Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

Masala: Pirimqul Qodirovning “Yulduzli tunlar” asarida shoh va shoir Zahiriddin Muhammad 
Boburning umrining so’ngi oylari quyidagicha bayon etilgan. “Mezon o’tib, qavs oyi kirganda 
Boburning kasalligi battar og’irlashdi”. Sizningcha asaridagi Boburning kasallik oylari ketma-
ketligi haqidagi syujet astronomik jihatdan to’g’ri izohlanganmi? Haqiqatdan ham Mezon oyidan 
keyin qavs oyi keladimi? 
Bu masalani yechish algoritmi quyidagicha: 
1. Masalani diqqat bilan o’qish; 
2. Asardagi syujetni astronomik jihatdan izohlash; 
3. Mezon va qavs oylari qaysi kalendarga tegishli ekanligini aniqlash; 
4. Natija va xulosani yozish. 
Berilgan: 
Hijriy-shamsiy kalendarning Mezon va 
Qavs oylari 
Masalaning yechimi: 
Masalani yechishdan avval o’quvchilar Hijriy-
shamsiy kalendar haqida qisqacha ma’lumotga ega 
bo’lishlari kerak: 
Topish kerak: 
Oylar ketma-ketligi kalendar bo’yicha 
to’g’ri yoki noto’g’riligini tekshirish. 
Hijriy-shamsiy yil Quyosh (shams)ning bir yillik harakatiga asoslangan. Milodiy 1079-yilda 
Saljuqiylar sultoni Jaloliddin Malikshoh Yazdigird yil hisobini isloh qilish to‘g‘risida buyruq beradi. 
Kalendar islohoti maxsus tuzilgan hay’at tomonidan o'rganib chiqiladi. Unga shoir va olim Umar 
Xayyom (1040-1123) rahbarlik qiladi. Bu kalendar saljuqiylar sultoni Jaloliddin Malikshoh nomi bilan 
Jaloliy kalendari deb nom oldi. Umar Xayyom kalendari dunyoda bugungi kungacha yaratilgan 
mukammal kalendarlardan biri hisoblanadi. Jaloliy (Umar Xayyom) kalendari XIX asr o‘rtalarigacha 
Eronda qo’llanildi. Keyinroq, hijriy-shamsiy kalendari isloh etilib, oylarning kun miqdori burj 

---

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
340