|
Global marketing. Marketingning bu turi butun jaxonni yagona bozor sifatida kabul kiladi xamda milliy xususiyatlarni xisobga olshiga emas, balki bozoring milliy, madaniy va boshka tavisfnomalarining bir xilligiga asoslanadi. U fakat ularni iste’mol kilish milliy madaniyat va urf-odatlarga bog‘lik bulmagan tovar guruxlariga nisbatan kullanadi. Masalan, zamonaviy tozalash vositalari, shaxsiy gigiena vositalari, dori-darmonlar, audio-videoapparatura va boshkalardan foydalanish, ya’ni ulardan foydalanish u yoki bu mamlakatning madaniy kadriyatlari va urf-odatlariga emas, balki mamlakat axolisining turmush farovonligiga bog‘lik buladi. Global kompaniyalarga «Koka-Kola», «Prokter end Gembl», «Istmen-Kodak», «Soni», «Toshiba» va boshkalarni misol kilish mumkin. Xalkaro bozor sub’ekti uz faoliyatida atrof-muxitdagi ijtimoiy-iktisodiy xolatga asosiy e’tiborni karatadi. Uz moxiyatiga kura ichki va tashki muxitdan tarkib topgan xalkaro marketing muxiti shakllangan. Maxalliy (ichki) muxit xalkaro bozorga chikishdan oldin firma va kompaniyalarning tartibga soladi va kuyidagilardan iborat buladi:
nazorat kilinuvchi omillar (tovar, narx, tariflar, tovar xarakatlanishi va taksimoti kanallari, sotuvni rag‘batlantirish); ular ma’lum darajada firma tomonidan boshkarilishi mumkin;
nazorat kilinmaydigan omillar (iktisodiy muxit, siyosiy kuchlar, rakobat strukturasi, jamiyatdagi ijtimoiy axvol), firma tomonidan boshkarilmaydi, ya’ni ular kanday bulsa shundayligicha kabul kilinishi lozim.
Tashki muxit kompaniya faoliyatiga xalkaro bozorda «xamkorlik» kiladi va kuyidagilardan iborat buladi:
nazorat kilinuvchi omillar (eksport kilinuvchi tovar, xalkaro narx, tariflar, tovar xarakatlanishi va taksimoti kanallari, talabning shakllanishi va sotuvni rag‘batlantirish, jamoatchilik fikrini shakllantirish);
nazorat kilinmaydigan omillar (maxalliy siyosiy kuch va okimlar, import kiluvchi mamlakatdagi iktisodiy axvol, geografik muxit va infrastruktura, texnik rivojlanish darajasi, rakobatbardrshlik, madaniyatning axvoli).
Xalkaro marketing tamoyil va usullari. Xalkaro marketingning asosiy tamoyili ishlab chikarishning yakuniy natijalarini chet ellik iste’molchilarning xakikiy talab va istaklariga yunaltirishdir. Bu tamoyildan bir kator talablar kelib chikadi:
xalkaro bozorni bilish, mazkur tovar(xizmat)ga talab dinamikasi va xolatini xar tomonlama urganish, ilmiy-texnik, ishlab chikarish va xujalik karorlarini ishlab chikish va kabul kilish jarayonida olingan ma’lumotlardan foydalanish;
korxona faoliyati samaradorligini oshirish uchun ishlab chikarishni bozor talablariga maksimal darajada moslashtirish, iste’molchilar kutayotgan tovarlarni, ya’ni sotilayotgan narsani ishlab chikarish;
bozor va iste’molchilar talabiga uni korxona uchun zarur yunalishda shakllantirish maksadida barcha mumkin bulgan vositalar bilan ta’sir kursatish;
korxonada marketing tadkikotlari natijasida yuzaga kelgan texnik va xujalik muammolarini, birinchi navbatda maxsulot va xizmatlar sifatini oshirish va takomillashtirishga oid muammolarni xal kilishda ijodiy yondashuvni rivojlantirish va rag‘batlantirish;
tovarni yakuniy iste’molchini kondiradigan darajada kerakli joyga kerakli mikdorda kerakli vaktda etkazib berishni ta’minlash;
ilmiy loyixalar, ishlab chikarish, sotish, xizmat kursatish – barcha jarayonlarni maksadli boshkarishni ta’minlash;
yangi, ayniksa, uz soxasida ilk bor ishlab chikarilgan maxsulotlar bilan bozorga chikishda kechikmaslik;
xalkaro bozorni iste’molchilarning nisbatan bir xil guruxlariga taksimlash (bozorni segmentlash) xamda asosiy e’tiborni korxonaning potensial imkoniyatlari yukori bulgan va bozor segmentining uziga xosliklarini xisobga olgan xolda maxsulot ishlab chikarish imkoniyatiga ega bulgan segmentlarga karatish;
bozorni eng yukori sifatli va ishonchli tovarlar bilan egallab olish;
rakobatchilik kurashida ishlab chikarilayotgan maxsulotning sifati va texnik darajasini oshirish, xaridorga maxsulotga kushimcha kursatiluvchi sifatli va katta xajmdagi xizmat turlarini taklif kilish xisobiga ustunlikka ega bulish;
savdo vositachilariga texnik muammolarni xal kilish va ularning xodimlarini ukitish yuli bilan yordam kursatish;
marketing strategiyasini istikbolga yunaltirish, xalkaro bozorni egallab olish, savdo xajmini, ayniksa, istikbolli bozor sektorlarida kengaytirish buyicha anik vazifalar kuyish;
boshkaruvni iloji boricha tovar tamoyillari asosida tashkil etish imkoniyatlarida foydalanish, bu xodimlarning ishlab chikarishni boshkarish va muayyan maxsulot turlarini sotish buyicha yukori malaka va tajribaga ega bulishariga xizmat kiladi xamda raxbariyatning aloxida tovar bozorlarida javobgarligini oshiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
