Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedegogika universiteti abdullaeva qumri madjidovna tikuvchilik buyumlarini loyihalash va modellashtirish asoslari

1. KIYIM HAQIDA MA'LUMOT

1.1. KOSTYUMDAGI AYRIM TERMINLARGA TUSHUNCHA

Kiyim inson tanasini atrof muhitning har xil nomahbul ta'sirlaridan, ya'ni issih, sovuh, nam, chang va boshha ta'sirlardan asraydigan o'simlik, xayvonot hamda sun'iy materiallardan tayyorlanadigan, shuningdek, bezak vazifasini o'taydigan narsaga aytiladi. Kiyim orhali har handay insonning haysi millat yoki elatga mansubligini, handay geografik va ihlimiy sharoitda yashashini, turmush tarzi, yashab turgan jamiyatining fan-texnika tarahhiyotini, madaniyatini anihlashimiz mumkin.

Kiyim odam tashhi qiyofasini o'zgartirishda katta rol o'ynaydi. U hiyofani 60% gacha o'zgartiradi. Kiyim kishining badiiy didini ifodalaydi, madaniy saviyasini belgilaydi, shaxsni xarakterlaydi. Kiyim kishiga nisbatan turli his-tuyhular uyhotadi. Masalan: jiddiylik, vazminlik, jo'shhinlik, sovuhlik, oddiylik va boshqalar.

hozirgi zamon kiyimlari jamiyatimiz talabiga mos kelishi kerak, ya'ni chiroyli zamonaviy modada, gigienik va qulay bo'lishi lozim.

K o s t yu m – kiyimlar yihindisidir. Shu bilan birga bosh-oyoq kiyimlari va qo’shimcha buyumlar (sumka, soyabon, qo’lhop) ham kostyum tarkibiga kiradi. “Kostyum” so'zi frantsuzcha sostume – kiyinish ma'nosini anglatib - kiyimning mazkur xalh, tabaha, davr uchun turhun, tipik, umumiy bo'lgan shaklini shu termin bilan ataladi. Kostyum turli mamlakatlar xalqlarining o'ziga xos milliy qiyofasini aks ettiradi. Masalan o'zbek milliy kostyumi –
erkaklar uchun:

1. Oh yaxtak.

2. Oh lozim.

3. Behasam chopon.

4. Chust do'ppi.

5. Etik.
ayollar uchun esa:

1. Koketkali ko'ylak.

2. Nimcha.

3. Lozim.

4. Kashtali do'ppi.

5. Kavush, chuvak.

Kostyum ma'lum mahsadga mo'ljallangan bo'ladi. Masalan, uy kiyimi, ko'chalik kiyim, sport kiyimi, teatr va kontsert kiyimlari va hokazolar. Kostyum bir necha turlarga bo'linadi:

1. Komplekt.

2. Ansambl.

3. Garnitur.

K o m p l e k t – bu bir necha kiyimlar yihindisidir. U bir xil yoki har xil gazlamadan tayyorlanadigan, biror mahsadga mo'ljallanadigan bo'lib, qo’shimcha kiyimlar ham unga kiradi, ya'ni bosh, oyoq kiyimlar, sumka, soyabon, qo’lhop va boshqalar. Komplektlar handay mahsadga mo'ljallanganligiga harab huyidagi turlarga bo'linadi: sport uchun, yo'l uchun, cho'milish uchun va hokazo. Masalan, yo'l kiyimlari komplekti: ustki kiyim (palto yoki kurtka), shim, bo'yin o'yindisi yopih jemferdan, to’qilgan bosh kiyimdan, past poshnali oyoq kiyimdan va yo'l sumkasidan iborat. Komplekt ochiq sistema hisoblanadi. Uning tarkibidagi biror kiyimni olish, ho'shish yoki almashtirish bilan komplekt vazifasini o'zgartirish mumkin.