Nókis filialí «Programmalıq injiniring» baǵdarı

3.1.Elektromexanikalıq ólshew ásbaplarınıń jumıs prinsipi hám máseleler sheshiw
Elektromagnit hám elektrodinamikalıq voltmetrlerdiń temperatura qáteligi prujina momentiniń temperatura koefficienti hám katushka qarsılıģınıń temperatura koefficientine baylanıslı boladı hám tómendegi formula menen anıqlanadı:


, (16 )

bul jerde, β_ώ - prujina momentiniń temperatura koefficienti (ol teris bolıp tabıladı hám 10° C da 0, 2 - 0, 3% ti quraydı).

(16) - formulanıń ekinshi aģzası ásbaptıń ólshew shegarasına baylanıslı. Voltmetr kishi ólshew shegarasında úlken qátelikke iye boladı. Katushkanı izbe-iz jalģaw sxemasındaģı elektrodinamikalıq ampermetrlerde hám elektromagnit ampermetrlerde temperatura prujinanıń mayısqaq ózgesheliklerine tásir etedi. Sol sepepli olardıń temperatura qáteligi 10° C da +0, 2% ten aspaydı hám arnawlı kompensaciya usılların talap etpeydi. Elektrodinamikalıq hám eleknormagnit voltmetrlerdiń kórsetkishleri ólshenip atırģan kernew jiyligine baylanıslı boladı. Turaqlı hám ózgermeli toklarda olardıń kórsetkishleri shetleniwine sebep, induktiv qarsılıq ω múyeshke baylanıslı.
S_ω qátelik turaqlı toktan ózgermeli tokqa ótip atırģanda tómendegige teń boladı:
, (17)

bul jerde, U₌ - turaqlı toktaģı ásbap kórsetiwi; U_~ - ásbaptıń kórsetiwi júzege keltirip atırģan ózgermeli kernew; R₌ - turaqlı tokta voltmeter qarsılıģı; R_~- ózgermeli tokta shınjırdaģı aktiv qarsılıq.

2000 Hz jiyliklerde isleytuģın bunday ásbaplardı, R_~ ni R₌ dan ayırmashılıģın belgili jaģdaylarda kishi dep esaplaw múmkin. Eger R_~= R₌ bolsa:


. (18)
Yamasa


. (19)
Bul qátelikti kompensaciyalaw ushın voltmetrdiń qosımsha rezistorları kondensator menen sonday shuntlanadı, belgili jiylikte voltmetrdiń shınjırdaģı induktiv qarsılıģı kishi bolıwı kerek.
Elektromagnit voltmetrlerdiń jiylik qáteligi kórilip atırģanda sonı itibarģa alıw kerek, múyesh awısıwı menen induktivlik ózgeredi hám hár túrli
kórsetkishlerde qátelikler de hár qıylı boladı. Sol sepepli jiylikli kompensaciya tek bir ģana kórsetkish ushın orınlı, yaģnıy kem nátiyjeli bolıp tabıladı.
Elektrostatikalıq voltmetrlerdiń kórsetkishi ólshenip atırģan kernewdiń jiyligi hám forma iymekligine baylanıslı emes, bunnan tısqarı bul ásbaplar kútá úlken kiriw qarsılıģına iye hám tómendegi formula menen ańlatıladı:

X_kir = J/W×C_a, (20)

bul jerde, C_a - ásbaptıń kiriw sıyımlılıģı.

Eger ólshenip atırģan kernewdiń forma iymekligi sinus tárizli formadan parıq etse, stilistik qátelik kelip shıģadı.
Elektromagnit, elektrodinamikalıq, termoelektrik sistemaģa tiyisli voltmetr hám ampermetrler, sonıń menen birge tuwrılaģıshları tásir etiwshi mániske iye bolģan elektron voltmetrler hám elektrostatikalıq voltmetrler menen islegende sonı itibarģa alıw kerek, bul ásbaplardıń kórsetiwleri forma iymekligine baylanıslı bolmaģan halda ólshenip atırģan kernewdiń tásir etiwshi mánisine proporcional bolıp tabıladı.
Magnitoelektrik sistemalı ásbaplar kórsetiwi ólshenip atırģan kernewdiń yamasa toktıń turaqlı qurawshısına baylanıslı (eger ózgermeli qurawshınıń jiyligi joqarı jiylikler tarawında jatsa).