|
Ключевые слова: учитель, школа, международная оценка, программа,
Abstract: This article provides information on international assessment programs that have
entered the public education system.
Keywords: teacher, school, professional development, international evalution, programm.
Сўнгги йилларда халқ таълими соҳасига кириб келган халқаро миқёсда ўқувчиларни
баҳолаш дастури PISA ўқувчининг ўқиш, математика ва табиий фанлардаги билим ва
кўникмаларини бахолайди. Шунингдек, PISA ўқувчининг муаммоларни ҳамкорликда ечиш
каби кўникмаларини ҳам баҳолайди. Бу дастур дунё бўйлаб ўқув дастурларининг мазмунини
ўрганади ва ўқувчиларнинг билим ва кўникмаларини амалда қўллай олиш, мулоқот қилиш
кўникмаларини ўрганади. Боланинг келгусидаги ҳаётининг муваффақияти учун муҳим деб
ҳисобланган билим ва кўникмаларини баҳолайди.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонига мувофиқ умумий ўрта ва
мактабдан ташқари таълимни тизимли ислоҳ қилишнинг устувор йўналишларини белгилаш,
ўсиб келаётган ёш авлодни маънавий-ахлоқий ва интеллектуал ривожлантиришни сифат
жиҳатидан янги даражага кўтариш, ўқув-тарбияжараёнига таълимнинг инновацион шакллари
ва усулларини жорий этиш мақсадида, Ўзбекистон Республикасининг 2030-йилга келиб
PISA халқаро дастури рейтингида жаҳоннинг биринчи 30 та илғор мамлакатлари қаторига
киришига эришиш ҳамда халқ таълими тизимида таълим сифатини баҳолаш соҳасидаги
халқаро тадқиқотларни ташкил этиш асосида ўқувчиларнинг ўқиш, математика ва табиий
ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
668
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
йўналишдаги фанлардан саводхонлик даражасини баҳолашга йўналтирилган таълим
сифатини баҳолашнинг миллий тизимини яратиш вазифалари белгиланган.(2, 7 б)
Концепция доирасида, ўқувчиларнинг танқидий фикрлаш, ахборотни мустақил излаш,
таҳлил қилиш малакалари ва компетенцияларнинг ривожланишига алоҳида урғу беришни
ҳисобга олган ҳолда замоанвий инновацион иқтисодиёт талабларига жавоб берадиган
умумтаълим дастурлари ва янги давлат таълим стандартларини жорий этиш, ўқувчиларнинг
билим даражасини баҳолашда таълим сифатини баҳолаш бўйича халқаро PISA, TIMSS,
PIRLS ва бошқа дастурларда доимий иштирок этиш назарда тутилган. Шунингдек, халқ
таълими тизимида таълим сифатини баҳолаш соҳасидаги халқаро тадқиқотларни ташкил
этиш, халқаро алоқаларни ўрнатиш, ўқувчи ёшларнинг илмий-тадқиқот ва инновацион
фаолиятини, энг авввло, ёш авлоднинг ижодий ғоялари ва ижодкорлигини ҳар томонилама
қўллаб-қувватлаш ҳамда рағбатлантириш мақсадида ҳукумат қарорига мувофиқ.(2, 8 б)
PISAнинг асосий мақсади – мамлакатлар ичида таълим сиёсатидаги қарорни қабул
қилиш масаласида кўмаклашиш ва қўллаб
қувватлашдир. Уч йиллик цикл мамлакатларга
таълим тизимида қабул қилинган дастур ва стратегик қарорлар таъсирини ўрганиш ва таҳлил
қилиш учун йиғилган маълумотларни тақдим этади.
Таълим тизимида умумий ўрта таълимнинг охирги босқичларида таълим олиш ёш
босқичлари 15 ёшга тенг келади. PISA – 15ёшли ўқувчиларнинг билим ва кўникмаларини
аниқлашга қаратилган ягона халқаро баҳолаш дастуридир. PISA ўқувчиларнинг ўқиш,
математика ва табиий фанлардан билим сифатини баҳолайди хамда ўқувчилардан ўзларига
ишонч ҳиссини тарбиялайди .
TIMSS – умумтаълим мактабларида математика ва аниқ фанлар сифатини баҳоловчи
халқаро мониторинг. Хўш математик саводхонлик нима? бу инсоннинг у яшаётган дунёда
математиканинг ўрнини аниқлаш ва тушуниш, асосланган математик мулоҳазалар юритиш
ҳамда фикрлайдиган, қизиқувчан ва ижодкор фуқарога мансуб ҳозирги ва келажакдаги
эҳтиёжларни қондириш мақсадида математикадан фойдаланиш қобилиятидир. TIMSS ва
PISA тадқиқотлари бир биридан нимаси билан фарқ қилади? PISA 15-ёшлиларни билим
самарадорлигини баҳоласа, TIMSS 4
, 8
синфларни назорат қилади ва турли
йўналишларни текширади. TIMSS ўқув дастурига асосланган бўлса, PISA кўникмаларни реал
хаёт муаммоларига қўлланилишини текширади.
PIRLS – матнни ўқиш ва тушуниш даражасини аниқловчи халқаро тадқиқот.
Ўқувчиларнинг ўқиш саводхонлиги нима билан ўлчанади? бунда инсоннинг ёзма
матнларни тушуниш ва қўллай олиш, улар ҳақида фикрлаш ва ўз билими ҳамда
имкониятларини кенгайтириш, ижтимоий ҳаётда иштирок этиш, мақсадларига эришиш учун
ўқиш билан шуғулланиш қобилиятидир.
Баҳолаш нима?
Баҳолаш таълим жараёнининг ажралмас бўлаги бўлиб, улар турли шаклларда бўлади.
Ўқувчида таълимга бўлган мотивацияни шакллантиради. Ўзлаштириш самарадорлиги
баҳолашда ўлчанади. Ўқишда эришилган натижалар баҳолаш орқали ўз тасдиғини топади.
Камчилик ва бўшлиқлар аниқланади. Ўқитувчи ўқув фанлардан эришилган кўникмаларнинг
ҳар бирини эгаллаганликлари тўғрисидаги маълумотларни ўзз вақтида ўқувчии ва уларнинг
ота оналарига тақдим этади.
.
Ушбу баҳолаш ўқувчиларнинг ўқишда эришган ютуқлари
ҳақидаги маълумотларни ҳам тақдим эта олади
.
Ҳамкорликда ташкил этилган дарсларда
таълимнинг ўқувчи шахсига қаратилгани унинг ўз шахсига нисбатан ишонч ҳиссини
ошиши, табиялаши билан характерланади.
Ўқувчилар дарс жараёнида ўз
ўзини баҳолашда
иштирок этаркан, улар билимларни нима учун ўрганаётганлигини тушунади, аввал ўрганган
билимларини келгусидагилари билан ўзаро боғлиқликларини ҳам англаб етади. Ўқитувчи ва
тенгқурлари томонидан баҳоланганда ҳамда ўз
ўзини баҳолаганида ўзида содир бўлаётган
ўзгаришларни ҳис этади ва яна қайси сифат ва кўникмаларини ривожлантириши лозимлиги
ҳақида ўйлайди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
