Номидаги Ўзбекистон миллий университети “социология” фани бўйича ЎҚув-услубий мажмуа тошкент-2019 «ТасдиҚлайман»

Кутубхонадаги китоблар миқдори ва сифатдан кўнглингиз тўладими?____________________________________________________________________________________

Ҳар бир саволни ҳам очиқ,ҳам ёпиқ қилиш мумкин. Фильтр саволлар маълум тоифадаги инсонларни танлаб олиш учун ишлатилади.м-н:

3.Сиз таълимнинг қайси турида ўқийсиз?
А)шартнома асосида
Б)бюджет -5-саволга ўтинг
4.Шартнома асосида таълим олиш сизга қийинчилик туғдирмайдими?
А)қийинчилик туғдирмайди
Б)ота-онамга қийин
Назорат саволлари респондентнинг самимийлигини текшириш учун ишлатилади.
Жадвал шаклидаги саволлар бир вақтнинг ўзида бир неча кўрсаткич бўйича жавоб олиш учун ишлатилади,шу Билан бирга анкетада жойни тежашда ҳам қўл келади.
Интервью машҳурлигига кўра иккинчи ўринда турадиган метод бўлиб,анкетали сўровда анкетани респондентнинг ўзи тўлдирса,интервьюда саволлар интервьюер томонидан ўқиб берилади ва тўлдирилади.
Социологияда кузатиш деганда ҳозир рўй бераётган ҳодиса ёки жараён ҳақида маълумот берувчи метод тушунилади ва у 3 усулда олиб борилади:
1.бевосита кузатиш
2.билвосита кузатиш
3.қўшилиб кузатиш
Социологик тадқиқотларда кузатиш – дастлабки эмпирик маълумотларни йиғиш усули бўлиб, муайян мақсадга қаратилган, олдиндан пухта ўйлаб, мунтазам олиб бориладиган, ҳиссий қабулга асосланган бўлади. Бу усулдан фойдаланишнинг ўзига хос афзаллиги шундаки, тадқиқотчи муайян даражада тадқиқот олиб бораётган объектдан мустақил бўлади ва унга бўйсунмайди. Кузатиш усулидан олинадиган илмий маълумотларда объектив, холис ва ҳаётий бўлиши билан ўзининг илмий қимматига эгадир. Шу билан бирга, кузатиш усулидан олинган илмий маълумотларда субъектив жиҳатлар ҳам бўлиши мумкин. Чунки, социологик тадқиқот тадқиқотчининг ижтимоий воқеликка, жараёнга нисбатан қандай муносабатда бўлиши ва қай йўсинда тавсифлаши асосида боради. Кузатиш усулининг яна бир ўзига хос жиҳати; унинг муайян даражада чегараланганлиги бўлиб, кўпинча тадқиқ этилаётган воқеликни қайта кузатиш имконияти бўлмаслигидадир. Бу усулнинг яна бир заиф жиҳати шундан иборатки, кузатиш орқали тадқиқотчини саволга қизиқтириш, кузатилувчининг фикр ва ҳукмини билиш жуда қийин. Барча ҳолларда кузатиш ҳозирча сўз билан ифодаланади. Аммо баъзи хулқий-эҳтиросли муносабатларни, ҳолатларни бир тарзда ёзиш ва сўз орқали ифодалаш қийин. Кузатиш жараёнининг характерига қараб уни қуйидаги типларга ажратиб кўрсатиш мумкин: назоратсиз, тўла қамровли ва қамрамайдиган, дала ва лаборатория шароитида мунтазам ва тасодифий кузатиш. Социологик тадқиқотларда кузатиш усули ўрганилаётган объектга нисбатан четдан ёки ичкаридан қўлланилиши мумкин. Тадқиқ этилаётган объект четдан кузатилганда тадқиқотчи объектга нисбатан мустақил бўлади ва унга бўйсунмайди. Ичкаридан кузатишда тадқиқотчи кузатаётган объектда рўй бераётган ижтимоий жараёнларда бевосита иштирок этади ва бўйсунади. Социологик тадқиқотларда фақатгина кузатиш усулидан фойдаланиш билан кифояланиб қолмаслик керак. Чунки, кузатиш усули орқали олинган натижалар ўрганилаётган объект тўғрисида тўлиқ маълумот бера олмайди. Бу усулдан кўпгина социологик тадқиқотнинг дастлабки босқичларида, объект тўғрисида дастлабки тасаввурга эга бўлиш учун ёки социологик тадқиқотларнинг бошқа усуллари ёрдамида олинган маълумотларни, статистик ҳужжатларни қўшимча равишда текшириш мақсадида фойдаланилади.
Социологияда ҳужжат деганда ёзма равишда қайд этилган ҳар қандай информация,маълумот тушунилади.Ҳужжатларнинг турлари:
1.Расмий ва норасмий
2.шахсий
3.статистик маълумотлар
4.аудио- ва видеотасмалар
5.Расмлар,иконалар.
Социологияда ҳужжатларнинг ҳам миқдоран, ҳам мазмунан таҳлил қилиниши контент-анализ дейилади.
Эксперимент асосан 3 типда олиб борилади:

1. 
   Экспост-факто эксперимент.
   
2. 
   Таққослаш тамойилига асосланган эксперимент.
   
3. 
   Проектли эксперимент.