|
Basqarıw apparatı munasábetleri. Munasábetlerdiń bul túri ol yamasa bul adamlardıń huqıq hám wákilliklerin ańlatpalaganda júz beredi. Bunda, lawazım minnetlemeleri usınıslar, máslahátlar beriwden ibarat boladı.
Mısalı, kárxanada jańa xızmetkerlerdi jumısqa qabıllaw máseleleri menen shuǵıllanatuǵın arnawlı gruppa dúzilisi múmkin. Buǵan, xızmetkerler bólimi wákili, bos jaylar ámeldegi bolǵan bólimlerdiń basshıları yamasa baslıq orınbasarları kiredi. Bunda, gruppa lawazımǵa kandidat menen suxbatlashish, test sınaqınan ótkeriwdi ámelge asıradı hám sonnan keyin, usı kisin jumısqa qabıllaw (yamasa biykarlaw juwap beriw) haqqında juwmaq usınısnama beredi.
Munasábetlerdiń tórtinshi túri shaxslararo munasábetler bolıp tabıladı. Bunday munasábetler - jámáát xızmetkerleri ortasında basqarib bolmaytuǵın túrde - shólkemde qabıl etilgen qaǵıydalar, turpayıatmalar, insanlardıń xızmet makomidan qaramastan payda boladı. Bunday munasábetler óz-ara al kóriw hám al kórmeslik, jańalıq, doslıq, xurmat hám bunıń hákisine tıykarlanıwı múmkin.
Bólimde rásmiy bolmaǵan birinshi, zárúrli hámelge iye bolmaǵan, lyokin, sonday xarakter belgilerine iye bolǵan insan bolıwı múmkin, bul belgiler basqa insanlardı onıń pikirin tıńlawǵa yamasa onıń qararlarına baǵınıwǵa májbúr etedi.
Hár qanday, hátte eń kishi kárxanada da rásmiy struktura menen birge rásmiy bolmaǵan struktura payda boladı hám rawajlanadı. Bunda, túrli shaxslararo munasábetlerdiń shırmawıb ketiwi júz beredi. Rásmiy bolmaǵan baylanıslardıń jıyındıisi jámáát degi mikroklimattı belgileydiki, bul kóp tárepten miynet natiyjeliligine tásir turpayıatadi. Eger mikroklimat unamlı, dos sıpatında bolsa, sonday eken, bólim de úlken nátiyje menen isleydi, kerisinshe bolsa, onıń jumıs qábileti keskin pasayadi. Jámáát ishinde shaxslararo munasábetler mashqalası menen, kóbinese kishi kárxana basshısınıń ózi shuǵıllanıwǵa tuwrı keledi.
Bazar ekonomikalıqeti sharayatında Ózbekstanda mámleketti basqarıw principlerı:
Bazar ekonomikası sharayatında Ózbekstan siyasiy-sociallıq hám ekonomikalıq
ǵárezsizlikke erisiwdiń tiykarǵı principlerı Respublika Prezidentiniń Joqarı
Jıynalıstıń birinshi májilisindegi lekciyasında óz sawleleniwin tapqan.
Respublikada siyasiy-sociallıq hám ekonomikalıq ǵárezsizlikke erisiwdiń tiykarǵı
principlerı:
1. Demokratiya principi
insannıń óz qaleiw erk-ıqrarın erkin bildiriw hám de onı ámelge asırıwı ;
o'zchilikni kópshilikke bo'ysinishi;
barlıq puqaralardıń teń haqılılıǵı ;
mámleket hám jámiyet basqarıwında nızam ústivorligi;
mámleket tiykarǵı shólkemlerin saylanıwı, olardı saylawshılar aldında esap
beriw;
belgilew jolı menen qáliplesetuǵın mámleket shólkemleriniń saylawshı
shólkemler aldındaǵı juwapkerligi hám basqalar.
2. Ekonomikalıq munasábetlerdi demokratiyalaw principi
manapollashgan ekonomikadan erkin ekonomikaǵa ;
sotsialistik jarıstan erkin básekine;
qatań belgilengen bahalardan erkin bahalarǵa ;
mámleketlashgan múlkten hilma-hil múlkshilikke tayanǵan ekonomikaǵa ótiw;
3. Joqarı ruwxıylıq principi
ǵárezsizlik oylawın keńlew túsiniw, yaǵnıy :
Ózbekstannıń perspektivası hám ǵárezsizligi haqqında kóbirek qayǵılanıw ;
óziniń hám óz xalqini, watandıń qadru qımbatı, ór-ar-namısın ańlap, onı
qorǵaw ;
joqarı ideyalar, jańa ashılıwlar, niyetler qushaqında miynet etip,
istedodi, bar múmkinshiligin, kerek bolsa, jonini jurt perspektivası, eliga baǵıshlaw
etiwi bolıp tabıladı.
4. Milliy havfsizlikni támiyinlew principi
respublikanıń dúnya jámiyetshiligine kirisiw pátlerin tezlestiriw;
túrli xalıq aralıq mámleket hám mámleketlik emes shólkemleri, birinshi náwbette BMT, NATO,
Evropa havfsizlik hám sheriklik shólkemi jumıslarında aktiv qatnas etiwdi támiyinlew.
