Nizomiy nomidagi toshkent davlat

Ma’lumotlar – bu o’zaro bog’langan va tartiblangan 

mahlumotlar majmuasi bo’lib, u ko’rilayotgan obhektning 

xususiyatlarini, holatini va obhektlar orasiadagi munosabatni 

mahlum sohada tasniflaydi. 

Ma’lumotlar omborini shartli holda ikki qismdan iborat 

deb hisoblasa bo’ladi. Ma’lumotlar omborining tuzilishi 

(strukturasi, shakli) va bu strukturaning ichida saqlanayotgan 

ma’lumotlar. 

 

---

 

48 

1 - ilova 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 – ilova 

 

3 – ilova 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Relyatsion 

 

Tarmoqli 

 

Daraxtsimon  

(Ierarxik) 

Ma’lumotlar 

ombori 

 

Ma’lumotlar ombori 

Поле 

Запись 

Таблица 

 

Maydon 

 

Yozuv 

Jadval 

Microsoft Office paketiga mansub Word    

va Excel oynalari bilan taqqoslagan holda 

tushuntirilishi tavsiya etiladi 

 

---

 

49 

 

 

Masalan,  guruhdagi  o’quvchilar  haqidagi  ba’zi  ma’lumotlarni  quyidagicha 

tasvirlah mumkin: 

 

№ 

Familiyasi 

Ismi 

Bo’yi 

(sm) 

Og’ir

ligi (kg) 

Ko’zining 

rangi 

1 

Saodova 

Shaxlo 

168 

65 

Jigar rang 

2 

Qodirov  

Dilshod  

185 

67 

Ko’k 

3 

Hamidova  

Mashraboy  

170 

56 

Qora  

4 

Iskandarov  

Rustam  

186 

70 

Yashil  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

50 

 

 

 

 

 

 

          

 

«Отчет» (xisobotlar) –bular yordamida ma’lumotlar 

foydalanuvchiga qulay ko’rinishda bosmaga chiqariladi 

 

«Таблица» МОning asosiy obektlari bo’lib, kerakli fayllar 

saqlanadi. 

«Форма»  – bu obekt yordamida omborga yangi 

ma’lumotlar kiritiladi va eskilar ko’rib chiqiladi 

 

«Zapros»

 

(so’rovlar) – bu maxsus tuzilma bo’lib MOda 

mahlumotlarni qayta ishlash  uchun mo’ljallangan. «

 Zapros

 » 

yordamida ma’lumotlar saralanadi, filtirlanadi, o’zgartiriladi, 

qo’shiladi  tanlanadi, yani qayta ishlanadi 

«Макрос»

 - 

agar MO bilan ishlashda ba’zi bir buyruqlar 

(amallar) ko’p marta takrorlansa, bu buyruqlarni bitta makrosga 

gruppalab va   klaviaturadagi  tugmachalar orqali bajarilishni 

ta’minlash mumkin 

«Модул»

 

(modul) – Visual Basic tilida  yozilgan dastur 

protseduralari ( biron bir amalarni bajaruvchi programma 

qismi) 

 

«Макрослар»

  

- bir qator buyruqlar majmui asosida hosil 

bo’lgan makrobuyruqlar bo’lib, foydalanuvchi tomonidan jadval 

tuzishda juda qiyin hal bo’ladigan jarayonlarni yechadi. 

4 – ilova 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

51 

                                                                            5 – ilova 

«Blits-so’rov» savollari savol-javob vaqtida to’ldiriladi. 

 

№ 

Savollar 

Javoblar 

1. 

Ma’lumotlar ombori deb nimaga aytiladi? 

 

 

2. 

Ma’lumotlar omboriga misollar keltiring 

 

3. 

Ma’lumotlar omborining qanday turlarini 

bilasiz? 

 

 

 

4. 

Ma’lumotlar omborini boshqarish tizimi 

deganda nimani tushunasiz? 

 

 

5.  MS Access dasturi haqida nimani bilasiz? 

 

 

 

6– ilova 

 

Qisqacha nazariy ma’lumot. 

Ierarxik tizimlar 

IBM  firmasining  Information  Management  System  (IMS)  tizimi  tipik  vakil 

bo’ladi.      Uning  birinchi  versiyasi  1968  yilda  paydo  bo’ldi.  Hozirgacha  ko’pgina 

MO  uni  quvvatlaydi.  Ierarxik  MO  tartiblangan  daraxtlar  to’plamidan  tuziladi. 

Yanada  aniqrog’i  bir  xil  turdagi  daraxtlarning  bir  necha  tartiblangan  nusxalari 

to’plamidan ibirat bo’ladi. Daraxt turi bitta “ildizli” tur yozuvidan va tartiblangan 

bitta  yoki  bir  necha  daraxt  osti  turlardan  tashkil  topgan  bo’ladi.  Daraxt  turi 

umuman  olganda  ierarxir  ravishda  tashkil  topgan  yozuvlar  turlari  to’plamidani 

tasvirlaydi.  Daraxt  turiga  misol  (MBning  ierarxik  sxemasi  oshpazlik  yo’nalishlari 

uchun):   

 

Qator nomеri