Nizomiy nomidagi toshkent davlat

19. Kovalent bog`ning kvant mexanik nazariyasi

Kvant mexanikasining asosiy tenglamasi bo`lgan Shredenger tenglamasi etilganidan bir yil keyin, yani 1927 yilda Geytrel da Ljndon vodorod molekulasidagi kimyoviy bog`ni kvantmexanikasisi yordamida tushubtirdilar. Ularning bu ishi kimyoviy muammolarni kvant mexanikasi yordamida hal etishda dastlabki qadam bo`ldi.

1927 yil Geytler vodorod molekulasidagi kimyoviy bog’ni kvant mehanikasi yordamida tushuntirdi. Vodorod molekulasidagi zarrachalar orasida ta`sir hillari

vodorod molekulasida ikkita yadro va shu yadrolar ta`sirida bo’lgan ikkita protom bor.

10- rasm . Vodorod molekulasidagi zarrachalar orasidagi tasir xillari.

Vodorod molekulasidagi atomalarni bog`lab turadigan vosita energiyadir - molekulaning to`liq energiyasini Shredinger tenglamasi yordamida aniqlaymiz.

- h2\8π²m(υ²φ\d²x+ υ²φ\d²y+ υ²φ\dz²)+Uφ=Eφ (26)

Fomuladagi φ- ni tuzish kerak, U va φ ni qo`yib

E ni topish mumkin.

Lekin Shredenger tenglanasi o`zaro ta`sirlashayotgan 3 ta zarracha uchun aniq yechilgan:

O`zaro ta`sirlashayotgan zarrachalarning soni 4 ta.

1 – va 2- atomlar potensial energiyalarini yig`indisiga teng.

UH₂=U₁+U₂ (27)

10 rasmda birinchi elektronning a yadro atrofidagi harakatini φa(1)- to`lqin funksiyasi bilan, ikkinchi elektronni b yadro atrofidagi harakatni φb(2) bilan belgilasak, molekulaning to`lqin funksiyasi ikki atom to`lqin funksiyalar ko`paytmasiga teng.