан фойдалилиги жиҳатидан инсонлар қабул қиладиган, авлоддан-авлодга ўтадиган маданий норма ва қадриятлар, кўникмалар.
Ассимиляция – озчиликнинг кўпчилик аҳоли ичига сингишиб кетиши, бунда озчилик аҳоли ҳукмрон маданият меъёрлари ва қадриятларини қабул қилади.
Барқарорлик (ижтимоий)– жамиятдаги тинч-тотувлик ва уни мустаҳкамлаш учун шарт-шароитнинг мавжудлиги; ижтимоий қатламлар, кучлар ва сиёсий партиялар ўртасидаги ҳамжиҳатлик вазияти; давлат, жамоат ташкилотлари, фуқаролар ўртасидаги ижтимоий келишув ҳолатининг муттасил давом этиши ва ҳ.к.
Билиш – тасаввур, тушунтириш ва эслаб қолишни қамраб оладиган тафаккур жараёни.
Бирламчи гуруҳ – бир-бирлари билан шахсий муносабатларда бўлган индивидлар гуруҳи.
Бюрократия – аниқ ҳокимият иерархиясига, амалдорлар хулқ-атворини белгилаб берадиганкўрсатма ва йўриқномаларга эга бўлган ташкилот типи, амалдорлар штати.
Вертикал мобиллик – ижтимоий стратификация тизими иерархиясида юқорига ва пастга қараб силжиш.
Гендер – эркаклар ва аёллар учун хос ҳисобланган жиҳатларни хклқ-атвордан кутиш.
Глобаллашув – дунёдаги турли одаилар, минтақалар ва мамлакатлар ўртасидаги ўзаро боғлиқликнинг ўсиши.
Гипотеза (юн. hypothesis – асос) – ўрганилаётган ҳодисанинг сабаблари ва хусусиятларини тушунтирадиган асосли тахмин тарзидаги билим шакли.
Горизонтал мобиллик – индивидларнинг мамлакат ичкарисидаги бир минтақадан иккинчисига ёки бир мамлакатдан бошқа мамлакатгаўтиши.