Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedegogika universiteti abdullaeva qumri madjidovna tikuvchilik buyumlarini loyihalash va modellashtirish asoslari

7.3. MAKTABGACHA YOSHDAGI HIZ BOLALAR KO'YLAGINI

MODELLASHTIRISH (54-RASM)
Ko'ylak etak qismiga kengaygan, engi fonarik, bo'yin o'mizi bo'ylab yotadigan yoqa va taqilmasi ko'ylakning orha bo'lagida joylashgan. Ko'ylakda aylana shaklda koketkalar bor bo'lib, ko'ylakni paxta tolali gazlamalardan tikish kerak.

Model chiziqlari quyidagicha kiritiladi. Ko'ylak old va ort asosi qog’ozga tushirib olinadi. Old va ort bo'lak o'rta chiziqlaridan koketkaning uzunligi belgilab olinadi. Uning uzunligini ko'p hollarda elka uzunligiga tenglashtiriladi. Elka nuqtalaridan pastga yeng o'mizi bo'ylab 3-4 sm ho'yiladi va koketkaning pastki qirqimi ravon egri chiziq bilan tutashtiriladi. Old va ort bo'lakdagi koketkaning pastki chiziqlari 4 bo'lakka bo'linadi. Bu nuqtalar orhali ko'ylakning etak chizig’i bilan kesishguncha chiziqlar o'tkaziladi. Bu kesish chizig’i hisoblanadi. Koketka qismi qirqib olinadi. Shu chiziqlar orhali etak qismi koketka chizig’iga 0,1-0,3 sm etmasdan hirqiladi va har bir bo'lak orasi 4-6 sm ga kengaytiriladi.

54-rasm. qiz bolalar ko'ylagini modellashtirish
Engni va yoqalarni hosil qilish avvalgi mavzularda ko'rib chiqilgan.

Modellashtirish natijasida huyidagi detallar hosil bo'ldi:

1 – ort etak qismi;

2 – old etak qismi;

3 – ko'ylakning engi;

4 – ort bo'lak koketkasi;

5 – old bo'lak koketkasi;

6 – ko'ylak yoqasi.

8. Kiyimda bezak elementlarini modellashtirish
Bezaklar kiyimni bezash uchun ishlatiladi. Bezaklarning turli tuman xillari mavjud. Bezak sifatida ko'proh furnituralardan (tugmalar, piston, zamok, ilgak va hokazolar), hamda bezak gazlamalardan (tasma, to'r, lenta va hokazo) foydalaniladi. Bezakning chiroyli turlaridan biri kashta, applikatsiya hisoblanadi. Bezaklarni ko'proh asosiy yoki bezak gazlamalardan foydalanib ishlanadi. Bularga: burmalar, ryush, volanlar, adiplar, mayda taxlamalar, cho'ntaklar, elkabandlar kiradi.

Gazlama rangida yoki kontrast rangda berilgan bezak bahya hator ham kiyimni bezatadi.

Ryush

Ryush lentasimon gazlama bezagi bo'lib, uning o'rtasidan yiqiladi. Ryush 45o burchak ostida bicqiladi. Ryush gazlama rangida yoki boshha ranglarda bo'lishi mumkin.

Ryush sifatida lentalar va to'rlardan ham foydalanish mumkin. Ryushning uzunligi ryush tikiladigan joy uzunligidan 1,5-2 baravar uzun bo'ladi. Ryushning kengligi 3,5-4 sm bo'ladi. Ryushning ikkala qirqimiga ishlov beriladi (55-rasm, a).
Burmalar

Burmalar lentasimon gazlama bezagi bo'lib uning bir chetidan yiqiladi. Burmaning bir tomoni buyumga tikilsa, ikkinchi tomoniga ishlov beriladi. Burmalar kengligi 15 mm dan – 30 sm gacha bo'ladi. Burmaning uzunligi tikiladigan joy uzunligidan 1,5-2 baravar uzun bo'ladi (55-rasm, b).

Volanlar

Volanlar burmalarga o'xshab ketadi, lekin ular bitta chiziq bo'ylab bicqilmaydi, balki aylana bo'ylab bicqiladi. Volanning bir tomoni bo'ylab buyumga tikilsa, ikkinchi tomoniga ishlov beriladi.

Volanni bichish ketma-ketligi quyidagicha:

1. Volan tikiladigan joyning uzunligi o'lchanadi.

2. Aylana radiusi topiladi.
3. Topilgan radiusda aylana chiziladi.

4. Radiusni volan kengligiga oshirib, ikkinchi marta aylana chiziladi.

5. Volan hirqiladi (55-rasm, v).

55-rasm. Bezak elementlarini modellashtirish
Volanni spiral shaklda ham bichish mumkin. U huyidagi tartibda bajariladi:

1. 2-3 sm tyeng bo'lgan radiusda aylana chiziladi.

2. Aylanaga volan kengligidagi perpendikulyar o'tkaziladi (masalan 5 sm).

3. Perpendikulyar uchini aylana bilan tutashtiriladi.

4. Aylana atrofida volan kengligida gir aylantirib kerakli uzunlikgacha ho'yib chiqiladi.

5. Volan hirqiladi (55-rasm, g).

9. Maktabgacha yoshdagi o'qil bolalar

ko'ylagini loyihalash (56-rasm)

O'qil bolalar ko'ylagini loyihalash uchun huyidagi asosiy o'lchovlar va qo’shimchalar kerak bo'ladi.

BnYaA q 14, 5 sm Eo'Ch q 15,3 sm

KYaA q 32 sm EK q 10 sm

OrbU q 31 sm OlbU q 29 sm

ElA q 19 sm KU q 45 sm

OrK q 13,5 sm EU q 39 sm

OlK q 11,7 sm TU q 22 sm

qo’shimchalar:

hK q 6-8 sm bundan hOrK q 1,5 sm

hOlK q 1 sm

hEO' q 3,5 sm

hElA q 6-8 sm

hEo'Ch q 1,5-2 sm.