Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
468 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ 
тилларни, хусусан инглиз тилини ўқитиш масаласи айни дамда кенг муҳокамаларга сабаб 
бўлмоқда. Шунингдек, CEFR малака талабларига оид А2 даражага қўйиладиган 
талаблардаги компетенцияларни билиш ва қўллай олиш малакаси махсус тайёргарликни ва 
жараённи талаб қилиб келмоқда.
Мамлакатимизда янги таҳрирдаги дарслик мажмуаларига биноан инглиз тилини 
ўқитиш 2017/18 ўқув йилидан амалга оширилди. Мазкур дарслик “New Fly High” ўқувчи 
китоби, (иш китоби илова қилинади) мультимедиал ўқув ресурс ҳамда ўқитувчи китобидан 
иборат. Ушбу дарслик мажмуалари айни дамда умумий ўрта таълим муассасаларида инглиз 
тилини ўқитишда қўлланилмоқда. Ундаги танланган бўлимлар, ўқув мавзулари дастур 
талабларига мувофиқ бўлиб, самарадор инглиз тилини ўзлаштириш технологиялари, расмли 
тасвирлари, мультимедиал ўқув машқлари билан бир қатор ютуқларга эга ҳамда 
ўқувчиларнинг талаб қилинган компетенцияларни ривожлантиришга хизмат қилмоқда.
Биз олиб борган тадқиқот доирасида 5 синфлардаги юқорида зикр этилган дарслик 
ўқувчи китобида қуйидаги мавзулар ва улардаги камчиликлар мавжуд. “Unit 1. All about 
me” деб номланган. “Lesson 1. My favourite things” дарсида “Listen and repeat; Play my name 
is Aziz; Look, read and write about Aziz; Work in pairs. Ask and answer; Play two things about me; 
Play “Interview” топшириқли машқлар берилган. Ўтказилган саволномаларда ўқувчилар 
мавзуга оид иллюстратив материаллар янги мавзуни ўзлаштиришда зерикарли эканлигини 
билдиришди. Ушбу дарсда ўқувчилар томонидан бошланғич синфларда ўрганилган сўзларни 
қўллаш талаб этилган. Фикримизча, расмларда кўрсатилган лексик бирликларни ўқувчи 
ўқиш жараёнида ўрганганлиги туфайли расм эмас, сўзларнинг рўйхатини келтириш мумкин 
эди. Натижада, шундай амаллар ёрдамида ўқувчиларнинг инглиз тилига қизиқишини 
орттиришга имконият яратилган бўлар эди. (Олдинги “Fly high 5” дарслигида расмли 
материаллардан фойдаланиш мумкин эди, бироқ янги “Fly high 5”да 1-4 синфларда инглиз 
тили ўқитилганлиги муносабати билан, расмларга ортиқча ўрин бериш илмий методик 
жиҳатдан тўғри эмас). Шунингдек, ушбу бўлимда мустаҳкамловчи машқлар жуда кам ҳамда 
бўлим мавзуси замонавий талаб даражасида эмас. Мультимедиал ўқув ресурсга кўпроқ ўқув 
материаллари киритиш тавсия қилинади. Жумладан, мавзуга бевосита оид мустаҳкамловчи 
машқлар миқдорини кўпайтириш мақсадга мувофиқ деб ҳисоблаймиз. Чунки 
мустаҳкамловчи машқлар ўқувчиларнинг нутқий малакаларини ривожлантиришда алоҳида 
аҳамият касб этади. Шунингдек, биз томондан дарсликни такомиллаштиришга оид қуйидаги 
тавсияларни баён этамиз: (Look, read and write about Aziz) Қаранг, ўқинг ва Азиз ҳақида ёзинг 
машқи ўрнига дўстингиз ҳақида ёзма фикр баён қилиш ва айтиб бериш, яъни “Look, write and 
say about your friend” машқидан фойдаланилса, ўқувчиларда нутқий компетенция 
ривожланишига эришилган бўлар эди. “Lesson 2. I have two sisters” дарсида “Sing the song; 
Play I have a sister. Her name’s Kamila; read and complete; Work in pairs. Point and say” машқ 
турларидан фойдаланилган. Ушбу мавзуга оид янги лексик бирликлар миқдори жуда кам; 
ўқувчилар учун янги мавзуни ўзлаштиришда янги маълумотлар берилмаган ҳамда зерикарли, 
зеро ўқувчилар оила мавзуси ҳақида бошланғич синфларда етарлича билимга эга. Шунинг 
учун ушбу машғулотда оила ҳақида кўпроқ қўшимча маълумотлар бериш мақсадга мувофиқ. 
Коммуникатив-кумулятив метод нуқтаи назаридан инглиззабон мамлакатлар оилаларига оид 
янги маълумотлардан иборат кичик матнлар ва уларга оид машқлар тўплами киритилса 
мақсадга мувофиқ. Масалан, оила аъзолари билан яхши кўриб бажариладиган машғулотлар, 
бирга тановул қилинадиган таомлар, оила аъзолари билан театр, цирк томошаларига ташриф 
буюриш кабилар. Мазкур дарсда ўқувчиларда нутқий компетенцияни ривожлантириш учун 
“About my family and friends” мавзусидаги 5-синфлар учун тадқиқотимизнинг амалий 
натижалари сифатида яратилган мультимедиал ўқув ресурс материалидан фойдаланиш 
тавсия қилинади. Хуллас, ўқувчи учун қизиқарли ва янги маълумот берилиши ўқув 
предметини самарали ўзлаштиришга ҳамда когнезант мақомига эга бўлишга асос бўлади.