Nodavlat notijorat tashkilotlarini tugatishning fuqarolik huquqiy muammolari

Uchinchidan, nodavlat notijorat tashkilotlari ustav va qonun hujjatlariga zid 
va nomuvofiq faoliyat bilan shug’ullanganligi uchun tugatilganda nodavlat 
notijorat tashkilotlari muassislarining javobgarligini kuchaytirish lozim. Bu bilan 
kelajakda tashkil etiladigan nodavlat notijorat tashkilotlarining ta’sis va qonun 
hujjatlariga rioya etgan holda tashkil etilishi va faoliyat yuritishini ta’minlaydi. Bu 
esa nodavlat notijorat tashkilotlarining sansalorlik bilan, behuda tuzilib tez orada 
tugatilishini oldini oladi. “Jamoat birlashmalari to’g’risida”gi qonunning 22-
moddasida jamoat birlashmasi ustav yoki qonun talablarini buzgan va sud qarori 
bilan tugatilgan jamoat birlashmasining mol-mulki qaytarib bermaslik sharti bilan 
davlat mulkiga aylantirilishi mumkinligi nazarda tutilgan. Ko’rinib turibdiki, ushbu 
norma nodavlat notijorat tashkilotining jamoat birlashmasi turi uchun javobgarlikni 

---

nechog’lik kuchli belgilaganini ko’rsatmoqda. Ushbu javobgarlikni barcha 
nodavlat notijorat tashkilotlari uchun kuchaytirish lozim. 
To’rtinchidan, 
ma’lumki 
mamlakatimizda 
nodavlat 
notijorat 
tashkilotlarining soni hamda jamiyatdagi o’rni kundan-kunga oshib bormoqda. 
Ularning soni va har bir turini tartibga soladigan normativ huquqiy hujjat-qonunlar 
mavjud. Ushbu qonunlarda nodavlat notijorat tashkilotlarini tugatish borasida juda 
qisqa ma’lumotlar berilgan. Ammo bu jarayon yanada chuqurroq o’rganilib, 
alohida va maxsus huquqiy hujjat bilan tartibga solinish ehtiyojini keltirib 
chiqaradi. Shuningdek nodavlat notijorat tashkilotlarini tugatishni tartibga soluvchi 
barcha normativ huquqiy hujjatlarni bir tizimga keltirish va ularni maxsus bir 
huquqiy hujjatda yoritib berish maqsadida “O’zbekiston Respublikasi Nodavlat 
notijorat tashkilotlarini tugatish to’g’risida”gi qonunini qabul qilish maqsadga 
muvofiq. 
Beshinchidan, bugungi kunda nodavlat notijorat tashkilotlarini tugatish 
borasida ko’pgina xorij davlatlarida samarali ishlar amalga oshirilmoqda. Ayonki, 
nodavlat notijorat tashkilotlar avvalambor xorijiy davlatlatlarda vujudga kelgan va 
ularning faoliyati biznikiga qaraganda ancha yaxshigina tartibga solingan. Amerika 
Qo’shma Shtatlari, Angliya va Germaniya kabi rivojlangan mamlakatlarning bu 
boradagi tajribasi ancha o’rnaklidir. Ushbu xorijiy mamlakatlar tajribasining o’ziga 
xos xususiyatlarini tahlil etarkanmiz, ulardagi eng maqbul jihatlarini o’zimizning 
milly huquq tizimiga joriy etish lozim.