|
2.SI xalıq aralıq birlikler sistemasınıń abzallıqları.
Bir waqtıniń ózinde xalıq aralıq hám orıssha belgilerden paydalanıwǵa jol qoyılmaydı, shamalar birligi boyınsha baspalar bunnan tısqarı. Birlik belgilerin jazıw qaǵıydaları Birlik belgileri rim túrinde basılǵan ; belgi qoyılǵanınan keyin qısqartpa belgisi retinde noqat qoyılmaydı. Avtordıń famılıyasına tiykarlanǵan birlik úlken (úlken) háripler menen jazıladı. Belgileniwler boslıq menen ajıratılǵan muǵdarlardıń san bahaları arqasında jaylastırılǵan ; sızıq úzilisine jol qoyılmaydı. Esaptan tısqarılar - bul sızıq aldında belgi kórinisindegi belgiler, olardıń aldında bos jay joq. Mısallar : 10 m / s, 15. Eger cifrlı manisi iymek sızıqlı bólshek bolsa, ol qawıs penenishine alınadı, mısalı : (1/60 ) s-1. Maksimal iyiw menen muǵdarda bahalar ótkende, olar qawıs penenishine alınadı yamasa úskene kórsetiw muǵdarı cifrlı manisi artında jáne onıń maksimal búklem artında bayrok:. (100, 0 0, 1) kg, 50 g 1 g Bul ónimge kiritilgen birliklerdiń belgileri oray sızıǵı (N m, Pa s) menen noqat menen ajıratılǵan, bul maqset ushın " x" belgisinen paydalanıwǵa jol qoyılmaydı. Jazba tekstlerde, eger bul tushunmovchilikni keltirip shıǵara almasa, noqat kótermeslik yamasa belgilerdi boslıqlar menen ajıratıw múmkin. Belgilenishlarda bóliniw belgisi retinde siz gorizontal sızıqtı yamasa aldınǵa sızıqtı isletiwińiz múmkin (tek birewi). Slashdan paydalanǵande, eger bólimde birlikler kóbeymesi bolsa, ol qawıs penenishinde jazıladı. Mısal : W / (m K). Quwat dárejesine kóterilgen (unamlı hám unamsız ) birliklerdiń belgilewleri ónimi kórinisinde birliklerdiń belgilerinen paydalanıwǵa ruxsat beriledi: W m-2 K-1, A m2. Unamsız kórsetkishlerden paydalanilganda gorizontal yamasa aldınǵa sızıq (bóliniw belgisi) ga jol qoyılmaydı. Mısalı, hárip belgilerine iye bolǵan arnawlı belgiler birikpelerinen paydalanıwǵa ruxsat beriledi. Belgilenishlarni hám birliklerdiń tolıq atların birlestiriwge jol qoyılmaydı. Tarmaqlar boyınsha birlikler Mexanikada Nyuton nızamları tiykarında uzınlıq, massa hám waqıt tiykarǵı muǵdarlar retinde qabıl etiletuǵın qatań ilimiy sistema (SGS) islep shıǵılǵan. Eń jaman pozitsiyada elektrodinamika bolıp, onıń tiykarǵı principlerı (Maksvell teńlemeleri) ornatildi hám tek 19 -ásir aqırında tán alındı. Sol waqıtqa shekem tosınarlı saylanǵan ámeliy birlikler qashannan berli keń tarqalıp ketken: volt, amper, oh hám olardıń tuwındıları, bul mexanika daǵı birlikler sisteması menen hesh qanday baylanıslı emes. Mexanik hám elektromagnit muǵdarlar ushın birliklerdiń birden-bir sistemasın engiziw tábiy edi. Bul jerda fizika hám elektrotexnika óz jolları menen ketti. Fizika jańa tiykarǵı muǵdarlardı kiritpedi, lekin elektr hám magnit muǵdarlardı mexanik tuwındılar dep esapladı. Bul princip tiykarında qurılǵan birlikler sistemaları tolıq dep ataladı. Bunday sistemalarǵa bul kursda tiykarǵı retinde qabıl etilgen GHS penenGauss penensisteması kiredi. Elektrotexnika, mexanik bahaların saqlap qalǵan halda, ámeliy elektr birliklerin: volt, amper, ohm hám basqalardı jábirleniwshi qılıwdı qálebedi. Aqırǵı shárt júdá qatań. Onı tek ǵana birlikler sistemasınıń sezilerli dárejede jamanlasıwı ornına qandırıw múmkin edi. Bul sonıń menen birge jaqında islep shıǵılǵan hám tiykarǵı retinde usınıs etilgen Xalıq aralıq birlikler sistemasına (qısqartirilgan SI) tiyisli. SI sistemasın qurıw tiykarları tómende keltirilgen, keyininen onıń tiykarǵı kemshilikleri belgilengen. SI tiykarǵı mexanik shamalardıń ólshewin ózgertirdi: santımetr ornına metr, gramm ornına kilogramm kirgizildi. Bunda bólek ústinlik joq, sebebi birlik ma`nisi mudamı birdey dárejede qolay bolıw talabın qandırıw ele da múmkin emes. Bir bir birlik birpara jaǵdaylarda kútá úlken, basqalarda bolsa júdá kishi boladı. Bul másele qanaatlanǵan tárzde , , hám basqalardıń prefikslarini, sonıń menen birge kúshlerdi 10. kiritiliwi menen sheshiledi. Biraq, álbette,
Xalıq aralıq birlikler sisteması (SI) ga tiykarǵı 7 hám qosımsha 2 birlik kiredi. Olar tómende keltirilgen:
Do'stlaringiz bilan baham: |
