|
Tashkil etish – tashkil etish vazifasi menejer va ijrochilar faoliyatini tartibga solishga qaratilgan. Bu avvalo menejerning uz imkoniyatlariga baxo berishi, o‘ziga bo‘ysunadigan xodimlarni o‘rganib chiqish, har bir xodimning salohiyati, nimalarga kodirligini aniklab olish, kuchlarni joy joyiga kuya bilishdir va xakozo. Mana shu tashkilotchilik boshidan oxirigacha korxonaning juda anik strukturalari doirasida utadi.
Motivatsiya – tayyorgarlik choralarini kurib bulganidan keyin menejer ta’minlash kerak. SHu maksadda kuyidagilardan foydalaniladi: a) ragbatlantirishdan ya’ni tashki omillar (moddiy va ma’naviy), xodimni jushkin faoliyatga undashdan, b) asl motivatsiya, ya’ni xodimda mexnatga ichki (psixologik) ragbatlar xosil kilishdan. Bu urinda kuyidagilar muxim bulib xisoblanadi: mexnatda ma’nfatdorlik, mexnat faoliyatiga extiyoj sezish, mexnat faoliyatidan kanoat tuygusini xis kilish muximdir. Mana shu boshkaruv vazifasini muvoffakiyat bilan ado etish uchun menejer mulokot olib borish, alokalar boglashning turli jixatlarining yaxshi bilimi, uzida tegishli malaka va kunikmalarni rivojlantirib borishi shart. Boshkaruv siklining aylanib turishi, ma’lumki menejer doimo boshkaruv vazifalarini ado etib borish bilan band buladi. Agar uz korxonasi istikbolni ta’minlab berishni istasa, boshkaruv ishining xamma tavsilotlariga jiddiy kirishmogi lozim.
Zamonaviy tariflarga kura biznes tijorat ishi, tadbirkorlik faoliyatidir. Biznes suzini yakinda xam mutaxassislardan tashkari xnech kim olmasdi. Xususiy mulkdan odamlar kurkishar edi. Krizislar, rakobat, ishsizlik degan narsalar asosan kapitalistik mamlakatlarga xos xususiyat edi. Kishini uz manfaatlari davlat manfaatlaridan keyin turishi kerak degan tamoyil odamlar kulogiga singdirilgan edi.
80-90 yillarda garb mamlakatlari sharkni bir kancha davlatlari tadbirkorlik va biznesni bozor iktisodiyotiga olib ktrdi va shu tufayli iktisodiyot va texnika ulkan muvaffakiyatlarni kulga kiritgani mamlakatlarni tajribasini kursatib berdi.Lekin biznesni fakatgina shaxsiy boylik daromad ortirish manbaidir degan xato ta’riflar bor. Xakikiy biznesni asosi tadbirkorlikdir. Tadbirkor bulish degan suzni tagida birir ishni boshlash, bajarish, uddalash, ya’ni anik tayinli ish bilan shugullanish degan ma’no yotadi.Birok biznes «sexrli tayokcha» yoki «ochil dasturxon» degani ekan deganlar yanglishadilar. Biznes uz xolicha muvaffakiyatga olib bormaydi. Uning zaminida xamisha mexnat, uddaburonlik, moxirlik, bilimdonlik va tashabbus yotadi. Bu xususiyatlar xammasi menejmentga xos xususiyatlar xisoblanadi. Xakikiy biznesmen talab va taklifni, pul sno\iga etishgina emas, zamonaviy menejment sir asrorlarini xam bilishi, xisobotlar tizimini baxo siyosatini tushunadigan, kelajakni kura biladigan bulishi kerak.
Biznes xozirgi kunda xalkaro tus orlib borayotganliig sababli yukorida aytilganlardan tashkari, chet tillarini xam bilishi zarur.Xar bir tadbirkor uz faoliyatini boshlar ekan, bozor talab va taklif konunlarini yaxshi bilishi, moliyaviy, akliy xamda mexnat resurslariga kelgusida kanday tasavvurga ega bulishi, shuningdek, ish resurslaridan samarali foydalana bilishi kerak. Biznesni ux strategiya va taktikasi bor. Uning strategik maksadi foydani eng kup darajasiga etkazishdir. Taktik maksadщi xar bir kontragent uz vaktida va mavjud shart sharoitlaridan foydalangan xolda muomalada bulib shu strategiyani amalga oshirishdir.
Biznesning maksadi, odatda foydani oishirib borish yoki barkaror xolga keltirish. Tadbirkorning xam uy fikrlari xarakatlari va sarf xarajatlari aynan foyda olishga karatilgan buladi. Zarar kurishga, foydani yukotishga karatilgan biznes bulmaydi, odatda xar ishda bulgani kabi biznesda xam muvaffakiyat uz uzidan kelavermaydi. Biznesda muvaffakiyatga erishish uning \oyasi, maksadi va vazifalariga, resurslar investitsiyalar bilan nechoglik taminlangani shuningdek boshlangan ish natijalari ruyobga chikarish usullariga kup jixatdan boglik.
Tadbirkorlik tugrisidagi Respublika konuniga asosan Uzbekistonda kuyidagilar biznes sub’ektlari bula oladi:
-Aklli, xushi raso bulib, uz ishi yuzasidan konun oldida javob bera oladigan fukaro;
Fukarolar guruxi, jumladan davlatga, kooperativga karashli va boshka turdagi korxona – jamoa biznesi;
CHet el fukarosi yoki yuridik shaxsi shuningdek fukaroligi bulmagan shaxslar bular respublika konunlarida kuzda tutilgan vakolatlar doirasida faoliyat olib borishlari mumkin;
Aralash mulk sub’ektlari.
Tadbirkorlik shaklini biznes ob’ektlari belgilaydi.
YUkorida aytilganlardan shuni xulosa kilish mumkinki, biznes sub’ektlari bu siz bilan biz, biznes ob’eketlari gugurt, sigaret, sakichlardan tortib samolyot dengiz kemalarigacha bulgan narsalarni xammasi. Mana shu narsalarni ishlab chikarish va realizatsiya kilish ishlab chikarish shaklidagi biznesni tashkil etadi, ishlab chikaruvchilardan olib sotish bu tijorat biznesdir.
Biznes ob’ekti va sub’ekti tizim sifatida faoliyat kursatib borishida mulkchilik va mulkka bulgan munosabat katta rol uynaydi.
Biznes bu shunchaki bir ishtiyok emas, erkalik yoki boylik keltiradigan manba xam emas, avvalo tinimsiz mexnat, mashakkatli ishdir.
Inson olim, konstruktor, shifokor, yozuvchi va xakozo bulib tug‘ilmaganidek xech kim xam biznesmen bulib tug‘ilmaydi, balki biznesmen bulib etishib chikadi. Lekin buning uchun men falonchi bulaman degan niyat kilishi, ukishi, urganshi, maksadi sari intilishi, uz ustida ishlashi va atrofidagi muxit kulay va unda imkon bulishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