Bir neshe jıl ilgeri, tek pánniń basqarıwı payda bolǵanda, onıń bir bólindis ob'ekti bar edi. waqıt ótiwi menen, bul ob'ektten bir neshe zatlar tańlap alındı, bul bolsa óz gezeginde turmıstı bir neshe jóneliske berdi. Hátte arnawlı bir mámleket ushın ádetiy bolǵan jáne onıń ayriqshalıǵın sáwlelendiriwshi bunday basqarıw túrleri bar.
Basqarıw túrleri basqasha bolıwı múmkin hám olardıń sanı ósiwde dawam etpekte. Haqıyqıy óndiriste jańa modeller sınaqtan ótkerilmekte, qánigeler jańa atamalar hám tariyplerden paydalanadılar. Basqarıw túrleri túrli wazıypalardı sheshiw ushın mólsherlengen basqarıw iskerliginiń bólek baǵdarları esaplanadı.
Basqarıw túrleri basqasha bolıwı múmkin hám olardıń sanı ósiwde dawam etpekte. Haqıyqıy óndiriste jańa modeller sınaqtan ótkerilmekte, qánigeler jańa atamalar hám tariyplerden paydalanadılar. Basqarıw túrleri túrli wazıypalardı sheshiw ushın mólsherlengen basqarıw iskerliginiń bólek baǵdarları esaplanadı.
Basqarıw ob'ektleri ushın shólkemlestirilgen, strategiyalıq, taktik hám operatsion basqarıw belgilenedi. Shólkemlestirilgen basqarıw Strukturanı jaratıw, basqarıw mexanizmi, basqarıw funktsiyaları kompleksin, qaǵıydaları hám standartların islep shıǵıwdıń túbiri bolıp tabıladı. StRategik menejment Dáslepki installyatsiyadan keyin basqarıw iskerliginde uzaq múddetli maqsetlerdi ámelge asıradı. Kadrlar potensiali, islep shıǵarıwdı nátiyjeli shólkemlestiriw ushın qarıydarlar mútajliklerin qayta jóneltiriw strategiyalıq basqarıwdıń hasası esaplanadı. Strategiyalıq basqarıwdıń túrli modelleri bar. Strategiyalıq strategiyaǵa uqsas zatlarda taktik basqarıw strategiyani islep shıǵıwda islep shıǵılǵan. Bunday basqarıw usılların shólkemlestiriw dárejesi orta basqarıw dárejesi bolıp tabıladı hám prognozlaw ushın waqıt aralıǵı talay qısqalaw. Operatsion basqarıw ishlab shıǵarıw processinde júzege keletuǵın mashqalalardi sheshedi. Bul jumıs hám resursların bólistiriwge, házirgi waqıtta wazıypalardıń atqarılıwın baqlawǵa tiykarlanǵan.
Funktsional identifikaciyaǵa qaray, tómendegi basqarıw túrleri parıq etedi:
Marketingni basqarıw . Finans bazarların úyreniw, jańa sawda kanalların jaratıw, baha siyasatın qáliplestiriw.
Islep shıǵarıw menejmenti tashkilotning islep shıǵarıw processlerin gúzetip barıw, kárxana iskerligi hám processlerin muwapıqlastırıw arqalı tiykarǵı iskerlikti ámelge asırıw imkaniyatın beredi.
Satıwdı basqarıw -mahsulotlar marketingini shólkemlestiriw procesi,Ónimdi jetkizip beriw boyınsha xojalıq shártnamaların dúziwde qatnasıw.
Xızmetkerlerdi basqarıw -mehnat resurslarınan paydalanıwdı sapa tárepten joybarlaw, olardı tańlaw, jaylastırıw, oqıtıw. Bul shólkem xızmetkerlerin xoshametlew hám xoshametlew sistemasın islep shıǵıwdı óz ishine aladı.
Finanslıq menejment - bul shólkemdiń finanslıq basqarıw maqsetleri hám wazıypaların islep shıǵıw, shólkemdiń finanslıq iskerligin joybarlaw, shólkemdiń finanslıq resurslarini nátiyjeli basqarıw usullarini islep shıǵıw. Finanslıq menejment risklardı basqarıw hám salıqtı basqarıwdı óz ishine aladı.
Innovciyalıq basqarıw - innovatsiyalar menen islewdi quraydı, ilimiy jańa ashılıwlardan paydalanıwdı muwapıqlastıradı. Bul menejment jámáátte dóretiwshilik keyipti, jumısshı xızmetkerlerdiń ayriqsha munasábetin, turaqlı tájiriybe hám jańa texnologiyalardı ózlestiriwge tayınlıǵın názerde tutadı.
Investitsiyalardı basqarıw -investitsiyalarni basqarıw , keleshekte dáramat alıw ushın qarjın aqılǵa say jumsaw.
Eckouting menejment - informaciyanı hár tárepleme toplaw, onı qayta islew hám analiz qılıw tiykarında basqa shólkemler iskerliginiń uqsas iskerligi menen salıstırıwlaw tiykarında basqarılatuǵın basqarıw.
Adaptiv basqarıw atrof-ortalıqtıń ózgeriwshen sharayatlarına iykemlesiwge qaratılǵan. Mısalı, brokerlik keńseleri maslastırılǵan sistemanıń jaqtı úlgisi bolıp tabıladı.
Krizisqa qarsı basqarıw - bul shólkemdiń bankrotlik tártip-qaǵıydalarına sáykes keletuǵın processlerdi basqarıw. Mısalı, Qarızdarlıq procesi dawamında yamasa tınıshlıq shártlesiwin dúziwde basqarıw.
Do'stlaringiz bilan baham: |
