Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zamonaviy uzluksiz ta

INKLYUZIV TA’LIM SHAROITIDA MAKTABINI BOSHQARUVI- TADQIQOT 
OBEKTI SIFATIDA 
 
Nazarova Sh.R. – o‘qituvchi, A.Avloniy nomidagi XTXQTMOMI, O’zbekiston. 
Annatatsiya: Mazkur maqolada Inklyuziv ta’lim sharoitida maktabini boshqaruvi 
mazmuni yoritiladi. Inklyuziv ta’lim sharoitida maktablarni boshqarish usullari bayon etiladi. 
Kalit so‘zlar: inklyuziv ta’lim, sharoiti, maktab, boshqaruvi, rivojlanishida nuqsoni 
bo‘lgan o‘quvchilar, o‘quv-tarbiyaviy ish, rahbar, rahbar o‘rinbosarlar
Аннатация В этой статье описывается содержание управления школой в инклюзивной 
образовательной среде. Описывает способы управления школами в инклюзивной 
образовательной среде. 

---

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
289 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ 
Ключевые слова: инклюзивное образование, условия, школа, менеджмент, учащиеся с 
нарушениями развития, воспитательная работа, руководитель, заместители руководителя.
Abstract This article describes the content of school management in an inclusive educational 
environment. Describes how to manage schools in an inclusive educational environment. 
Key words: inclusive education, conditions, school, management, students with 
developmental disabilities, educational work, supervisor, deputy supervisors. 
Har qanday davlat siyosatining insonparvar tamoyillarga asoslanishi, jamiyatda aholining 
nogiron va ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamiga yaratilgan shart-sharoitlar, ularning erkin, farovon 
yashashi uchun kerak bo‘lgan barcha sohadagi qo‘llab-kuvvatlanishlari bilan belgilanadi. 
O‘zbekiston taraqqiyotining besh tamoyilidan birining kuchli ijtimoiy siyosat cifatida belgilanishi, 
mamlakatimizda u yoki bu nogironlikka mansub, ijtimoiy qo‘llab-quvvatlanishga ehtiyojmand 
shaxslarga bo‘lgan kengqamrovli, tegishli kompleks yondashuvlarning maqsadli amalga oshirilishi 
orqali ular hayotini farovonlashtirib borilishi maqsadi sari qadam tashlanayotganining yorqin 
dalilidir. 
Alohida yordamga muhtoj bo‘lgan bolalarning ta’lim olish jarayonini isloh qilib borish, 
rivojlanish darajasidan qat’iy nazar, har bir davlat va jamiyat oldida turgan masaladir. Alohida 
yordamga muhtoj bolalar va o‘smirlarning ijtimoiy hayotda munosib tarzda o‘z o‘rnini topishi, 
shuningdek, ushbu jarayonda bevosita ishtirok etishi uchun ta’limni to‘laqonli o‘zlashtirishi hamda 
uning zamirida muayyan kasb-hunarni egallay olish lozim. Oddiy sharoitlarda, umumiy ta’lim 
tizimida kamol topgan tibbiy jihatdan “nogironlik” mavqeiga ega o‘quvchilar olgan ta’limining 
darajasi ularning ijtimoiy reabilitatsiyasi, moslashuvi hamda jamiyat hayotiga samarali 
uyg‘unlashuvining muvaffaqiyatiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi[2,32].Bunday umumiy tarzdagi tizim 
sharoitida bilimlarni egallagan, ijtimoiy hayotda yashash uchun zaruriy sanalgan ko‘nikmalar va 
kasb-hunarni egallagan har kanday nogironligi bo‘lgan shaxs o‘zgarishlar jarayoniga tez va qulay 
moslashib, shaxsiy va oilasining hayotini farovonlashtirishi orqali mamlakat aholisi turmush 
darajasining yuqorilashuvini ta’minlaydi. Shu jihat bilan bog‘liq holda ta’lim muassasalarining 
bugungi vazifasi alohida yordamga muhtoj o‘quvchilarni o‘z oilasi, mahallasida o‘sib kamol 
topishiga qulay sharoit yaratib berish orqali zamonaviy bilimlar, hayotga to‘siqlarsiz uyg‘unlashib 
ketishining omili sanalgan ijtimoiy malakalar bilan qurollantirish, mustaqil ravishda faoliyat 
ko‘rsata olishga o‘rgatishdan iborat etib belgilanmoqda.
Inklyuziv ta’lim sharoitida maktabini boshqarish murakkab jarayon[4,54]. Inklyuziv 
ta’lim sharoitida maktablarda o‘quvchilarni o‘qitish va ularning nuqsonini korreksiyalash 
bo‘yicha har bir maktabda rejalashtirilgan faoliyat mavjud bo‘ladi.Inklyuziv ta’lim sharoitida 
maktablarni 
boshqarishning 
asosiy 
masalalari 
quyidagi 
holatlar 
bilan 
chambarchas 
bog‘likdir[1,65]: 
- maqsad va vazifalarni belgilash, ular orasidagi eng muhim va ikkinchi darajalilarini 
ajratib olib, inklyuziv ta’lim sharoitida maktab ishini rejalashtirish; 
- inklyuziv ta’lim sharoitida mutaxassislarni bilim darajasiga qarab joylashtirish, 
majburiyatlarni aniqlash, o‘z qo‘l ostidagi tizim bilan aloqa o‘rnatib unga rahbarlik qilish; 
- inklyuziv ta’lim sharoitida maktab ichida yangiliklar, axborotlar tizimini hamda ichki 
aloqalarni tashkil qilish; 
- ishdagi kamchiliklarning oldini olish yoki bartaraf qilish maqsadida rahbarlik 
qilayotgan va rahbar qo‘l ostida bo‘lgan tizim faoliyati ustidan har tomonlama nazorat qilish; 
- inklyuziv ta’lim sharoitida maktab o‘z faoliyatini to‘g‘ri olib borishi uchun zarur 
bo‘lgan maishiy-texnika bazasini yaratish hamda saqlash; 
- inklyuziv ta’lim sharoitida maktab ma’muriyati malakasini hamda o‘qituvchi va 
tarbiyachilarning pedagogik mahoratini oshirish bo‘yicha doimiy ravishda g‘amxo‘rlik qilish; 
- inklyuziv ta’lim sharoitida maktab xodimlari haqida, ularning mehnat va yashash 
sharoitlarini yaxshilab borish, loyiq topilsa, eng yaxshi xodimlarni rag‘batlantirish, ularni xizmat 

---