Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
313 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ 
HODISALARNING O’ZARO MUNOSABATLARINI ANIQLASH AMALIYOTI 
Nishonov T.S., Dadamirzayeva O.M. – Andijon DU, O’zbekistok. 
 
Annotatsiya. Ushbu maqola tasodifiy hodisalarning o’zaro munosabatlari haqida bo’lib, 
tushunchalarning soddaroq ta’riflari keltirilgan va ular misollar yordamida tushuntirilgan. 
Kalit s’ozlar: tasodifiy hodisa, qarama - qarshi hodisalar, teng hodisalar, birgalikda 
hodisalar, birgalikdamas hodisalar. 
Аннотация. В данной статье рассмотрено отношении случайных событий, даны 
определении понятия и объяснено с примерами. 
Ключевые слова: случайное событие, противоположные события, равные события, 
совместные события, несовместные события. 
Annotation. This article is about the interrelationships of random events, with simpler 
definitions of the concepts and examples. 
Keywords: random event, opposite events, equal events, joint events, non-joint events. 
Ehtimollar nazariyasi kursining asosiy tushunchalaridan biri bu hodisa tushunchasidir. 
Ma’lumki, hodisa - sinashning natijasi. Agar tajriba uchun elementar hodisalar fazosi Ω tuzilgan 
bo’lsa, u holda hodisani uning qismi sifatida ham ta’riflash mumkin. Hodisalar uch turga ajratiladi. 
Bular mumkin bo’lmagan hodisa (
∅), muqarrar hodisa (Ω) va tasodifiy hodisalar. Hodisalarni 
o’rganishda ularni solishtirish, biror hodisani boshqa soddaroq hodisalar orqali ifodalashga to’g’ri 
kelishi mumkin. Shuning uchun hodisalar ustida amallar va ularning biri biriga nisbatan 
munosabatlarini o’rganish kerak bo’ladi [1]. Turli adabiyotlarda hodisalar yig’indisi, hodisalar 
ko’paytmasi va hodisalar ayirmasi hodisalar ustida amallar deb sanalgan bo’lsa, ba’zi adabiyotlarda 
qarama - qarshi hodisalar, ergashtiruvchi hodisalar, teng hodisalar ham hodisalar ustida amallar deb 
sanab o’tilgan. Bunda hodisalar ustidagi amallar tushunchasi aniq fanlar yo’nalishidagi talabalarda 
boshqa fanlardagi amal tushunchalari bilan farqli jihatlari bordek tasavvur uyg’otadi. 
Aslida ham qarama-qarshi hodisalar, ergashtiruvchi hodisalar va teng hodisalarda ikkita 
hodisa orasiga amal belgisi qo’yilib uchunchi hodisa hosil qilinmaydi. Shuning uchun, ko’p yillik 
pedagogik faoliyatimizda orttirilgan malaka va tajribalarimizdan kelib chiqib yuqoridagi qarama-
qarshi hodisalar, ergashtiruvchi hodisalar va teng hodisalar, shuningdek birgalikda va birgalikdamas 
hodisalarni ham hodisalarning o’zaro munosabatlari sifatida o’rgatish maqsadga muvofiq deb 
hisoblaymiz. 
Matematik mantiq kursidan ma’lumki, munosabat tushunchasi predmetlar va tushunchalar 
orasidagi aloqani ifodalaydi va tartiblangan juftliklar sifatida aniqlanadi. Agar ρ biror munosabatni 
ifodalasa u holda xρy ifodani "predmet x predmet y ga nisbatan ρ munosabatda"deb o’qiladi. 
Quyidagi to’liqsiz gaplar munosabatlarga misol bo’la oladi: "... kichik ... dan "... teng ... ga "... 
bo’linadi ... ga"va hokazo [2]. Hodisalarning o’zaro munosabatlarini ham shunga o’xshash to’liqsiz 
gaplar orqali quyidagicha ifodalashimiz mumkin deb hisoblaymiz: "... qarama-qarshi ... ga "... 
ergashtiradi ... ni "... teng ... ga "... birgalikda ... bilan "... birgalikdamas ... bilan". 
Hodisalarning o’zaro munosabatlariga tavsiya etilayotgan ta’riflar: 
Qarama-qarshi hodisalar: Agar A va B hodisalar uchun A + B = Ω, AB = 
∅ bo’lsa, u holda 
A va B hodisalar qarama-qarshi hodisalar deyiladi. 
Ergashtiruvchi hodisalar: Agar A va B hodisalar uchun AB = A, A ≠ 
∅ bo’lsa, u holda A 
hodisa B hodisani ergashtiradi deyiladi. 
Teng hodisalar: Agar A hodisa B hodisani va B hodisa A hodisani ergashtirsa u holda A va 
B hodisalar teng deyiladi. 
Birgalikdagi hodisalar: Agar A va B hodisalar uchun AB ≠ 
∅ bo’lsa, u holda A va B 
hodisalar birgalikda deyiladi. 

---