Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika

IKKINCHI BOB BUYICHA XULOSA 

Boshlang‘ich  sinflarda  matematika  o‘qitish  jarayonida  o‘quvchilari  boshlang‘ich 

sinf matematika darslarida o‘quvchilarining arifmetik amallar bajarishni o‘rganishini 

tashkil  etish  didaktik  prinsiplarni  o‘rganish  va  ularga  individual  yondashish  bilan 

bog‘liq  nazariy  va  amaliy  tadqiqotlar  xolatini  o‘rganishdan  iborat  tadqiqotlar 

jarayonida  Boshlang‘ich  sinf  matematika  darslarida  o‘quvchilarining  arifmetik 

amallar  bajarishni  o‘rganishini  tashkil  etish  didaktik  printsiplari  texnologiyasining 

shakllanganligi  darajasi  tushunchasi  mazmuni  va  bu  muammolardan  foydalanish  va 

ishlab chiqishning asosiy yo‘nalishlari aniqlandi, bu muammoning boshlang‘ich maktab 

o‘quvchilari  matematik  tayyorgarligiga  nisbatan  qo‘llashni  amalga  oshirish  shart-

sharoitlari belgilandi. 

Boshlangich sinflarda matematika o‘qitish jarayonida o‘quvchilarining arifmetik 

amallar bajarishni o‘rganishini tashkil etish didaktik printsiplarini o‘rganish va ularga 

individual yondashish asosiy yo‘nalishi sifatida uning Boshlang‘ich sinf matematika 

darslarida  o‘quvchilarining  arifmetik  amallar  bajarishni  o‘rganishini  tashkil  etish 

didaktik printsiplari barcha tomonlarini rag‘batlantirish ajratildi: 

psixik 

jarayonlarni 

faollashtirish 

(qabul 

qilish, 

diqqat 

va 

xokazo); 

boshlang‘ich  ta‘limdayoq  rivojlanuvchi  ta‘lim  g‘oyalarini  amalga  oshira 

borib, 

o‘quvchilar  fikrlash  faoliyatini  rag‘batlantirishga  ko‘proq  urg‘u 

berish; biroq o‘z mohiyatiga ko‘ra boshlang‘ich ta‘lim shundayki, shunchaki yod 

olish  zarur,  reproduktiv  faoliyatdagi  o‘quv  va  ko‘nikmalar  mashq  yo‘li  bilan 

egallanadi.  Shu  bois  xotira  ishi  va  reproduktiv  faoliyat  rolini  inkor  etib 

bo‘lmaydi;  boshlang‘ich  ta‘lim  nuqtai  nazaridan  shu  xolat  ham  muximki, 

bolaning  asab  tizimi  hali  kuchsiz  va  qiyosiy  aqliy  ish  qobiliyati  past.  SHu 

bois  bolaning  ish  qobilyati,  uning  tayyorgarligi  va  navbatdagi  masalalarni 

bajarishga  kuchini  qo‘llab-quvvatlash  uchun  maxsus  yo‘naltirilgan  usullar 

tizimi kerak. 

 

Shunday  kilib,  boshlang‘ich  ta‘limda  ham  o‘quvchilarining  arifmetik 

amallar  bajarishni  o‘rganishini      tashkil  etish  oddiy,  ham  murakkab  bilish 

jarayonlarini 

shakllantirish 

zarur. 

Bilish 

faoliyatining 

turli 

darajdalari 

---

55 

 

bilan  bog‘liq  ishlar  ham  shunday.  Ta‘limni  ham  oliy,  ham  quyi  darajalarda 

faollashtirish zarur. 

 

Boshlang‘ich  sinf  matematika  darslarida  o‘quvchilarining  arifmetik  amallar 

bajarishni o‘rganishini tashkil etish didaktik prnsiplarini o‘rganish va ularga individual 

yondashish.  Boshlang‘ich sinf matematika darslarida o‘quvchilarning arifmetik amallar 

bajarishni  o‘rganishini  tashkil  etish  didaktik  printsiplarini  ichki  va  tashqi 

rag‘batlantirish  usullari  tizimi  barcha  bosqichlarda  boshlang‘ich  maktabga 

qo‘llanilgan xolda belgilandi: jonli idrok etish, tasavvurlarni qabul qilish va  yuzaga 

kelishida;  mavhum  fikrlash  bosqichida,  o‘quv  materialini  mushoxada  qilish, 

sistemalashtirish,  xulosa  va  umumlashmalar  chiqarishda;  qayta  takrorlash, 

o‘zlashtirilgan  materialni  qo‘llashda,  Bunda  o‘quvchilarda  darsda  boshlang‘ich  sinf 

matematika  darslarida  o‘quvchilarining  arifmetik  amallar  bajarishni  o‘rganishini 

tashkil etish didaktik printsiplari turlarini (taqlidiy, reproduktiv, izlanish - ijroiy, ijodiy 

almashtirish  va  o‘quv  jarayoniga  turli  darajadagi  topshiriqlarni  kiritish  zaruriyati 

o‘quv  jarayonini  jadallashtirishning  muhim  shart-sharoitiga  kiradiki,  ularni  hal  etish 

bilimlarni  nafaqat  yangi  sharoitga  o‘tkazishni,  balki  boshlang‘ich  o‘quv  materialini 

yangilashni ham talab etadi.