Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedogogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti



Download 0,56 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/13
Sana28.04.2022
Hajmi0,56 Mb.
#588664
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Bog'liq
12345678910 islomova dildora tugallandi

 
• 
Intermetall (metallararo) qotishmalar — elektrmanfiylik qiymatlari bir-biridan 
keskin farqlanuvchi metallardan hosil boʻlgan qotishmalar. Ularda metallar turli 
ekvivalent miqdorlarda birikib, kimyoviy birikmalar hosil qiladi (CuZn, Cu
3
Al, 
Cu
5
Zn
8
).
 


25 
Qotishmalar ham metallar kabi tuzilishga ega va ularning xossalari 
tuzilishlariga bogʻli boʻladi. Kristallangan ba’zi qotishmalarda kimyoviy birikmalar 
vujudga keladi, ba’zilarida esa metallar atomlari kimyoviy jihatdan bogʻlanish hosil 
qilmaydi. Bunday qotishmalar qattiq eritmalari deb ataladi.
3-jadval. Ayrim qotishmalar haqida ma’lumot
 
Qotishmalar nomi 
Qotishmalarning
foiz tarkiblari, % 
Qotishmalarning
ishlatilish sohalari 
Duralyuminiy 
Al 95—97; Cu 1,4; Mg
0,4—2,8; Mn 0,2—1 
Samolyotsozlikda 
Nikelin 
Cu 67; Ni 32, Mn 1 
Isitish asboblari
tayyorlashda 
Pexral 
Fe 73; Cr 18, Ni 9 
Zanglamaydigan po‘lat
sifatida 
Volframli po‘lat 
Fe 70–85, W 12–23, Cr 
2–6, C 0,5–0,6 
Tez kesar asboblar
tayyorlashda 
Qo‘rg‘oshinli babbit
Pb 80-82, Sn 16–18 
Podshivniklar
tayyorlashda 
Qalayli babbit 
Sn 82–84, Sb 10–12, Cu 6
Mashinasozlikda 
Aralash babbitlar 
Pb 64–66, Sn 15–17, Cu 
0,3 
Mashinasozlikda va turli 
quymalar tayyorlashda 
Ferronixrom 
Ni 40–70, Fe 22–55, 
Cr 15–18 
Elektr bilan qizdiriladigan 
asboblar
tayyorlashda 
Bosmaxona
qotishmasi 
Pb 55-75, Sb 15–25,
Sn 10–20 
Bosmaxonada 
Ayrim hollarda metallar bir-biri bilan aralashmaydi va qotishma hosil 
bo‘lmaydi. Kundalik turmushimizda sof metallardan tayyorlangan buyumlarni 


26 
deyarli uchratmaymiz. Qotishmalar oldindan belgilangan xususiyatlarga ega 
bo‘lishini rejalashtirilgan holda tayyorlanadi. Qotishmalarning kristall panjaralari 
sof metallarnikidan keskin farq qiladi. Qotishmalar xossalarining turli-tumanligi 
tufayli sanoatda va maishiy

turmushda keng qo‘llaniladi. Masalan, qalay bronzasi 


5000 yil muqaddam ham ishlatilgan. Hozirgi vaqtda temir va alyuminiy asosidagi 
qotishmalar eng keng tarqalgan qotishmalardir



27 
Xulosa 
Hozirgi kunda turmushni metallarsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi, o‘nlab metallar 
va qotishmalar xalq xo‘jaligining barcha sohalarini qamrab olgan. Og‘ir yuklarni 
tashuvchi va yengil mashinalar, qishloq xo‘jaligi mashinalari, teplovoz, parovoz, 
samolyotlardan tortib oddiy igna, mix, ruchka va hokazolar barchasi metallardan 
yasalgan yoki asosiy qismini metallar tashkil qiladi. Temir, mis, rux, nikel, kobalt, 
alyuminiy, magniy, volfram, molibden, tantal, titan, niobiy kabi metallar va po‘lat, 
cho‘yan, babbit, duralyuminiy, nixrom singari qotishmalar katta amaliy ahamiyatga 
egadir. 
Metallar qadimdan inson ehtiyojlari uchun zarur hisoblanadi. Metallar hozirgi 
kunda ham sanoatimiz va kundalik hayotimizda ajralmas oʻrin tutmoqda. 

Download 0,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish