Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika unversiteti o’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNVERSITETI
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
Maktabgacha ta’lim fakulteti “Maktabgacha ta’lim yo’nalishi” II kurs 202-guruh talabasi Nuriddinova Maxliyoning
“ Matematik tassavvurlarni shakllantirish fanidan”
“Maktabgacha yoshdagi bolalarda vaqt tasavvurlarini shakllantirish”
mavzusida yozgan


REFERATI
Bajardi: Nuriddinova .M
Tekshirdi Xalilova D
Maktabgacha yoshdagi bolalarda vaqt tasavvurlarini shakllantirish
R E J A:
1 Vaqt va uning xususiyatlari.
2. Turli yoshdagi bolalarning vaqtni idrok qilishi.
3. Katta maktabgacha yoshdagi bolalarda vaqtni his qilishni rivojlantirish.


Tayanch so`zlar: Vaqt xususiyatlari - bu vaqtniig bir tomonga yo`nalib o`tishi, u tabiat va jamiyatning chiqishi yo`nalishini ifodalaydi.

Vaqt so`zi rus so`zidan kelib chiqqan, ya`ni vaqt- "время" degani aylanmoq ma`nosini bildiradi. O`tgan, hozirgi va kelasilar o`zaro shunday aloqa qilganki, o`rinlarini bir-birlariga almashtira olmaydilar. Vaqtning qaytmas xususiyatlari shuki vaqtning bir tomonga yo`nalib o`tishi, u tabiat va jamiyatning chiqishi yo`nalishini ifodalaydi.

Vaqtning asosiy qabul qilinishi bu sezish qobiliyatidir. har xil kompleks analizator vaqtni sezish qobiliyatining cho`zilishiga ta`sir qiladi, lekin asosiy xususiyati deb I.M. Sechenov eshitish va tananing sezgi qobiliyatlariga e`tibor bergan "Vaqt tovush va tananing sezish qobiliyati insonga vaqt haqida tushuncha beradi, shunda ham to`la o`z mazmuni bilan emas balki vaqt bir tomonlama tovushning tortilishi va tananing sezishini tortilishi. SHuning uchun I.M.Sechenov eshitish va sezish xususiyagidan bu vaqt bo`shlig’ining /drob/ analizatorlari degan edi.
I.P.Pavlov ko`rsatgan ediki vaqtning hisoblanishi nerv sistemasining har bir elementiga, uning har bir hujayrasiga xos u buni eksperemental asosda isbotladi. har qanday analizator "vaqtni hisoblashi" mumkin. I.P.Pavlov ayttan ediki, vaqtning fiziologik qabul qilinishi bu kishining tormozlanishi vа ta`sirlanishidir, bu esa vaqtni hisoblashga yo`l beradi.
Bu fikrlar qator izlanishlar orhali ko`rsatilgan. Ikkinchi signal sistemasida ta`sirlanish vaqtning etarli hisobga olinmasligidan kelib chiqadi, tormozlanish protsessida unga ko`proq baholash xususiyatidandir.
SHunday qilib, aniq vaqt intervallarini vaqtinchalik baholash ta'sirlanish va tormozlanish dinamik protsessida aniqlanadi.
Vaqt intervalida differentsirovka bu vaqtga nisbatan shartli reflekslarning xosligidir.